PROFILPELAJAR.COM

Adam Mularczyk
Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1923 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	12 czerwca 1996 ; Filadelfia
Zawód	aktor, reżyser teatralny
	Odznaczenia

Adam Mularczyk (ur. 13 stycznia 1923 w Krakowie^[1], zm. 12 czerwca 1996 w Filadelfii) – polski aktor oraz reżyser teatralny.

Życiorys

Urodził się 13 stycznia 1923 r. w Krakowie^[1]. Jako sześciolatek organizował w rodzinnym domu przedstawienia, w których występował. Gdy miał 13 lat, w jego szkole powszechnej powstał teatrzyk im. Jadwigi Smosarskiej^[2]. W tym samym wieku po raz pierwszy znalazł się w teatrze, występując z chórem Dzieci Krakowskich w operze Carmen G. Bizeta w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. W latach 1940–1945 uczęszczał do podziemnej Szkoły Dramatycznej w Krakowie^[3], ucząc się u Juliusza Osterwy, Marii Dulęby i Janusza Warneckiego^[4]. W 1940 r., korzystając z pomocy teatrologów, wśród których znaleźli się Wiesław Gorecki, Wiktor Bujański i Tadeusz Kudliński^[2], zorganizował konspiracyjny Krakowski Teatr Podziemny, który wystawił 16 spektakli, dając 8 premier^[3]. Do współpracy zaangażowani byli m.in. Wiktor Biegański, Marian Cebulski, Marian Friedman, Tadeusz Kwiatkowski, Juliusz Kydryński, Jerzy Merunowicz, Halina Mikołajska, Ewa Pachońska, Jerzy Passendorfer, Halina Romanowska, Wiktor Sadecki, Stanisław Zaczyk i Irena Stelmachówna^[4]. Po wojnie z większością tych aktorów został przyjęty do utworzonego Studia Teatr Stary w Krakowie^[2]. W sezonie 1945/46 należał do zespołu Starego Teatru w Krakowie^[5]. Został przyjęty do Związku Artystów Scen Polskich^[2], po tym jak w 1946 r. zdał aktorski egzamin eksternistyczny^[6].

W 1947 r. wraz z Januszem Warneckim^[2] przeniósł się do Warszawy i występował m.in. na scenach Teatru Muzycznego Domu Wojska Polskiego^[3] (tam duży sukces odniósł Żołnierz Królowej Madagaskaru w adaptacji Juliana Tuwima, w którym grał)^[2], Teatru Współczesnego^[3], Teatru Nowego (1947–1953), Teatru Narodowego (1954–1971) i Teatru Polskiego (1971–1974)^[5]. Doceniany był za role Chudogęby w Wieczorze Trzech Króli Szekspira, Bazylego w Weselu Figara Beaumarchaisa, Prologusa, Judasza i Jandrasa w Historyji o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka^[2].

19 stycznia 1955 na wniosek Ministra Kultury i Sztuki został odznaczony Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[7].

Ogólnopolską rozpoznawalność przyniosły mu role w filmach: taksówkarza z Nie lubię poniedziałku (1971) i malarza Bogdana Adamca w Poszukiwany, poszukiwana (1972)^[3]. Uznanie przyniosła mu rola Lucky′ego w sztuce Samuela Becketta Czekając na Godota w reżyserii Jerzego Kreczmara, wystawianej w 1957 r. w Teatrze Współczesnym^[4]. Występował również w radiowym Teatrzyku Eterek Jeremiego Przybory w roli profesora Pęduszki^[3].

Był wieloletnim wykładowcą Metropolitalnego Seminarium w Warszawie i w zakonie paulinów, gdzie uczył wystąpień publicznych^[3]. Zorganizował i prowadził teatr studencki w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie oraz teatr uczniowski w Gimnazjum Św. Augustyna^[8]. Jednym z jego uczniów był Jerzy Popiełuszko^[2]. W 1973 r. władze Polski Ludowej uznały go za wroga ludu, w związku z czym opuścił Polskę wraz z żoną i synem, zamieszkując w Filadelfii. Ze względu na barierę językową nie mógł dłużej pracować w zawodzie, ale w ramach działalności społecznej utworzył Polski Teatr Dramatyczny w Filadelfii, który wystawił entuzjastycznie przyjętą Niespodziankę Karola Huberta Rostworowskiego, jednak z powodu braku środków teatr szybko zawiesił działalność^[3]. Uczestniczył też w powstaniu pierwszej polskiej stacji telewizyjnej w Filadelfii^[4]. W 1996 r. podjął próbę reanimacji teatru, przygotowując premierę Werbla domowego Jana Kantego Gregorowicza, ale zmarł 12 czerwca tego samego roku w Filadelfii, w trakcie przygotowań do premiery^[3]. Został pochowany w Narodowym Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej w Doylestown, zwanym amerykańską Częstochową^[3]. Śmierć artysty nie zakończyła działalności teatru, gdyż Zofia Wróblewska-Mularczyk postanowiła kontynuować dzieło męża, zapraszając do współpracy m.in. aktora Witolda Sadowego i razem wystawili Werbel domowy oraz takie sztuki jak Grube ryby Michała Bałuckiego czy Porwanie Sabinek w adaptacji Juliana Tuwima^[3].

