გვატემალა

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ გვატემალა (მრავალმნიშვნელოვანი).
გვატემალის რესპუბლიკა
República de Guatemala
გვატემალა
გვატემალის
დევიზი: „Libre Crezca Fecundo“[1] „El País de la Eterna Primavera“
„უკვდავების წყაროს მიწა“[2]
ჰიმნი: Himno Nacional de Guatemala
გვატემალის მდებარეობა
დედაქალაქი
(და უდიდესი ქალაქი) 		გვატემალა
8°58′ ჩ. გ. 79°32′ დ. გ. / 8.967° ჩ. გ. 79.533° დ. გ. / 8.967; -79.533
ოფიციალური ენა ესპანური ენა
მთავრობა საპრეზიდენტო რესპუბლიკა
 -  პრეზიდენტი ოტო პერეს მოლინა
ფართობი
 -  სულ 108 890 კმ2 (107-ე)
 -  წყალი (%) 0,4
მოსახლეობა
 -  2011 შეფასებით 13 824 463 (69-ე)
 -  2007 აღწერა 12 728 111 
 -  სიმჭიდროვე 129 კაცი/კმ2 (85-ე)
მშპ (მუპ) 2011 შეფასებით
 -  სულ $74 709 მილიარდი[3] (1)
 -  ერთ მოსახლეზე 5069[3] 
აგი (2011) 0,574 (131–ე)
ვალუტა კეტცალი (GTQ)
დროის სარტყელი UTC-06:00
Internet TLD .gt
სატელეფონო კოდი +502

გვატემალა, ოფიციალურად გვატემალის რესპუბლიკა (ესპ. República de Guatemala) — სახელმწიფო ცენტრალურ ამერიკაში. ჩრდილოეთით და დასავლეთით ესაზღვრება მექსიკა, სამხრეთ-დასავლეთით — წყნარი ოკეანე, ჩრდილო-აღმოსავლეთით — ბელიზი, აღმოსავლეთით — კარიბის აუზი, სამხრეთ-აღმოსავლეთით — ჰონდურასი და სალვადორი. ქვეყნის ფართობი შეადგენს 108 890 კმ²-ს, მოსახლეობა — 13 276 517 ადამიანს.

გვატემალა წარმომადგენლობითი დემოკრატიის ქვეყანაა. დედაქალაქია გვატემალა-დელ-ვალე-დე-ლა-ასუნსიონი ან უბრალოდ გვატემალა. ქვეყანა ბიოლოგიურად საკმაოდ მრავალფეროვანია, გამოირჩევა უნიკალური ეკოსისტემებით.[4] ესპანელთა მოსვლამდე, გვატემალის ტერიტორიაზე ყვაოდა მაიას ცივილიზაცია. მაიას შთამომავლები დღესაც ცხოვრობენ გვატამელაში, ჰონდურასში, ბელიზში, მექსიკის სამხრეთ ნაწილსა და სალვადორის აღმოსავლეთ ნაწილში.

გვატემალამ ესპანეთისგან დამოუკიდებლობა 1821 წელს მოიპოვა. ამის შემდეგ მას მართავდა მთელი რიგი დიქტატორებისა, რომლებსაც ეხმარებოდა აშშ–ის კომპანია United Fruit Company. XX საუკუნის ბოლოს გვატემალაში მიმდინარეობდა 36 წლიანი სამოქალაქო ომი. მისი დასრულების შემდეგ, ქვეყანაში დაიწყო ეკონომიკური წინსვლა და ჩატარდა წარმატებული დემოკრატიული არჩევნები. ბოლო, 2011 წლის არჩევნებში, პრეზიდენტად აირჩიეს პატრიოტული პარტიის კანდიდატი ოტო პერეს მოლინა.

ეტიმოლოგია

სახელი გვატემალა მომდინარეობს ნაჰუატლის სიტყვა გუაუჰტემალანიდან, რაც „ბევრი ხეების ადგილს“ ნიშნავს.[5][6] ეს სახელი მას ტლასკალელმა ჯარისკაცებმა შეარქვეს, რომლებიც ესპანელ კონკისტადორ პედრო დე ალვარადოს მოკავშირეები იყვნენ ამ ტერიტორიის დაკავებისას.

ისტორია

თანამედროვე გვატემალის ტერიტორიაზე პირველი მოსახლეები იყვნენ მაიას ტომის ინდიელები, რომლებიც აქ გამოჩნდნენ ძვ. წ. I ათასწლეულში.

