Cmentarz wojenny nr 219
Błażkowa
Widok ogólny
|
| Państwo
|
 Polska
|
| Miejscowość
|
Błażkowa
|
| Typ cmentarza
|
wojenny
|
| Stan cmentarza
|
nieczynny
|
| Liczba pochówków
|
36
|
| Data otwarcia
|
ok. 1916
|
| Zarządca
|
Gmina Brzyska
|
| Architekt
|
Gustav Rossmann
|
Położenie na mapie gminy Brzyska  Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219 |
Położenie na mapie Polski  Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219 |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219 |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  Błażkowa, cmentarz wojenny nr 219 |
 49°51′11″N 21°22′17″E/49,853056 21,371389
|
|
|
Cmentarz wojenny nr 219 w Błażkowej – cmentarz wojenny z I wojny światowej, należący do grupy zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Jedno z miejsc pochówku poległych podczas walk pod Brzostkiem z 7 maja 1915 r.
Jest niewielki, rozplanowany na kwadracie o powierzchni nieco ponad 1 a. Jest otoczony drewnianym ogrodzeniem, z krzyżem na betonowym cokole w części centralnej. Pochowano tu łącznie 36 żołnierzy austro-węgierskich i rosyjskich, w 20 mogiłach.
Historia
Okoliczne cmentarze wojenne były tworzone w latach 1916–1917 dla poległych w czasie I wojny światowej żołnierzy. Budował je Oddział Grobów Wojennych w Krakowie, do prac zatrudniano jeńców wojennych, których nadzorowało wojsko austriackie[1]. Błażkowa znajdowała się w V Okręgu „Pilzno”[2], obejmującym cały powiat pilzneński. Kierownictwo artystyczne powierzono tu Gustavowi Rossmannowi[1].
W dwudziestoleciu międzywojennym cmentarzami opiekował się Referat Grobownictwa Wojskowego Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Krakowie. Po II wojnie światowej większość z nich, pozbawiona opieki, stopniowo popadła w ruinę, dewastowana przez ludność, której niemieckie napisy kojarzyły się z okupacją hitlerowską[3]. Ten los spotkał także cmentarz nr 219. W latach 90. XX w. znajdował się on w bardzo złym stanie – był pozbawiony ogrodzenia, a większość krzyży i tabliczek nagrobnych była zniszczona[2].
Z oryginalnego urządzenia zachowały się jedynie pojedyncze elementy, głównie części ogrodzenia. Cmentarz został kompleksowo odrestaurowany w 2001 r. Oczyszczono teren, odtworzono ogrodzenie i pomnik główny w formie krzyża, a także odnowiono zachowane nagrobki i uzupełniono brakujące. Posługiwano się przy tym dokumentacją wykonaną przez Jerzego J. Drogomira[4]. Według Brocha i Hauptmanna pierwotnie miało tu być 36 mogił[2].
Obecnie cmentarzem nr 219 zarządza Gmina Brzyska. Opieką patronacką objął go Zespół Szkolno-Przedszkolny w Błażkowej[5].
Pochowani
Pochowano tu 36 żołnierzy austro-węgierskich i rosyjskich, z czego 30 zidentyfikowano. Polegli oni w grudniu 1914 roku oraz w czasie ofensywy majowej 1915 r.[4], w tym podczas walk pod Brzostkiem[6].
Wykaz pochowanych[4][5][7]
| Armia |
Stopień
wojskowy |
Imię |
Nazwisko |
Jednostka |
Data śmierci
|
| austro-węgierska
|
Lst. Ptrf.[a]
|
Stefan
|
Baara
|
F.J.B. 2[b]
|
9.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Jg.[c]
|
Josef
|
Bechynč
|
F.J.B. 2
|
7.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Ob. Jg.[d]
|
Josef Filip
|
Cetrtic
|
F.J.B. 20
|
19.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Ottokar
|
Cintl
|
F.J.B. 2
|
10.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Inf.[e]
|
Franz
|
Čižek
|
I.R. 21[f]
|
10.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Ob. Jg.
|
Johann
|
Črnigoj
|
F.J.B. 20
|
19.12.1914
|
| austro-węgierska
|
|
Josef
|
Falta
|
F.J.B. 2
|
7.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Karl
|
Ferkl
|
F.J.B. 12
|
8.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Inf.
|
Franz
|
Filipi
|
I.R. 98
|
11.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Andreas
|
Gabřsček
|
F.J.B. 20
|
19.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Franz
|
Herniš
|
F.J.B. 2
|
9.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Alois
|
Hink
|
F.J.B. 2
|
7.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Inf.
