იულიუს ვაგნერ-იაურეგი
გერმ. Julius Wagner Ritter von Jauregg
დაბ. თარიღი	7 მარტი, 1857(1857-03-07)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]
დაბ. ადგილი	ველსი[8] [6]
გარდ. თარიღი	27 სექტემბერი, 1940(1940-09-27)[8] [1] [2] [3] [4] [5] (83 წლის)
გარდ. ადგილი	ვენა, ავსტრია[8]
დასაფლავებულია	ვენის ცენტრალური სასაფლაო
მოქალაქეობა	ავსტრია
საქმიანობა	ექიმი, neurologist, ფსიქიატრი და პროფესორი
მუშაობის ადგილი	ვენის უნივერსიტეტი და გრაცის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	ვენის უნივერსიტეტი
მეუღლე	Balbine Karoline Wagner-Jauregg და Anna Wagner-Jauregg
შვილ(ებ)ი	Julie Humann და Theodor Wagner-Jauregg
ჯილდოები	ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში[9] [10] , ვენის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[11] , გრაცის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი და Cameron Prize of the University of Edinburgh
ხელმოწერა
იულიუს ვაგნერ-იაურეგი ვიკისაწყობში

იულიუს ვაგნერ-იაურეგი (გერმ. Julius Wagner-Jauregg; დ. 7 მარტი, 1857, ველსი, ავსტრია, — გ. 27 სექტემბერი, 1940, ვენა) — ავსტრიელი ფსიქიატრი. სწავლობდა ნეიროსიფილისის, კრეტინიზმისა და სხვადასხვა გონებრივი დარღვევის პრობლემებს; შექმნა სიფილისური მენინგოენცეფალიტის (პროგრესული დამბლა) მკურნალობის მეთოდი ავადმყოფის ორგანიზმში მალარიის გამომწვევის ხელოვნური შეყვანის გზით, რისთვისაც 1927 წელს მიანიჭეს ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში.

დაამთავრა ვენის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი (1880). 1883-1889 წლებში მუშაობდა ამავე უნივერსიტეტის ფსიქიატრიულ კლინიკაში. ამ პერიოდში ვაგნერ-იაურეგმა ცენტრალური ნერვული სისტემის დაავადებების მქონე პაციენტებში შენიშნა სიმპტომების მკვეთრი გაუმჯობესება ცხელებით მიმდინარე ინფექციების თანდართვისას. 1887 წელს მან წამოაყენა ფსიქიატრიული დაავადებების მკურნალობის მეთოდი, რომელიც ცხელების განზრახ გამოწვევას ეფუძნებოდა. ამის მიღწევას ვაგნერ-იაურეგი ვარაუდობდა მალარიის აღძვრით, რადგან იმ დროს უკვე ხელმისაწვდომი იყო ანტიმალარიული პრეპარატი ქინინი. 1889-1893 წლებში ვაგნერ-იაურეგი იყო გრაცის უნივერსიტეტის ფსიქიატრიისა და ნევროლოგიის პროფესორი. ამ პერიოდში ცდილობდა თავისი მეთოდის დანერგვას ტუბერკულინის (ტუბერკულოზის ბაცილის ექსტრაქტის) გამოყენებით, თუმცა დიდი წარმატება არ ჰქონია. 1893 წლიდან ის ვენის უნივერსიტეტში მოღვაწეობდა. ამავდროულად, 1893-1928 წლებში ხელმძღვანელობდა ვენის უნივერსიტეტის ნევროლოგიური და ფსიქიატრიული დაავადებების ჰოსპიტალს. 1917 წელს სიფილისური მენინგოენცეფალიტის (პროგრესული დამბლის) მქონე პაციენტებში შეძლო მალარიის გამოწვევა და ამ გზით ძირითადი დაავადების სიმპტომების მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება. „მალარიოთერაპია“ მოგვიანებით ანტიბიოტიკოთერაპიამ სრულად ჩაანაცვლა, თუმცა იმ დროისთვის ვაგნერ-იაურეგის აღმოჩენა მანამდე უნკურნებელი დაავადების — პროგრესული დამბლის ერთადერთი ეფექტიანი გზა იყო. ვაგნერ-იაურეგის შრომებმა ასევე საფუძველი ჩაუყარა ფსიქიატრიული დაავადებების პიროთერაპიის (ცხელებით მკურნალობა) და ე. წ. შოკური თერაპიის მეთოდებს. ვაგნერ-იაურეგი იყო ევგენიკის მიმდევარი; სიცოცხლის ბოლო წლებში ზოგიერთი შეხედულებით ახლოს იდგა ნაციზმთან.

• იულიუს ვაგნერ-იაურეგი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)
• Julius Wagner-Jauregg – Biographical. NobelPrize.org. Nobel Media AB 2020. ციტირების თარიღი: 4 ივლისი, 2020.

ხ • გ • რ ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში 1901–1925 ემილ ადოლფ ბერინგი (1901) • რონალდ როსი (1902) • ნილს რიუბერგ ფინზენი (1903) • ივანე პავლოვი (1904) • რობერტ კოხი (1905) • კამილო გოლჯი / სანტიაგო რამონ-ი-კახალი (1906) • შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (1907) • ილია მეჩნიკოვი / პაულ ერლიხი(1908) • თეოდორ კოხერი (1909) • ალბრეხტ კოსელი (1910) • ალვარ გულსტრანდი (1911) • ალექსის კარელი (1912) • შარლ რიშე (1913) • რობერტ ბარანი (1914) • ჟიულ ბორდე (1919) • ავგუსტ კროგი (1920) • არჩიბალდ ჰილი / ოტო ფრიც მაიერჰოფი (1922) • ფრედერიკ ბანტინგი / ჯონ მაკლაუდი (1923) • ვილემ ეინტჰოვენი (1924) 1926–1950 იოჰანეს ფიბიგერი (1926) • იულიუს ვაგნერ-იაურეგი (1927) • შარლ ნიკოლი (1928) • კრისტიან ეიკმანი / ფრედერიკ ჰოპკინზი (1929) • კარლ ლანდშტაინერი (1930) • ოტო ჰაინრიხ ვარბურგი (1931) • ჩარლზ სკოტ შერინგტონი / ედგარ ადრიანი (1932) • ტომას ჰანტ მორგანი (1933) • ჯორჯ უიპლი / ჯორჯ მაინოტი / უილიამ პარი მერფი (1934) • ჰანს შპემანი (1935) • ჰენრი ჰალიტ დეილი / ოტო ლევი(1936) • ალბერტ სენტ-დიერდი (1937) • კორნეი ჰეიმანსი (1938) • გერჰარდ დომაგკი (1939) • ჰენრიკ დამი / ედუარდ ადელბერტ დოიზი (1943) • ჯოზეფ ერლანგერი / ჰერბერტ სპენსერ გასერი (1944) • ალექსანდერ ფლემინგი / ერნსტ ჩეინი / ჰაუარდ ფლორი (1945) • ჰერმან ჯოზეფ მალერი (1946) • კარლ ფერდინანდ კორი / გერტი კორი / ბერნარდო ალბერტო უსაი (1947) • პაულ ჰერმან მიულერი (1948) • ვალტერ რუდოლფ ჰესი / ანტონიუ ეგაშ მონიში (1949) • ედუარდ კელვინ კენდალი / ტადეუშ რაიხშტაინი / ფილიპ შოუოლტერ ჰენჩი(1950) 1951–1975 მაქს ტეილერი (1951) • ზელმან ვაქსმანი (1952) • ჰანს ადოლფ კრებსი / ფრიც ალბერტ ლიპმანი(1953) • ჯონ ფრანკლინ ენდერსი / თომას ჰაკლ უელერი / ფრედერიკ ჩეპმენ რობინსი (1954) • ჰუგო თეორელი (1955) • ანდრე ფრედერიკ კუნანი / ვერნერ ფორსმანი / დიკინსონ რიჩარდსი (1956) • დანიელე ბოვე (1957) • ჯორჯ უელს ბიდლი / ედუარდ ტეიტემი / ჯოშუა ლედერბერგი (1958) • სევერო ოჩოა / ართურ კორნბერგი (1959) • ფრენკ ბერნეტი / პიტერ მედავარი (1960) • დიორდ ფონ ბეკეში (1961) • ფრენსის კრიკი / ჯეიმს უოტსონი / მორის უილკინსი (1962) • ენდრიუ ფილდინგ ჰაქსლი / ალან ჰოჯკინი / ჯონ კერიუ ექლსი (1963) • კონრად ემილ ბლოხი / ფეოდორ ფელიქს კონრად ლინენი (1964) • ფრანსუა ჟაკობი / ანდრე ლვოვი / ჟაკ ლუსიენ მონო (1965) • ფრენსის პეიტონ როუსი / ჩარლზ ბრენტონ ჰაგინზი (1966) • რაგნარ გრანიტი / ჰოლდენ კეფენ ჰარტლაინი / ჯორჯ უოლდი (1967) • რობერტ ჰოლი / ჰარ გობინდ კორანა / მარშალ ნირენბერგი (1968) • მაქს დელბრიუკი / ალფრედ ჰერში / სალვადორ ლურია (1969) • ბერნარდ კაცი / ულფ ფონ ეილერი / ჯულიუს აქსელროდი (1970) • ერლ საზერლენდი (1971) • ჯერალდ ედელმანი / როდნი პორტერი (1972) • კარლ ფონ ფრიში / კონრად ლორენცი / ნიკოლას ტინბერგენი (1973) • ალბერ კლოდი / კრისტიან დე დიუვი / ჯორჯ პალადე (1974) • დეივიდ ბალტიმორი / რენატო დულბეკო / ჰაუარდ მარტინ ტემინი (1975) 1976–2000 ბარუხ ბლამბერგი / დანიელ კარლტონ გაიდუზეკი (1976) • როჟე გიიმენი / ენდრიუ შალი / როზალინ სამსენ იალოუ (1977) • ვერნერ არბერი / დანიელ ნატანსი / ჰამილტონ სმიტი (1978) • ალან კორმაკი / გოდფრი ჰაუნსფილდი (1979) • ბარუხ ბენასერაფი / ჯორჯ სნეპი / ჟან დოსე (1980) • როჯერ სპერი / დეივიდ ჰიუბელი / ტორსტენ ვიზელი(1981) • სუნე ბერგსტრიომი / ბენგტ სამუელსონი / ჯონ ვეინი (1982) • ბარბარა მაკ-კლინტოკი (1983) • ნილს ერნე / გეორგ კიოლერი / სეზარ მილშტეინი (1984) • მაიკლ სტიუარტ ბრაუნი / ჯოზეფ ლეონარდ გოლდშტეინი (1985) • სტენლი კოენი / რიტა ლევი-მონტალჩინი (1986) • სუძუმი ტონეგავა (1987) • ჯეიმს ბლეკი / გერტრუდა ელაიონი / ჯორჯ ჰიტჩინგსი (1988) • ჯონ მაიკლ ბიშოპი / ჰაროლდ ვარმუსი (1989) • ჯოზეფ მიურეი / ედვარდ დონალ ტომასი (1990) • ერვინ ნეერი / ბერტ საკმანი (1991) • ედმონდ ფიშერი / ედვინ კრებსი (1992) • რიჩარდ ჯონ რობერტსი / ფილიპ შარპი (1993) • ალფრედ გილმანი / მარტინ როდბელი (1994) • ედვარდ ლიუისი / ერიკ ვიშაუსი/ კრისტიანა ნიუსლიაინ-ფოლჰარდი (1995) • პიტერ დოერტი / როლფ ცინკერნაგელი (1996) • სტენლი პრუზინერი (1997) • რობერტ ფერჩგოტი / ლუის იგნარო / ფერიდ მურადი (1998) • გიუნტერ ბლობერი (1999) • არვიდ კარლსონი / პოლ გრინგარდი / ერიკ კენდელი (2000) 2001–დღემდე ლელანდ ჰარტველი / ტიმოტი ჰანტი / პოლ ნერსი (2001) • სიდნეი ბრენერი / ჯონ სალსტონი / რობერტ ჰორვიცი (2002) • პოლ ლოტერბური / პიტერ მენსფილდი (2003) • რიჩარდ ექსელი / ლინდა ბაკი (2004) • ბარი მარშალი / რობინ უორნი (2005) • ენდრიუ ფაიერი / კრეიგ მელო (2006) • მარიო კაპეკი / მარტინ ევანსი / ოლივერ სმიტისი (2007) • ლიუკ მონტანიე / ფრანსუაზა ბარე-სინუსი / ჰარალდ ცურ ჰაუზენი (2008) • ელიზაბეთ ბლეკბიორნი / კეროლ გრეიდერი / ჯეკ შოსტაკი (2009) • რობერტ ჯეფრი ედვარდსი (2010) • ბრუს ბეტლერი / ჟიულ ჰოფმანი / რალფ შტეინმანი (2011) • სინია იამანაკა / ჯონ გურდონი (2012) • ჯეიმზ როტმანი / რენდი შეკმანი / თომას კრისტიან ზიუდჰოფი (2013) • ჯონ ო’კიფი / მეი-ბრიტ მოსერი / ედვარდ მოსერი (2014) • უილიამ კემპბელი / სატოსი ომურა / ტუ იუიუ (2015) • იოსინორი ოსუმი (2016) • ჯეფრი ჰოლი / მაიკლ როსბაში / მაიკლ იანგი (2017) • ჯეიმზ ელისონი / ტასუკუ ჰონჯო (2018) • უილიამ კელინი / გრეგ სემენზა / პიტერ რედკლიფი (2019) • ჰარვი ჯეიმზ ალტერი / ჩარლზ რაისი / მაიკლ ჰოუტონი (2020) • დევიდ ჯულიუსი / არდემ პატაპუტიანი (2021) • ალენ ასპე / ჯონ კლაუზერი / ანტონ ცაილინგერი (2022) • კატალინ კარიკო / დრიუ ვაისმანი (2023) • ვიქტორ ემბროსი / გერი რავკანი (2024)

ხ • გ • რ ← 1927 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები → ფიზიოლოგია და მედიცინა იულიუს ვაგნერიაურეგი (ავსტრია) ფიზიკა ართურ კომპტონი (აშშ) ჩარლზ ტომსონ ვილსონი (დიდი ბრიტანეთი) ქიმია ჰაინრიხ ოტო ვილანდი (გერმანია) ლიტერატურა ანრი ბერგსონი (საფრანგეთი) მშვიდობა ფერდინანდ ბიუისონი (საფრანგეთი) ლუდვიგ კვიდე (გერმანია) ეკონომიკა გაიცემა 1969 წლიდან.