Olympische Zomerspelen

Spelen van de Olympiade; Olympische Zomerspelen
Sport	34 sporten (2020)
Organisator	Internationaal Olympisch Comité
Eerste editie	1896 in Athene
	Officiële website
Navigatie
Portaal	Sport

multisportevenement dat elke vier jaar wordt georganiseerd door het Internationaal Olympisch Comité. Een olympische overwinning wordt wereldwijd gezien als de meest prestigieuze overwinning in een sport. Medailles worden uitgereikt in elk onderdeel, met een gouden medaille voor de eerste plaats, zilver voor de tweede en brons voor de derde, een traditie die gestart werd in 1904.

De Spelen zijn gegroeid van 43 onderdelen met minder dan 250 mannen uit veertien landen in 1896 tot meer dan 300 onderdelen voor zo'n 11.000 sporters van beide geslachten uit meer dan 200 landen in 2012.

Deelnemers worden aangemeld door het Nationaal Olympisch Comité (NOC) van hun land. Nationale volksliederen en vlaggen begeleiden de medailleceremonies. Tabellen die het aantal gewonnen medailles per land aangeven, worden veel gebruikt. In het algemeen worden alleen erkende landen gerepresenteerd, maar enkele niet erkende landen is het toegestaan deel te nemen. Taiwan heeft van het Internationaal Olympisch Comité toestemming gekregen deel te nemen onder de naam "Chinees Taipei", om de Volksrepubliek China niet te provoceren.

Kwalificatie Zomerspelen

Kwalificatieregels voor elke olympische sport worden opgesteld door de betreffende internationale federatie die deze internationale competitie regelt.

Voor individuele sporten kwalificeren deelnemers zich door een bepaalde plaats te behalen bij een grote internationale wedstrijd of op de ranglijst van de federatie. Nationale Olympische Comités mogen een gelimiteerd aantal gekwalificeerde deelnemers aanmelden bij elk onderdeel (3 is een veelvoorkomend aantal) en de NOC bepaalt welke gekwalificeerde atleten mogen deelnemen als meer atleten de kwalificatie-eis hebben gehaald. Veel onderdelen voorzien in een bepaald aantal wildcards, deze worden veelal gegeven aan atleten uit ontwikkelingslanden.

Landen kwalificeren teams voor teamsporten door het spelen van continentale kwalificatietoernooien. Elk continent krijgt een bepaald aantal plaatsen in het olympisch toernooi. Het gastland krijgt een automatische plaatsing voor het toernooi.

Lijst van olympische sporten

42 sporten, bestaande uit in totaal 56 verschillende disciplines, maken of hebben deel uitgemaakt van de Olympische Spelen. Op de Spelen van 2000, 2004 en 2008 stonden 28 sporten op het programma. Op de Spelen van 2012 waren het er twee minder vanwege het verdwijnen van het honkbal en het softbal.^[1] In 2016 werden deze sporten vervangen door golf en rugby. Ook binnen sporten zijn disciplines verdwenen. Zo waren bijvoorbeeld de volgende atletiekonderdelen ooit olympische sporten: het in de Griekse stijl discuswerpen, het tweehandig discuswerpen, het tweehandig kogelstoten en het tweehandig speerwerpen, het uit stand speerwerpen, het uit stand verspringen, het uit stand hoogspringen en het uit stand hink-stap-springen.

De verschillende Olympische sportfederaties zijn verenigd onder een gemeenschappelijke koepelorganisatie: de Association of Summer Olympic International Federations (ASOIF).

Naast sporten, werden er tussen 1912 en 1948 ook kunstwedstrijden georganiseerd. Hiermee werd gestopt, omdat de sporters amateurs waren en de kunstenaars als professionals werden gezien.

Sport	Jaren
Atletiek	Alle
Badminton	Sinds 1992
Basketbal	Sinds 1936
Boksen	1904, 1908, sinds 1920
Boogschieten	1900–1908, 1920, sinds 1972
Breakdance	2024
Cricket	1900
Croquet	1900
Gewichtheffen	1896, 1904, sinds 1920
Golf	1900, 1904, sinds 2016
Gymnastiek	Alle
* Ritmische gymnastiek	Sinds 1984
* Trampolinespringen	Sinds 2000
* Turnen	Alle
Handbal	1936, sinds 1972
Hockey	1908, 1920, sinds 1928
Honkbal	1992–2008, 2020
Jeu de paume	1908
Judo	1964, sinds 1972
Kanovaren	Sinds 1936
Karate	2020
Klimsport	Sinds 2020
Lacrosse	1904, 1908
Moderne vijfkamp	Sinds 1912
Motorbootracen	1908
Paardensport	1900, sinds 1912
Polo	1900, 1908, 1920, 1924, 1936
Rackets	1908
Roque	1904