ახ. წ. II-IX საუკუნეები მაიას კულტურის აყვავების ხანაა, შემდეგ კი იწყება დაცემის პერიოდი. X-XI საუკუნეებში ტაბასკოდან გვატემალაში მოვიდნენ ტოლტეკები და კიჩეს ტომი, რომლებმაც დაიპყრეს გვატემალის ცენტრალური მთიანეთი დედაქალაქ კუმარკახის ჩათვლით. XV საუკუნეში კიჩეს ხალხს გამოეყო კაკჩიკელის ხალხი, რომელთაც დააარსეს საკუთარი სახელმწიფო. XV საუკუნეში მიმდინარეობდა მუდმივი ბრძოლები პატარა სახელმწიფოებს შორის.

კოლონიალური პერიოდი

1523 წელს ესპანელებმა პედრო დე ალვარადოს მეთაურობით დაიწყეს ქვეყნის კოლონიზაცია. XVI საუკუნის შუა წლებში ესპანელებმა დააარსეს პლანტციები და მოიპოვებდნენ ოქროს და ვერცხლს. 1564 წელს დაარსდა გვატემალის საგენერალ-კაპიტნო.

შავი მონების იმპორტი გვატემალაში ძალიან მცირე იყო. პრაქტიკულად ყველა მონა-შავკანიანი გაითქვიფა ადგილობრივ მოსახლეობაში. 1773 წლამდე დედაქალაქად ითვლებოდა ანტიგუა-გვატემალა, სანამ იგი არ დაანგრია მიწისძვრამ. დედაქალაქი გადაიტანეს თანამედროვე ქალაქ გვატემალაში.

დამოუკიდებლობის პერიოდი

XIX საუკუნის დასაწყისში ამერიკის ესპანურ კოლონიებში დაიწყო დამოუკიდებლობისათვის ომი. 1821 წელს დამოუკიდებლობა გამოაცხადა მექსიკის იმპერიამ, რომლის შემადგენლობაშიც შევიდა გვატემალა. 1823 წელს მექსიკის იმპერია დაიშალა და მას გამოეყო კოსტა-რიკა, სალვადორი, ნიკარაგუა, ჰონდურასი და გვატემალა, რომლებმაც შექმნეს ცენტრალური ამერიკის გაერთიანებული პროვინციები. ფედერაცია 1839 წელს დაიშალა. წარმოიშვა დამოუკიდებელი გვატემალის რესპუბლიკა, რომლის პირველი პრეზიდენტიც გახდა მარიანო რივერა პასი. ქვეყანაში ძირითადად მიმდინარეობდა ლიბერალური და კონსერვატიული პარტიების კანდიდატების ბრძოლა პრეზიდენტის თანამდებობაზე. 1873-1885 წლებში ქვეყანაში ლიბერალი ხუსტო რუფინო ბარიოსის დიქტატურაა, ასევე ლიბერალები მართავენ ქვეყანას 1898-1920 წლებში მანუელ ხოსე ესტრადა კაბრერას მეთაურობით.

ლიბერალებისა და კონსერვატორების ტრადიციული ბრძოლა 1944 წელს დასრულდა, როდესაც ქვეყანაში მოხდა სახელმწიფო გადატრიალება. დიქტატორ ხორხე უბიკოს წინააღმდეგ მთელი ქვეყნის ოფიცრები, სტუდენტები და მასწავლებლები გამოვიდნენ. 1945 წლიდან პრეზიდენტია ხუან ხოსე არევალო, რომელიც აშშ-სგან დამოუკიდებელ პოლიტიკას ატარებდა. 1951 წელს არჩევნებში იმარჯვებს ხაკობო არბენს გუსმანი. იგი ჩამოგდეს აშშ-ის მთავრობისა და ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს მიერ მოწყობილი სახელმწიფო გადატრიალიბის შედეგად, სახელმწიფოს სათავეში სამხედრო ხუნტა მოვიდა გენერალ კარლოს კასტილიო არმასის ხელმძღვანელობით. 1957 წელს იგი მოკლეს. მალე პრეზიდენტი ხდება ხოსე მიგელ რამონ იდიგორას ფუენტესი და ქვეყანაში იწყება სამოქალაქო ომი, რომელიც 1996 წლამდე გრძელდება. სამშვიდობო ხელშეკრულებას ხელს აწერს პრეზიდენტი ალვარო ენრიკე არსუ ირიგოიენი.

