Drozd czarnogardły (Turdus atrogularis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny drozdowatych (Turdidae). Wędrowny, gniazduje w zachodniej Syberii i centralnej Azji, zimą wędruje na południe. Gatunek najmniejszej troski.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Feliks Paweł Jarocki w 1819 w publikacji Spis ptaków w gabinecie zoologicznym Królewsko Warszawskiego Uniwersytetu znayduiących się.... Holotyp pochodził z nieokreślonej lokalizacji w Europie. Autor nadał gatunkowi binominalną nazwę Turdus atrogularis[4]. Obecnie (2023) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) podtrzymuje tę nazwę[5]. Niektórzy autorzy uznawali drozda czarnogardłego za podgatunek drozda rdzawogardłego (T. ruficollis)[2][6]; w takim ujęciu systematycznym w polskim nazewnictwie T. ruficollis nosił nazwę „drozd różnogardły”, a jego dwa podgatunki – „drozd rdzawogardły” i „drozd czarnogardły”[7][8]. IOC uznaje drozda czarnogardłego za gatunek monotypowy[5]. Opisano podgatunek vogulorum z gór Ural, ale nie jest on uznawany[6].
Pierwotnie T. atrogularis opisany był przez Jarockiego pod nazwą „drozd czarno-garlisty”[4], później funkcjonowała również nazwa „drozd czarnoszyi”[9]. Współczesna polska nazwa gatunku to „drozd czarnogardły”[10][11]. Oryginalny opis gatunku brzmiał[4][9]:
Turdus atrogularis. Drozd czarno-garlisty. Europa. Tego gatunku nigdzie opisanego znaleźć nie mogłem. Jest wielkości Kwiczoła. Dziób rudawoczarny ze spodnią szczęką przy nasadzie żółtą. Cały wierzch jego jednostaynie oliwkowo-popielaty: lotki i styrówki z chorągiewkami wewnętrznemi rudawo czarniawemi: policzki wraz z całym spodem szyi i początkiem piersi czarne z szaremi piór obrąbkami: piersi i reszta spodu białe rudawo niewyraźnie plamiste: spodnie pokrycie skrzydeł ciemno-gliniasto-żółte; nogi blado-rude: długość jego od końca dzioba do końca ogona wynosi 11 calów reńskich.
Morfologia
Długość ciała wynosi 24–27 cm, masa ciała 54–110 g[6]. Pióra wierzchu ciała utrzymane są w zimnej kolorystyce – szarobrązowej po szarą. Ogon całkiem ciemny. U samca głowę (bez brwi), gardło i pierś porastają pióra czarne, na zimę jaśniejące. Spód ciała niemal całkowicie biały. U samicy od dzioba do oka ciągnie się czarny pasek; występuje wąska, jasna brew. Pierś i boki ciała pokrywa szare kreskowanie, brzuch jest biały[7].
Zasięg występowania
Drozdy czarnogardłe są wędrowne. Obszary lęgowe ciągną się od wschodniej części europejskiej części Rosji (Ural) na wschód po północno-centralną Syberię, na południe po Tarbagataj i północno-zachodnią Mongolię. Zimowiska znajdują się w południowo-zachodniej i południowej Azji[6].
Zabłąkane osobniki
Drozdy czarnogardłe wyjątkowo pojawiają się w Polsce, stwierdzono je 10 razy[12]. Ostatnio (stan w 2016) młodociana samica pojawiła się w kwietniu 2013 w Płazie (województwo małopolskie)[7][12]. Najwięcej przypadkowych stwierdzeń w Europie (stan w 2014) pochodzi z północno-zachodnich obszarów tego kontynentu: Szwecji, Norwegii, Finlandii; regularnych obserwacji dokonywano również w Danii i na Islandii. Ponadto odnotowywano te ptaki również we Francji, w Niemczech, we Włoszech, w Holandii, Belgii, Bułgarii, Grecji, Hiszpanii. W marcu 2013 po raz pierwszy stwierdzono drozda czarnogardłego na Węgrzech. Uprzednio z państw sąsiadujących z Węgrami odnotowano przedstawicieli tego gatunku wyłącznie w Austrii (9 stwierdzeń, stan w 2014)[13].
Ekologia i zachowanie
Drozdy czarnogardłe gnieżdżą się w różnorodnych środowiskach, między innymi lasach iglastych z polanami, nad brzegami rzek i strumieni, w suchych lasach modrzewiowych, w zaroślach jeżyn, w zaroślach wierzbowych i topolowych i na zadrzewionych bagnach. Na zimowiskach przebywają na zakrzewionych zboczach, obrzeżach lasów, w wierzbowych zakrzewieniach, w ogrodach, sadach i na polach uprawnych. Pożywienie drozdów czarnogardłych stanowią bezkręgowce, takie jak prostoskrzydłe, chrząszcze, stonogi[7], ślimaki[6] i dżdżownice oraz owoce – szczególnie preferują jagody[7].
Lęgi
Okres lęgowy trwa od maja do lipca; drozdy czarnogardłe wyprowadzają jeden lęg. Terytorium niewielkie, gniazda mogą być ulokowane 20–30 m od innych gniazd[6]. Gniazdo ma formę czarki, ulokowane jest nisko w gęstym krzewie lub na ziemi pod krzewem[7]. Zniesienie liczy 4–7 jaj o niebieskozielonej skorupce z rdzawymi wzorami. Oboje rodzice opiekują się pisklętami[14].
Status i ochrona
IUCN uznaje drozda czarnogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 2016[3]. Wcześniej nie był klasyfikowany przez IUCN, gdyż BirdLife International w swej klasyfikacji nie uznawał go za odrębny gatunek[15]. Liczebność światowej populacji prawdopodobnie mieści się w przedziale 100–500 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji nie jest znany[3].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Turdus atrogularis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c D. Lepage: Black-throated Thrush Turdus atrogularis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-14]. (ang.).
- ↑ a b c Turdus atrogularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c F. P. Rawicz Jarocki: Spis ptaków w gabinecie zoologicznym Królewsko Warszawskiego Uniwersytetu znayduiących się, a podług naynowszego systemu ustawionych. Warszawa: 1819, s. 14.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Collar, N.: Black-throated Thrush (Turdus atrogularis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)].
- ↑ a b c d e f Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 424. ISBN 978-83-7845-983-5.
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 286, 1999.
- ↑ a b Andrzej Dunajewski. Krajowe formy rodziny Turdidae. „Acta Ornithologica Musei Zoologici Polonici”. 1 (9), s. 289–290, 1934. Warszawa.
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Turdinae Rafinesque, 1815 - drozdy (wersja: 2020-02-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-06].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ a b Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raporty. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.
- ↑ Tibor Hadarics. New species in the Hungarian avifauna in 2013. „Ornis Hungarica”. 22 (2), s. 130–134, 2014.
- ↑ Black-throated Thrush. Turdus atrogularis (Jarocki, 1819). Kazakchstan birdwatching community. [dostęp 2016-09-11].
- ↑ UR Turdus atrogularis. BirdLife International. [zarchiwizowane z tego adresu (24 października 2015)].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- N. Collar: Black-throated Thrush (Turdus atrogularis), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-06)]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne:
.jpg)