Sport	Jaren
Roeien	Sinds 1900
Rugby	1900, 1908, 1920, 1924
* Rugby Sevens	Sinds 2016
Pelota	1900
Schermen	Alle
Schietsport	1896, 1900, 1908–1924, sinds 1932
Schoonspringen	Sinds 1904
Skateboarden	Sinds 2020
Softbal	1996–2008, 2020
Surfen	Sinds 2020
Synchroonzwemmen	Sinds 1984
Taekwondo	Sinds 2000
Tafeltennis	Sinds 1988
Tennis	1896–1924, sinds 1988
Triatlon	Sinds 2000
Touwtrekken	1900–1920
Voetbal	1900–1928, sinds 1936
Volleybal	Sinds 1964
* Beachvolleybal	Sinds 1996
* Zaalvolleybal	Sinds 1964
Waterpolo	Sinds 1900
Wielersport	Alle
* Baanwielrennen	Alle
* BMX	Sinds 2008
* Mountainbiken	Sinds 1996
* Wegwielrennen	1896, sinds 1912
Worstelen	1896, sinds 1904
Zeilen	1900, sinds 1908
Zwemmen	Alle

Edities van de Olympische Zomerspelen

Spelen	Jaar	Gaststad	Gastland	Datum	Landen	Sporters			Sporten	Onderdelen
Spelen	Jaar	Gaststad	Gastland	Datum	Landen	Totaal	Mannen	Vrouwen	Sporten	Onderdelen
I	1896	Athene	Griekenland	6–15 april	14	241	241	0	9	43
II	1900	Parijs	Frankrijk	14 mei – 28 oktober	24	997	975	22	18	95
III	1904	Saint Louis	Verenigde Staten	1 juli – 23 november	12	651	645	6	17	91
IV	1908	Londen	Verenigd Koninkrijk	27 april – 31 oktober	22	2.008	1.971	37	22	110
V	1912	Stockholm	Zweden	12 mei – 27 juli	28	2.407	2.359	48	14	102
VI	Toegekend aan Berlijn, maar afgelast vanwege Eerste Wereldoorlog
VII	1920	Antwerpen	België	20 april – 12 september	29	2.626	2.561	65	22	154
VIII	1924	Parijs	Frankrijk	4 mei – 27 juli	44	3.089	2.954	135	17	126
IX	1928	Amsterdam	Nederland	17 mei – 12 augustus	46	2.883	2.606	277	14	109
X	1932	Los Angeles	Verenigde Staten	30 juli – 14 augustus	37	1.332	1.206	126	14	117
XI	1936	Berlijn	Duitsland	1–16 augustus	49	3.963	3.632	331	19	129
XII	Eerst toegekend aan Tokio, later aan Helsinki, maar afgelast vanwege Tweede Wereldoorlog
XIII	Toegekend aan Londen, maar afgelast vanwege Tweede Wereldoorlog
XIV	1948	Londen	Verenigd Koninkrijk	29 juli – 14 augustus	59	4.104	3.714	390	17	136
XV	1952	Helsinki	Finland	19 juli – 3 augustus	69	4.955	4.436	519	17	149
XVI	1956	Melbourne	Australië	22 november – 9 december	72	3.314	2.938	376	17	145
XVII	1960	Rome	Italië	25 augustus – 11 september	83	5.338	4.727	611	17	150
XVIII	1964	Tokio	Japan	10–24 oktober	93	5.151	4.473	678	19	163
XIX	1968	Mexico-Stad	Mexico	12–27 oktober	112	5.516	4.735	781	18	172
XX	1972	München	West-Duitsland	26 augustus – 11 september	121	7.134	6.075	1.059	21	195
XXI	1976	Montreal	Canada	17 juli – 1 augustus	92	6.084	4.824	1.260	21	198
XXII	1980	Moskou	Sovjet-Unie	19 juli – 3 augustus	80	5.179	4.064	1.115	21	203
XXIII	1984	Los Angeles	Verenigde Staten	28 juli – 12 augustus	140	6.829	5.263	1.566	21	221
XXIV	1988	Seoel	Zuid-Korea	17 september – 2 oktober	160	8.391	6.197	2.194	23	237
XXV	1992	Barcelona	Spanje	25 juli – 9 augustus	169	9.356	6.652	2.704	25	257
XXVI	1996	Atlanta	Verenigde Staten	19 juli – 4 augustus	197	10.318	6.806	3.512	26	271
XXVII	2000	Sydney	Australië	15 september – 1 oktober	199	10.651	6.582	4.069	28	300
XXVIII	2004	Athene	Griekenland	13–29 augustus	201	10.625	6.296	4.329	28	301
XXIX	2008	Peking	China	8–24 augustus	204	10.942	6.305	4.637	28	302
XXX	2012	Londen	Verenigd Koninkrijk	27 juli – 12 augustus	204	10.820	5.992	4.776	26	302
XXXI	2016	Rio de Janeiro	Brazilië	5–21 augustus	207	11.551	6.179	5.059	28	306
XXXII	2021	Tokio	Japan	23 juli – 8 augustus	204	11.091			33	339
XXXIII	2024	Parijs	Frankrijk	26 juli – 11 augustus
XXXIV	2028	Los Angeles	Verenigde Staten	21 juli – 6 augustus
XXXV	2032	Brisbane	Australië	23 juli – 8 augustus