2012 წლიდან ქვეყნის პრეზიდენტია ოტო პერეს მოლინა.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

სქოლიო

  1. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-08-14. ციტირების თარიღი: 2012-11-24.
  2. ↑ Aguirre, Lily (1949). The land of eternal spring: Guatemala, my beautiful country. Patio Press, გვ. 253. 
  3. ↑ 3.0 3.1 Guatemala. International Monetary Fund. ციტირების თარიღი: April 18, 2012.
  4. ↑ Biodiversity Hotspots-Mesoamerica-Overview. Conservation International. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ივლისი 4, 2008. ციტირების თარიღი: February 1, 2007.
  5. ↑ Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
  6. ↑ www.ccidinc.org. დაარქივებული 2012-11-07 საიტზე Wayback Machine. Retrieved June 26, 2012.
ხ • გ • რ
ზოგიერთი აქ მოყვანილი ქვეყანა ნაწილობრივ სამხრეთ ამერიკაშია და ასევე მოიაზრება როგორც კარიბის ზღვის ქვეყანა
დამოუკიდებელი ქვეყნები

ანტიგუა და ბარბუდა · აშშ · ბარბადოსი · ბაჰამის კუნძულები · ბელიზი · გვატემალა · გრენადა · დომინიკა · დომინიკელთა რესპუბლიკა · იამაიკა · კანადა · კოსტა-რიკა · კუბა · მექსიკა · ნიკარაგუა · პანამა · სალვადორი · სენტ-ვინსენტი და გრენადინები · სენტ-კიტსი და ნევისი · სენტ-ლუსია · ტრინიდადი და ტობაგო · ჰაიტი · ჰონდურასი

დამოკიდებული ტერ.
ხ • გ • რ
კარიბის ზღვის აუზის ქვეყნები
ჩრდილოეთი ამერიკა
სამხრეთი ამერიკა
დიდი ანტილის კუნძულები
მცირე ანტილის კუნძულები

აშშ-ის ვირჯინის კუნძულების დროშა აშშ-ის ვირჯინის კუნძულები · არუბის დროშა არუბა · ანგილია დროშა ანგილია · ანტიგუა და ბარბუდის დროშა ანტიგუა და ბარბუდა · ბარბადოსის დროშა ბარბადოსი · ბონეირი, სინტ-ესტატიუსი და საბა (კარიბის ნიდერლანდები) · ბრიტანეთის ვირჯინის კუნძულების დროშა ბრიტანეთის ვირჯინის კუნძულები · გვადელუპას დროშა გვადელუპა · გრენადის დროშა გრენადა · დომინიკის დროშა დომინიკა · კიურასაოს დროშა კიურასაო · მარტინიკის დროშა მარტინიკა · მონსერატის დროშა მონსერატი · სენ-ბართელმის დროშა სენ-ბართელმი · სენ-მარტენი · სენტ-ვინსენტისა და გრენადინების დროშა სენტ-ვინსენტი და გრენადინები · სენტ-კიტსისა და ნევისის დროშა სენტ-კიტსი და ნევისი · სენტ-ლუსიის დროშა სენტ-ლუსია · სინტ-მაარტენი · ტრინიდადი და ტობაგოს დროშა ტრინიდადი და ტობაგო

ხ • გ • რ

Read other articles:

Botol cuci

Botol-botol cuci plastik untuk etanol dan air Botol cuci adalah sebuah botol dengan sebuah nosel. Botol tersebut dipakai untuk membersihkan berbagai perangkat kaca laboratorium, seperti tabung uji coba dan labu alas bulat.[1] Referensi ^ Woodrift, Ray (July 1940). A Convenient Type of Wash Bottle. Chemical Education. 17 (7): 323. Bibcode:1940JChEd..17..323W. doi:10.1021/ed017p323. Diakses tanggal 3 March 2017.  Wikimedia Commons memiliki media mengenai Wash bottles.

 

 

Coppa Italia 1974-1975

Coppa Italia 1974-1975 Competizione Coppa Italia Sport Calcio Edizione 28ª Organizzatore Lega Nazionale Professionisti Date dal 28 agosto 1974al 28 giugno 1975 Luogo  Italia Partecipanti 36 Risultati Vincitore Fiorentina(4º titolo) Secondo Milan Statistiche Miglior marcatore Pietro Anastasi (9) I giocatori fiorentini festeggiano la vittoria Cronologia della competizione 1973-1974 1975-1976 Manuale La Coppa Italia 1974-1975 fu la 28ª edizione della manifestazione calcisti...

