შარლ ლუი ალფონს ლავერანი
ფრანგ. Alphonse Laveran
დაბ. თარიღი	18 ივნისი, 1845(1845-06-18)[1] [2] [3] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11]
დაბ. ადგილი	პარიზი[12]
გარდ. თარიღი	18 მაისი, 1922(1922-05-18)[12] [1] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] (76 წლის)
გარდ. ადგილი	პარიზი[12]
დასაფლავებულია	მონპარნასის სასაფლაო
მოქალაქეობა	საფრანგეთი[13]
საქმიანობა	მიკრობიოლოგი, პარაზიტოლოგი, ბოტანიკოსი და მკვლევარი
მუშაობის ადგილი	პასტერის ინსტიტუტი და French Defence Health service
ალმა-მატერი	ლუი დიდის ლიცეუმი და Faculté de médecine de Strasbourg
მეუღლე	Sophie-Marie Pidancet
ჯილდოები	ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში[14] [15] , კოთენიუსის მედალი, სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[16] , საპატიო ლეგიონის ორდენის კომანდორი[2] და Edward Jenner Medal
ხელმოწერა
შარლ ლუი ალფონს ლავერანი ვიკისაწყობში

შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (ფრანგ. Charles Louis Alphonse Laveran; დ. 18 ივნისი, 1845, პარიზი, — გ. 18 მაისი, 1922, იქვე) — ფრანგი ექიმი, პარაზიტოლოგი და ეპიდემიოლოგი. ადამიანში მალარიის გამომწვევის აღმოჩენისთვის და პარაზიტული დაავადებების შესახებ სხვა შრომებისთვის 1907 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში.

ალფონს ლავერანი 1845 წელს დაიბადა პარიზში, სამხედრო ექიმის ოჯახში. 1867 წელს დაამთავრა სტრასბურგის უნივერსიტეტი. პრუსიასთან ომის (1870-1871) დროს საფრანგეთის არმიაში საველე ქირურგად მსახურობდა. 1874 წელს დაინიშნა ვალ-დე-გრასის ჰოსპიტლის სამხედრო მედიცინისა და ეპიდემიოლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელად (წარსულში ეს თანამდებობა მამამისს ეკავა). 1878-1883 წლებში მუშაობდა ალჟირში, სადაც მისი კარიერის უმნიშვნელოვანესი აღმოჩენა გააკეთა. 1880 წელს, მალარიით გარდაცვლილთა აუტოპსიური კვლევისას, მან დაადგინა, რომ ადამიანში მალარიას იწვევდა უმარტივესი პარაზიტი, რომელსაც ოსცილიარია (Oscilliaria malariae) უწოდა, შემდეგ კი პლაზმოდიუმის სახელი მიენიჭა. მედიცინის ისტორიაში ეს იყო უმარტივესებით გამოწვეული (პროტოზოული) დაავადებების დადასტურების პირველი შემთხვევა. ლავერანის ამ მიღწევას მყისიერი აღიარება არ მოჰყოლია მანამ, სანამ მეცნიერმა 1884 წელს არ მოახდინა ინფიცირებულ ჯარისკაცში ე. წ. ავთვისებიანი მალარიის იშვიათი შემთხვევის დემონსტრირება პარიზში, თავად ლუი პასტერისა და ემილ რუს წინაშე. იმავე წელს ლავერანმა ივარაუდა, რომ მალარიის შესაძლო გადამტანი (ვექტორი) კოღო უნდა ყოფილიყო, თუმცა პარაზიტის სასიცოცხლო ციკლი და მასში კოღო ანოფელესის როლი საბოლოოდ პატრიკ მენსონის, ჯოვანი გრასისა და რონალდ როსის გამოკვლევებით დადგინდა. აღსანიშნავია, რომ ამ აღმოჩენისთვის როსმა ნობელის პრემია მის მასწავლებელ ლავერანზე 5 წლით ადრე, 1902 წელს მიიღო.