Bekende atleten

De Olympische Spelen gelden als het grootste sportevenement op aarde en vele sporters zijn dan ook mede of vooral door hun prestaties op de Olympische Spelen beroemd geworden. Enkele namen:

Nikolaj Andrianov, 15 medailles waaronder 7 goud bij het turnen, 1972-1980
Bob Beamon, vertesprong van 8,90 in 1968, 55 centimeter verder dan het vorige wereldrecord, nog steeds het olympisch record
Abebe Bikila, won in 1960 de marathon in recordtijd – op blote voeten
Matt Biondi, 7 medailles waarvan vijfmaal goud in het zwemmen in 1988
Fanny Blankers-Koen, viermaal goud op de sprintnummers in 1948
Usain Bolt, in 2008, 2012 en 2016 winnaar van zowel de 100 als de 200 meter sprint en van de 4 × 100 meter estafette, de triple triple. De gouden medaille voor de 4 × 100 meter estafette in 2008 werd begin 2017 ingetrokken wegens dopinggebruik van een van Bolts teamgenoten.
Sebastian Coe en Steve Ovett, Britse middenafstandslopers die elkaar bestreden in Moskou 1980
Nadia Comăneci, 9 medailles waaronder 5 goud in het turnen 1976-1980, behaalde een perfecte score van 10 punten
Aleksandr Ditjatin, won op alle 8 turnonderdelen een medaille in 1980
Edward Eagan, goudenmedaillewinnaar bij het boksen (1920) en bobsleeën (1932), enige atleet die zowel bij de Zomer- als de Winterspelen goud won
Ray Ewry, achtvoudig gouden-medaillewinnaar in het springen uit stand (plus tweemaal in 1906)
Mo Farah, in 2012 en in 2016 winnaar van zowel de 5000 als de 10000 meter hardlopen, de double double
Dick Fosbury, introductie van de fosburyflop in het hoogspringen
Anton Geesink, winnaar van het judo in de Open Categorie in Tokio 1964
Aladár Gerevich, won goud op zes verschillende Zomerspelen (1932, 1936, 1948, 1952, 1956 en 1960)
Anky van Grunsven, driemaal goud, vijfmaal zilver, eenmaal brons op het paardensportonderdeel dressuur
Larissa Latynina, 18 medailles waaronder 9 goud in het turnen, 1956-1964
Carl Lewis, negenmaal goud op sprintnummers en verspringen 1984-1996
Spiridon Louis, winnaar van de eerste marathon
Paavo Nurmi, negenmaal goud, driemaal zilver bij de lange-afstandsloopnummers 1920-1928
Kristin Otto, zesmaal goud in het zwemmen in 1988
Jesse Owens, viermaal goud op de sprintnummers in 1936
Michael Phelps, acht keer goud bij het zwemmen in 2008; een absoluut record. In 2004 won hij zes keer goud en twee keer brons. In 2012 won Phelps vier gouden en twee zilveren medailles. In 2016 won hij vijf gouden en een zilveren medaille. Zijn totaal van 28 medailles (waarvan 23 goud) is eveneens een record. Hiermee is Phelps de meest succesvolle Olympiër aller tijden.
Dorando Pietri, moest bij de marathon van 1908 over de finishlijn geholpen worden en werd gediskwalificeerd
Steve Redgrave, vijfmaal achter elkaar winnaar van een gouden medaille in het roeien (1984-2000)
Jacques Rogge, gewezen voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, nam deel aan de Olympische Spelen van 1968, 1972 en 1976, aan het zeilen in de Finnklasse.
Mark Spitz, zevenmaal zwemgoud in 1972
Jim Thorpe, winnaar vijfkamp en tienkamp in 1912
Lasse Virén, in 1972 en 1976 winnaar van zowel de 5000 als de 10000 meter hardlopen
Johnny Weissmuller, vijfmaal goud in het zwemmen in 1924-1928, later bekend als filmster (Tarzan)
Maarten van der Weijden, in 2008 winnaar van de 10 kilometer open water zwemmen nadat bij hem in 2001 acute lymfatische leukemie was vastgesteld.
Emil Zátopek, goud op 5000 meter, 10.000 meter en marathon in 1952

Teams

het voetbalelftal van Uruguay, olympisch kampioen in 1924 en 1928
het Amerikaanse 'dream team' van top-basketballers dat de Olympische Spelen van 1992 won

Reglementen

Het IOC heeft in 2014 tijdens de 127ste IOC-sessie in Monaco besloten dat er vanaf dat moment een limiet wordt gezet op het maximaal aantal deelnemers per Olympische Zomerspelen van 10.500. Tevens is besloten om de limiet voor het aantal onderdelen op 310 te zetten. De limiet op het aantal sporten is komen te vervallen. Het IOC stapte daarmee af van het principe dat het olympische programma uit 28 sporten bestaat. Verder is besloten om de wachttijd voor het toevoegen van een nieuwe sport aan het programma te verkorten, van 7 naar 3 jaar en kunnen organiserende steden zelf voorstellen indienen, welke onderdelen ze aan het olympische programma willen toevoegen.^[2]^[3]^[3]^[4]^[5]