 

 

متجر تطبيقات هواوي

آب جالريالشعارمعلومات عامةنوع متجر تطبيقات نظام التشغيل أندرويدهارموني أو إس المنصة أندرويد — هارموني أو إس موقع الويب appgallery.huawei.com (لغات متعددة) معلومات تقنيةالإصدار الأول 2017 [1] الإصدار الأخير 13.2.1.301 (14 يوليو 2023) تعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات شارة AppGallery مع نص Ex...

List of Knight's Cross of the Iron Cross recipients (R)

Knight's Cross recipientsAllgradesGrand CrossGolden Oak Leaves, Swordsand DiamondsOak Leaves, Swords and DiamondsOak Leaves and SwordsOakLeaves 1940–41 1942 1943 1944 1945 Foreign Knight'sCross A Ba–Bm Bn–Bz C D E F G Ha–Hm Hn–Hz I J Ka–Km Kn–Kz L M N O P Q R Sa–Schr Schu–Sz T U V W X–Z Foreign  Knight's Cross The Knight's Cross of the Iron Cross (German: Ritterkreuz des Eisernen Kreuzes) and its variants were the highest awards in the military and paramilitary force...

 

 

Animal rights

Rights belonging to animals This article is about the philosophy of animal rights. For current animal rights around the world, see Animal rights by country or territory. For a timeline of animal rights, see Timeline of animal welfare and rights. For other uses, see Animal rights (disambiguation). A captive monkey in Shanghai Chickens held inside a battery cage in a factory farm Part of a series onAnimal rights Overview Animal welfare Around the world History Timeline Animal cruelty Veganism V...

 

 

Apple–Intel architecture

Unofficial name used for Macintosh models that use Intel x86 processors This article is about the architecture of Intel-based Apple computers. For information about the transition to this architecture, see Mac transition to Intel processors. This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) The article's lead section may need to be rewritten. The reason given is: introduction (lead) present...

Mixed-signal integrated circuit

Integrated circuit Mixed signal integrated circuit: the metal areas on the right-hand side are capacitors, on top of which are large output transistors; the left-hand side is occupied by the digital logic A mixed-signal integrated circuit is any integrated circuit that has both analog circuits and digital circuits on a single semiconductor die.[1][2][3][4] Their usage has grown dramatically with the increased use of cell phones, telecommunications, portable ele...

 

 

WFLC

Contemporary hit radio station in Miami WFLCMiami, FloridaBroadcast areaSouth FloridaFrequency97.3 MHz (HD Radio)BrandingHits 97.3ProgrammingFormatRhythmic Hot ACSubchannelsHD2: 97.3 The Coast (1980's hits)HD3: The Machine (Country)OwnershipOwnerCox Media Group(Cox Radio, LLC)Sister stationsWEDR, WFEZ, WHQTHistoryFirst air dateSeptember 1, 1946 (as WIOD-FM)Former call signsWIOD-FM (1946–1956)WCKR-FM (1956–1962)WIOD-FM (1962–1971)WAIA (1971–1986)WGTR (1986–1990)Call sign meaningFLori...

 

 

Pensacola International Airport

International airport in Pensacola, Florida, United States Not to be confused with Naval Air Station Pensacola. Pensacola International AirportIATA: PNSICAO: KPNSFAA LID: PNSWMO: 72222SummaryAirport typePublicOwnerCity of PensacolaServesPensacola, Florida and Mobile, AlabamaElevation AMSL121 ft / 37 mCoordinates30°28′24″N 087°11′12″W / 30.47333°N 87.18667°W / 30.47333; -87.18667Websitewww.FlyPensacola.comMapsFAA airport diagramRunways Directi...

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「�...

 

 

Mélilite

Ne doit pas être confondu avec Mellite (minéral). Les minéraux du groupe de la mélilite sont des silicates qui ont pour formule générale [8]X2[4]Y[4]Z2O7, où [N] signifie nombre de coordination N. Ce groupe comprend plusieurs minéraux, les plus importants étant les suivants : Åkermanite : X = Ca, Y = Mg, Z = Si ; Ca2MgSi2O7 Gehlénite : X = Ca, Y = Al, Z = (Al,Si) ; Ca2Al[AlSiO7] Mélilite : X = (Ca,Na), Y = (Mg,Fe,Al), Z = (Al,Si) ; (Ca,Na)2(Mg,F...