1884-1889 წლებში ლავერანი ვალ-დე-გრასის სამხედრო ჰიგიენის პროფესორი იყო, 1894-1896 წლებში კი — ლილის სამხედრო ჰოსპიტლის უფროსი სამედიცინო ოფიცერი, შემდეგ XI საარმიო კორპუსის სამედიცინო სამსახურის დირექტორი (ქ. ნანტი). ამ დროისთვის ლავერანი უკვე აღიარებული მეცნიერი იყო, თუმცა თვლიდა, რომ სამხედრო-სამედიცინო სამსახურში დამსახურებას არასათანადოდ უფასებდნენ. 1896 წელს ის გადადგა და მუშაობა დაიწყო პასტერის ინსტიტუტში, სადაც ტროპიკულ დაავადებებს, კერძოდ, ტრიპანოსომოზს, ლეიშმანიოზსა და სხვა პარაზიტულ ინფექციებს სწავლობდა და კვლევითი განყოფილების საპატიო გამგის თანამდებობას იკავებდა. ამ შრომებისთვის ლავერანი 1907 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა. ფულადი პრემიის ნახევარი მან პასტერის ინსტიტუტში ტროპიკული მედიცინის ლაბორატორიის შექმნას მოახმარა. 1908 წელს დააარსა იშვიათი პათოლოგიების საზოგადოება, რომელსაც მომდევნო 12 წლის მანძილზე თავმჯდომარეობდა. ლავერანი იყო საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი (1893) და საპატიო ლეგიონის ორდენის კომანდორი (1912).

პირველი მსოფლიო ომის წლებში (1914-1918) ლავერანი ჰიგიენისა და პროფილაქტიკის კომისიის წევრი იყო და ხელმძღვანელობდა საფრანგეთის ჯარების განლაგების ტერიტორიებზე მალარიის საპროფილაქტიკო ღონისძიებებს. 1915 წელს ლავერანი მისი 70 წლის იუბილეზე აირჩიეს პასტერის ინსტიტუტის საპატიო დირექტორად, 1920 წელს კი — საფრანგეთის მედიცინის აკადემიის პრეზიდენტად. მისი ნაშრომებიდან გამოირჩევა: „ტრაქტატი შეიარაღებულ ძალებში დაავადებებისა და ეპიდემიების შესახებ“ (ფრანგ. Traité des maladies et épidémies des armées, 1875), „ტრაქტატი მალარიული ცხელების შესახებ მალარიის მიკრობების აღწერით“ (ფრანგ. Traité des fièvres palustres avec la description des microbes du paludisme, 1884), „ტრიპანოსომები და ტრიპანოსომოზები“ (ფრანგ. Trypanosomes et trypanosomiasis; ფელიქს მენილთან ერთად, 1904). გარდაიცვალა 1922 წელს, 76 წლის ასაკში. დაკრძალულია პარიზში, მონპარნასის სასაფლაოზე.

• Laveran შარლ ლუი ალფონს ლავერანი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)
• Alphonse Laveran – Biographical. NobelPrize.org. Nobel Media AB 2020. ციტირების თარიღი: 11 ივნისი, 2020.
• Haas, L F (1999). „Charles Louis Alphonse Laveran (1845-1922)“. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 67 (4): 520–520. doi:10.1136/jnnp.67.4.520.