W 1996 r., zgodnie z życzeniem męża, Zofia Wróblewska-Mularczyk ufundowała nagrodę^[3] w wysokości tysiąca dolarów^[4] dla najlepszego studenta lub studentki trzeciego roku^[5] Wydziału Aktorskiego Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie^[3].

Filmografia^[9]

Sprawa do załatwienia (1953) jako kibic na meczu bokserskim
Żołnierz zwycięstwa (1953) jako rozstrzeliwany w czasie wojny domowej w Hiszpanii
Kariera (1954) jako Kazimierz Rosiak, gospodarz Karwowskiego
Godziny nadziei (1955) jako stary Włoch
Warszawska Syrena (1956) jako kupiec Niedolas
Król Maciuś I (1957) jako król Stary
Kalosze szczęścia (1958) jako Pietrzak, karawaniarz w Monachium
Ósmy dzień tygodnia (1958) jako bandzior z ulicy na której mieszkają Waliccy
Zadzwońcie do mojej żony (1958) jako kapitan motorówki
Zamach (1958) jako pan Józef, mechanik samochodowy
Tysiąc talarów (1959) jako bandyta
Ostrożnie Yeti (1960) jako złodziej „niezłego” obrazu
Dwaj panowie N (1961) jako Grzegorz, kolega Kazimierza Dziewanowicza z archiwum hipoteki
Milczące ślady (1961) jako Wacław Szyndzielorz, członek oddziału „Pioruna”
Złoto (1961) jako mężczyzna przy barze
Drugi brzeg (1962) jako więzień kryminalny „Rączka”
Skąpani w ogniu (1963) jako Witoch
Popioły (1965) jako stary Żyd w Wygnance
Tomek i pies (1965) jako pracownik schroniska (odc. 6)
Pieczone gołąbki (1966) jako majster Wierzchowski
Wojna domowa (1966) jako cykliniarz Adaś (odc. 14)
Akcja Brutus (1970) jako porucznik Mikołaj Lewicki, kontakt Niwińskiego
Album polski (1970) jako kolejarz
Lokis. Rękopis profesora Wittembacha (1970)
Milion za Laurę (1971) jako handlarz na bazarze, znajomy Bulaka
Nie lubię poniedziałku (1971) jako taksówkarz
Seksolatki (1971) jako aptekarz Bronisław
Poszukiwany, poszukiwana (1972) jako malarz Bogdan Adamiec

Spektakle Teatru Tv^[9]

Makbet (1959)
Różaniec z granatów (1959)
Zdemaskowanie Blanco Posneta (1959)
Mężczyzna w damskim kapeluszu (1960)
Śluby powszednie (1960) jako Skrzypek Gordonek
Weekend w pensjonacie Cyprys (1960) jako Foxe
Don Alvares albo niesforna w miłości kompanija (1961)
Mistrz Pathelin (1961)
Pan Pickwick w tarapatach (1961)
Ta trzecia (1961) jako Poterkiewicz
Noc w oberży (1962)
Akcja Lucy (1963)
Kordian (1963) jako Wariat I
Don Juan czyli kamienny gość (1964)
Kwatery (1964) jako Poczwara
Kapitan z Koepenick (1965)
Zabawa jak nigdy (1965)
Szwejk na tyłach (1966)
Grube ryby (1968) jako Służący Filip
Mężowi biada (1968) jako Luśniak
Baron Munchhausen (1969) jako Człowiek z wózkiem
Epilog norymberski (1969) jako Więzień obozu w Treblince, świadek oskarżenia
Gniewko, syn rybaka (1969) jako Bartnik - cz. 4
Żaglowce, białe żaglowce (1970) jako Woźny
12 krzeseł (1972) - cz. 1
Morderstwo o północy (1972) jako Ogrodnik
Przeklęte podwórze (1972) jako Ormianin

Przypisy

↑ ^a ^b Adam Mularczyk, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-01-13] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Teatr Dramatyczny im. Adama Mularczyka [online], www.mularczyktheater.org [dostęp 2023-01-13] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m SandraS. Kobuszewska SandraS., O Adamie Mularczyku mówili „Adam wariat”. Stał się „wrogiem ludu” [online], kultura.onet.pl, 13 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-13] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Encyklopedia, Adam Mularczyk. Wspomnienie [online], Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 2023-01-13] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Adam Mularczyk [online], FilmPolski [dostęp 2023-01-13] (pol.).
↑ Esensja: ‹Trzy cięcia: Adam Mularczyk. Komik o twarzy zbrodniarza› – Sebastian Chosiński [online], Esensja.pl [dostęp 2023-01-14] (pol.).
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Mularczyk Adam [online], encyklopediakrakowa.pl [dostęp 2023-01-13] .
↑ ^a ^b Adam Mularczyk w bazie filmpolski.pl