|
Adolf
|
Hlavaček
|
I. R. 36
|
9.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Josef
|
Jernejčič
|
F.J.B. 20[7] lub 2[4]
|
19.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Josef
|
Jesina
|
F.J.B. 2
|
10.05.1915
|
| austro-węgierska
|
|
Konstantin
|
Kaleta
|
F.J.B. 2
|
7.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Ltn.[g]
|
Heinrich
|
Kaukol
|
L.I.R. 37[h]
|
19.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Johann
|
Krageh
|
F.J.B. 20
|
21.12.1914
|
| austro-węgierska
|
|
Eduard
|
Lorenc
|
I.R. 98
|
8.05.1915
|
| austro-węgierska
|
|
Franz
|
Maloch
|
I.R. 98
|
9.05.1915
|
| austro-węgierska
|
|
Johann
|
Pirc
|
F.J.B. 20
|
20.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Inf.
|
Franz
|
Popelka
|
I.R. 98
|
8.05.1915
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Jakob
|
Sablattnig
|
F.J.B. 1
|
19.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Marius
|
Saksida
|
F.J.B. 20
|
20.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Jakob
|
Smolej
|
F.J.B. 20
|
18.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Ltn.[g]
|
Karl Wenzel
|
Svoboda
|
Sch.R. 3[i]
|
21.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Martin
|
Vesolak
|
F.J.B. 20
|
18.12.1914
|
| austro-węgierska
|
Jg.
|
Johann
|
Zefrin
|
F.J.B. 20
|
19.12.1914
|
| rosyjska
|
Inf.
|
|
Bartnik
|
I.R. 152
|
19.12.1914
|
| rosyjska
|
Inf.
|
|
Mojsewicz
|
I.R. 124
|
19.12.1914
|
| rosyjska?
|
sześciu niezidentyfikowanych żołnierzy
|
Opis
Cmentarz zlokalizowany jest we wsi Błażkowa. Jest usytuowany ok. 300 m na północ od głównej drogi biegnącej przez miejscowość, prowadzi do niego niewielka droga, na którą skręt znajduje się przy budynku szkoły[2].
Cmentarz ma powierzchnię ok. 1,2 a[4]. Został rozplanowany na rzucie kwadratu[2] i ograniczony drewnianym ogrodzeniem na betonowych słupkach[5]. Główny akcent stanowi wkomponowany w centralną część ogrodzenia wysoki drewniany krzyż na betonowym cokole, z tablicą inskrypcyjną[5][4], której napis w języku niemieckim głosi: „VERWEILET! VIELLEICHT IST AINER / UNTER UNS, DER EUCH LIEB WAR!”. W języku polskim: „ZATRZYMAJCIE SIĘ TU NA CHWILĘ, / MOŻE WŚRÓD NAS JEST TEN, KTÓREGO KOCHALIŚCIE!”[4].
36 żołnierzy pochowano w 20 ziemnych mogiłach[5]. Nagrobki mają formę betonowych steli z owalnymi, metalowymi, emaliowanymi tabliczkami nagrobnymi[5][4]. Wszystkie są zwieńczone żeliwnymi krzyżami projektu Ludwiga; usytuowane po prawej stronie sześć grobów rosyjskich – krzyżami „prawosławnymi”, o podwójnych ramionach[4][2]. Z wyjątkiem dwóch mogił oficerskich położnych symetrycznie przed głównym pomnikiem, groby zostały rozmieszczone w trzech rzędach[4].
Cmentarz powstał wg projektu Gustava Rossmanna[2][4][5].
Galeria
-
Pomnik centralny
-
Stele austro-węgierskie
-
Stele rosyjskie
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b Cmentarze wojskowe z I wojny światowej, [w:] BogdanB. Stanaszek BogdanB., Brzostek: tradycje historyczne, Brzostek: Gmina Brzostek, 2014, s. 73–74, ISBN 978-83-7631-546-1 (pol.).
- ↑ a b c d e f g Błażkowa nr 219, [w:] RomanR. Frodyma RomanR., Galicyjskie cmentarze wojenne: przewodnik., t. 2: Okolice Tarnowa, Pruszków: Rewasz, 1997, s. 18, ISBN 978-83-85557-38-8 (pol.).
- ↑ BogdanB. Stanaszek BogdanB., Cmentarz wojskowy w Kleciach, „Wiadomości Brzosteckie”, 3 (10), 1993, s. 4–5 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Błażkowa – cmentarz z I wojny światowej nr 219 [online], Ewidencja Miejsc Pamięci Narodowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Karta ewidencyjna – cmentarz wojenny nr 219 [online], zabytek.pl [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ TomaszT. Woźny TomaszT., Austro-węgierska 10. Dywizja Piechoty w walkach pod Brzostkiem 7 maja 1915 r. [online], academia.edu, s. 14 [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ a b Nr 219 Błażkowa, [w:] Jerzy J.P.J.J.P. Drogomir Jerzy J.P.J.J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 347, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Skróty, [w:] Jerzy J.P.J.J.P. Drogomir Jerzy J.P.J.J.P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 487–494, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)