Pasożyt ten został zaklasyfikowany jako jeden z dwóch (obok zarodźca sierpowatego) najbardziej niebezpiecznych dla człowieka według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie listy organizmów patogennych (Dz.U. z 2002 r. nr 212, poz. 1798)[1][5]. Jest także najgroźniejszym gatunkiem ludzkiego pasożyta na półkuli północnej[1]. Wywoływana przez niego postać bąblowicy (echinokokoza wielokomorowa, łac.echinococcosis alveolaris) charakteryzuje się śmiertelnością wynoszącą 30–80%[3], zaś jej obraz kliniczny wykazuje cechy nowotworu złośliwego z przerzutami[1][3][4]. Jego jaja są bardzo odporne na niskie temperatury, potrafią przeżyć 96 godzin w −70 °C oraz nawet 54 dni w −27 °C[1].
Morfologia
Dojrzały osobnik dorasta średnio do 2 mm długości[3][4] (maksymalnie 3 mm)[1]. Jego taśma (strobila) zazwyczaj składa się z 4 proglotydów[3] (choć może ich być 3–5)[1]. Ostatni człon (proglotyd maciczny) jest krótszy od pozostałej części strobili[3] i mieści w sobie 200–600 jaj[1][3][4] o średnicy około 40 μm[1], zawierających onkosfery[1][3]. Macica jest workowata, bez bocznych uwypukleń (odgałęzień). Główka (scolex) ma ryjek z podwójnym wieńcem haczyków[3].
Żywicielami pośrednimi są z reguły drobne gryzonie z rodziny karczowników[1][3] (najczęściej karczownik ziemnowodny, nornik zwyczajny, nornica ruda i piżmak amerykański)[1], człowiek może być natomiast żywicielem przypadkowym. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie pokarmu (m.in. borówek i innych owoców leśnych) zanieczyszczonego kałem zawierającym jaja z onkosferami (tzw. cykl leśny)[1][3]. U człowieka sporadycznie zakażenie powstaje również wskutek bezpośredniego kontaktu z zakażonym psem lub kotem (tzw. cykl synantropijny)[3]. W jelicie cienkim onkosfery uwalniają się z jaj, a następnie przedostają się do miąższuwątroby, gdzie wytwarzają wypustki otoczone oskórkiem. Te natomiast rozprzestrzeniają się wzdłuż naczyń krwionośnych, pozostawiając na swej drodze liczne, początkowo drobne (0,5–10 mm)[1][3], jednak dość szybko rosnące pęcherzyki, z których zazwyczaj po 2–3 tygodniach[3] (maksymalnie po 8 tygodniach)[3] powstają z komory z protoskoleksami[1][3], wypełnione galaretowatą masą (u człowieka ich średnica wynosi od kilku do kilkunastu centymetrów). Organizm żywiciela nie otacza ich łącznotkankową błoną, co ułatwia ich wzrost. Z wątroby, za pośrednictwem naczyń krwionośnych, pasożyt może dawać przerzuty do płuc, a niekiedy również do mózgu[1][3]. Zakażenie żywiciela ostatecznego następuje wskutek upolowania i zjedzenia zakażonego żywiciela pośredniego[1].
↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie listy organizmów patogennych oraz ich klasyfikacji, a także środków niezbędnych dla poszczególnych stopni hermetyczności (Dz.U. z 2002 r. nr 212, poz. 1798).
↑ abcdefghijEchinococcosis [online], The Center for Food Security & Public Health, 2020 [dostęp 2024-03-14](ang.).