 

 

أتراك

هذه المقالة عن المجموعة العرقية الأتراك وليس عن من يحملون جنسية الجمهورية التركية أتراكTürkler (بالتركية) التعداد الكليالتعداد 70~83 مليون نسمةمناطق الوجود المميزةالبلد  القائمة ... تركياألمانياسورياالعراقبلغارياالولايات المتحدةفرنساالمملكة المتحدةهولنداالنمساأسترالي�...

Monarchie élective

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (janvier 2023). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références ». En pratique : Quelles sources sont attendues ? C...

 

 

Banten pada Pekan Olahraga Nasional 2021

Banten pada Pekan Olahraga Nasional 2021 Jumlah atlet TBD Pembawa bendera TBD Total medali Emas1 Perak3 Perunggu11 15 (Urutan ke-  Banten akan berkompetisi pada Pekan Olahraga Nasional 2021 di Jayapura, Papua. Sebenarnya kontingen ini dijadwalkan untuk bertanding pada 20 Oktober sampai 2 November 2020 namun ditunda ke tanggal 2 sampai 15 Oktober 2021 karena Pandemi COVID-19.[1] Medali Artikel utama: Pekan Olahraga Nasional 2021 Medali Atlet Cabang olahraga Nomor Tanggal 01  ...

 

 

Філософія

Частина серії проФілософіяLeft to right: Plato, Kant, Nietzsche, Buddha, Confucius, AverroesПлатонКантНіцшеБуддаКонфуційАверроес Філософи Епістемологи Естетики Етики Логіки Метафізики Соціально-політичні філософи Традиції Аналітична Арістотелівська Африканська Близькосхідна іранська Буддій�...

Chesapeake Bay Flotilla

Chesapeake Bay FlotillaCharles Ball wearing the uniform of the Chesapeake Bay Flotilla.Active1813-1815Country United StatesAllegiance United StatesBranch U.S. NavyRoleartillerySize4,370 men (with an additional 700 U.S. marines attached to naval force)Part ofU.S. Department of the NavyEngagementsWar of 1812 Battle of St. Jerome Creek (1814) Battle of St. Leonard's Creek (1814) Battle of Queen Anne (1814) Battle of Bladensburg (1814) Battle of Baltimore (1814) CommandersNotableco...

 

 

Anfora

Anfora di tipo Dressel 1BLegenda : 1: orlo - 2: collo - 3: ansa - 4: spalla - 5: corpo - 6: piede L'anfora (dal greco ἀμφορεύς, da ἀμφί + φέρομαι, esser portato da entrambe le parti, attraverso il latino amphora) è un vaso di terracotta a due manici, definiti anse, di forma affusolata o globulare utilizzato nell'antichità per il trasporto di derrate alimentari liquide o semiliquide, come vino, olio, salse di pesce, conserve di frutta, miele, ecc. Si possono cla...

 

 

Orielton, Pembrokeshire

Orielton Orielton is a historic country house near Hundleton in Pembrokeshire, Wales. It has been used as a field studies centre for environmental sciences but was put on sale in early 2022.[1] History Orielton in 1818 The first known house at Orielton was a fortified manor built by the Wyriott family in about 1200,[2] which was mentioned by the historian Giraldus Cambrensis (c. 1146 – c. 1223).[3] Orielton was the seat of the Owen baronets....

John F. Shafroth

American politician (1854–1922) For his son, the United States Navy admiral, see John F. Shafroth Jr. John ShafrothIn officeMarch 4, 1913 – March 3, 1919Preceded bySimon GuggenheimSucceeded byLawrence C. Phipps18th Governor of ColoradoIn officeJanuary 12, 1909 – January 14, 1913LieutenantStephen R. FitzgarraldPreceded byHenry A. BuchtelSucceeded byElias M. AmmonsMember of theU.S. House of Representativesfrom Colorado's 1st districtIn officeMarch 4, 1895 – Fe...

 

 

Centrale nucléaire Duane Arnold

Cet article est une ébauche concernant l’industrie, l’énergie, le nucléaire et l’Iowa. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Centrale nucléaire Duane ArnoldAdministrationPays  États-UnisÉtat IowaComté LinnCoordonnées 42° 06′ 02″ N, 91° 46′ 38″ OOpérateur NextEra Energy ResourcesConstruction 1970 – 1974Mise en service 20 février 1975Mise à ...