ხ • გ • რ ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში 1901–1925 ემილ ადოლფ ბერინგი (1901) • რონალდ როსი (1902) • ნილს რიუბერგ ფინზენი (1903) • ივანე პავლოვი (1904) • რობერტ კოხი (1905) • კამილო გოლჯი / სანტიაგო რამონ-ი-კახალი (1906) • შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (1907) • ილია მეჩნიკოვი / პაულ ერლიხი(1908) • თეოდორ კოხერი (1909) • ალბრეხტ კოსელი (1910) • ალვარ გულსტრანდი (1911) • ალექსის კარელი (1912) • შარლ რიშე (1913) • რობერტ ბარანი (1914) • ჟიულ ბორდე (1919) • ავგუსტ კროგი (1920) • არჩიბალდ ჰილი / ოტო ფრიც მაიერჰოფი (1922) • ფრედერიკ ბანტინგი / ჯონ მაკლაუდი (1923) • ვილემ ეინტჰოვენი (1924) 1926–1950 იოჰანეს ფიბიგერი (1926) • იულიუს ვაგნერ-იაურეგი (1927) • შარლ ნიკოლი (1928) • კრისტიან ეიკმანი / ფრედერიკ ჰოპკინზი (1929) • კარლ ლანდშტაინერი (1930) • ოტო ჰაინრიხ ვარბურგი (1931) • ჩარლზ სკოტ შერინგტონი / ედგარ ადრიანი (1932) • ტომას ჰანტ მორგანი (1933) • ჯორჯ უიპლი / ჯორჯ მაინოტი / უილიამ პარი მერფი (1934) • ჰანს შპემანი (1935) • ჰენრი ჰალიტ დეილი / ოტო ლევი(1936) • ალბერტ სენტ-დიერდი (1937) • კორნეი ჰეიმანსი (1938) • გერჰარდ დომაგკი (1939) • ჰენრიკ დამი / ედუარდ ადელბერტ დოიზი (1943) • ჯოზეფ ერლანგერი / ჰერბერტ სპენსერ გასერი (1944) • ალექსანდერ ფლემინგი / ერნსტ ჩეინი / ჰაუარდ ფლორი (1945) • ჰერმან ჯოზეფ მალერი (1946) • კარლ ფერდინანდ კორი / გერტი კორი / ბერნარდო ალბერტო უსაი (1947) • პაულ ჰერმან მიულერი (1948) • ვალტერ რუდოლფ ჰესი / ანტონიუ ეგაშ მონიში (1949) • ედუარდ კელვინ კენდალი / ტადეუშ რაიხშტაინი / ფილიპ შოუოლტერ ჰენჩი(1950) 1951–1975 მაქს ტეილერი (1951) • ზელმან ვაქსმანი (1952) • ჰანს ადოლფ კრებსი / ფრიც ალბერტ ლიპმანი(1953) • ჯონ ფრანკლინ ენდერსი / თომას ჰაკლ უელერი / ფრედერიკ ჩეპმენ რობინსი (1954) • ჰუგო თეორელი (1955) • ანდრე ფრედერიკ კუნანი / ვერნერ ფორსმანი / დიკინსონ რიჩარდსი (1956) • დანიელე ბოვე (1957) • ჯორჯ უელს ბიდლი / ედუარდ ტეიტემი / ჯოშუა ლედერბერგი (1958) • სევერო ოჩოა / ართურ კორნბერგი (1959) • ფრენკ ბერნეტი / პიტერ მედავარი (1960) • დიორდ ფონ ბეკეში (1961) • ფრენსის კრიკი / ჯეიმს უოტსონი / მორის უილკინსი (1962) • ენდრიუ ფილდინგ ჰაქსლი / ალან ჰოჯკინი / ჯონ კერიუ ექლსი (1963) • კონრად ემილ ბლოხი / ფეოდორ ფელიქს კონრად ლინენი (1964) • ფრანსუა ჟაკობი / ანდრე ლვოვი / ჟაკ ლუსიენ მონო (1965) • ფრენსის პეიტონ როუსი / ჩარლზ ბრენტონ ჰაგინზი (1966) • რაგნარ გრანიტი / ჰოლდენ კეფენ ჰარტლაინი / ჯორჯ უოლდი (1967) • რობერტ ჰოლი / ჰარ გობინდ კორანა / მარშალ ნირენბერგი (1968) • მაქს დელბრიუკი / ალფრედ ჰერში / სალვადორ ლურია (1969) • ბერნარდ კაცი / ულფ ფონ ეილერი / ჯულიუს აქსელროდი (1970) • ერლ საზერლენდი (1971) • ჯერალდ ედელმანი / როდნი პორტერი (1972) • კარლ ფონ ფრიში / კონრად ლორენცი / ნიკოლას ტინბერგენი (1973) • ალბერ კლოდი / კრისტიან დე დიუვი / ჯორჯ პალადე (1974) • დეივიდ ბალტიმორი / რენატო დულბეკო / ჰაუარდ მარტინ ტემინი (1975) 1976–2000 ბარუხ ბლამბერგი / დანიელ კარლტონ გაიდუზეკი (1976) • როჟე გიიმენი / ენდრიუ შალი / როზალინ სამსენ იალოუ (1977) • ვერნერ არბერი / დანიელ ნატანსი / ჰამილტონ სმიტი (1978) • ალან კორმაკი / გოდფრი ჰაუნსფილდი (1979) • ბარუხ ბენასერაფი / ჯორჯ სნეპი / ჟან დოსე (1980) • როჯერ სპერი / დეივიდ ჰიუბელი / ტორსტენ ვიზელი(1981) • სუნე ბერგსტრიომი / ბენგტ სამუელსონი / ჯონ ვეინი (1982) • ბარბარა მაკ-კლინტოკი (1983) • ნილს ერნე / გეორგ კიოლერი / სეზარ მილშტეინი (1984) • მაიკლ სტიუარტ ბრაუნი / ჯოზეფ ლეონარდ გოლდშტეინი (1985) • სტენლი კოენი / რიტა ლევი-მონტალჩინი (1986) • სუძუმი ტონეგავა (1987) • ჯეიმს ბლეკი / გერტრუდა ელაიონი / ჯორჯ ჰიტჩინგსი (1988) • ჯონ მაიკლ ბიშოპი / ჰაროლდ ვარმუსი (1989) • ჯოზეფ მიურეი / ედვარდ დონალ ტომასი (1990) • ერვინ ნეერი / ბერტ საკმანი (1991) • ედმონდ ფიშერი / ედვინ კრებსი (1992) • რიჩარდ ჯონ რობერტსი / ფილიპ შარპი (1993) • ალფრედ გილმანი / მარტინ როდბელი (1994) • ედვარდ ლიუისი / ერიკ ვიშაუსი/ კრისტიანა ნიუსლიაინ-ფოლჰარდი (1995) • პიტერ დოერტი / როლფ ცინკერნაგელი (1996) • სტენლი პრუზინერი (1997) • რობერტ ფერჩგოტი / ლუის იგნარო / ფერიდ მურადი (1998) • გიუნტერ ბლობერი (1999) • არვიდ კარლსონი / პოლ გრინგარდი / ერიკ კენდელი (2000) 2001–დღემდე ლელანდ ჰარტველი / ტიმოტი ჰანტი / პოლ ნერსი (2001) • სიდნეი ბრენერი / ჯონ სალსტონი / რობერტ ჰორვიცი (2002) • პოლ ლოტერბური / პიტერ მენსფილდი (2003) • რიჩარდ ექსელი / ლინდა ბაკი (2004) • ბარი მარშალი / რობინ უორნი (2005) • ენდრიუ ფაიერი / კრეიგ მელო (2006) • მარიო კაპეკი / მარტინ ევანსი / ოლივერ სმიტისი (2007) • ლიუკ მონტანიე / ფრანსუაზა ბარე-სინუსი / ჰარალდ ცურ ჰაუზენი (2008) • ელიზაბეთ ბლეკბიორნი / კეროლ გრეიდერი / ჯეკ შოსტაკი (2009) • რობერტ ჯეფრი ედვარდსი (2010) • ბრუს ბეტლერი / ჟიულ ჰოფმანი / რალფ შტეინმანი (2011) • სინია იამანაკა / ჯონ გურდონი (2012) • ჯეიმზ როტმანი / რენდი შეკმანი / თომას კრისტიან ზიუდჰოფი (2013) • ჯონ ო’კიფი / მეი-ბრიტ მოსერი / ედვარდ მოსერი (2014) • უილიამ კემპბელი / სატოსი ომურა / ტუ იუიუ (2015) • იოსინორი ოსუმი (2016) • ჯეფრი ჰოლი / მაიკლ როსბაში / მაიკლ იანგი (2017) • ჯეიმზ ელისონი / ტასუკუ ჰონჯო (2018) • უილიამ კელინი / გრეგ სემენზა / პიტერ რედკლიფი (2019) • ჰარვი ჯეიმზ ალტერი / ჩარლზ რაისი / მაიკლ ჰოუტონი (2020) • დევიდ ჯულიუსი / არდემ პატაპუტიანი (2021) • ალენ ასპე / ჯონ კლაუზერი / ანტონ ცაილინგერი (2022) • კატალინ კარიკო / დრიუ ვაისმანი (2023) • ვიქტორ ემბროსი / გერი რავკანი (2024)

ხ • გ • რ ← 1907 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები → ფიზიოლოგია და მედიცინა შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (საფრანგეთი) ფიზიკა ალბერტ აბრაჰამ მაიკელსონი (აშშ) ქიმია ედუარდ ბუხნერი (გერმანია) ლიტერატურა რადიარდ კიპლინგი (დიდი ბრიტანეთი) მშვიდობა ლუი რენო (საფრანგეთი) ერნესტო თეოდორო მონეტა (იტალია) ეკონომიკა გაიცემა 1969 წლიდან.