Artikel iki bagéyan saka sèri Islam Rukun Islam Sahadat · Salat · Pasa Jakat · Kaji Rukun Iman Allah · Kuran · Malaékat Nabi · Dina Akhir Qada & Qadar Tokoh Islam Mukamad Nabi & Rasul · Sakabat Ahlul Bait Kutha suci Mekkah ·Madinah · Yérusalem Najaf · Karbala · Kufah Kazimain · Mashhad ·Istanbul Riyaya Éjrah · Idul Fitri · Idul Adha · Asyura · Ghadir Khum Arsitèktur Mesjid ·Menara ·Mihrab Ka'bah · Arsitèktur Islam Jabatan Fungsional Khalifah ·Ulama · Imam·Mullah·Ayatullah · Mufti Tèks & Ukum Kuran ·Kadis · Sunah Fiqih · Fatwa · Saréngat Madahab Sunni Kanapi ·Kambali Maliki ·Sapingi Singah Rolas Imam Ismailiyah·Zaidiyah Liyané Ibadi · Khawarij Murji'ah·Mu'taziliyah Delengen uga Gapura Islam Indeks perkara Islam deleng rembug besut

Kadis (basa arab: الحديث) kanthi barès tegesé tetembungan utawa ujar. Sajeroning terminologi Islam tetembungan mau wujud ujar utawa sabdané Muhammad. Nanging asring tembung iki ngalami perluasan makna saéngga disinonimaké karo sunat saéngga tegesé kabèh sabda, lelaku, katetapan lan parsetujon saka Muhammad kang didadèkaké paugeran utawa ukum sajeroning agama. Kadis minangka sumber ukum sajeroning agama Islam duwé kalungguhan kaloro ana ing tataran sumber ukum ngisoré Kuran. Ing panganggone, ora samubarang kadis bisa katampa lan bisa kanggo dhasar ukum. Kanthi ngèlmu kadis (ingaran ngèlmu mustholah kadis), kadis-kadis kang ana diteliti sanad lan matane kanggo mangerteni sawijining kadis asli saka Muhammad utawa dudu kaya kang kapratelakake ing ngisor.

Sacara struktur kadis kapérang dadi rong komponèn utama yaiku sanad / isnad (ranté penutur) lan matan (redhaksi).

Conto:Musaddad ngabari yèn Yahyaa kaya déné diwartakaké déning Syu'bah, saka Qatadah saka Anas saka Rasulullah SAW, yèn Panjenengane medar sabda: "Ora sampurna iman sawenèh wong ing antarané kowé kabèh saéngga dhèwèké tresna marang seduluré apa kang ditresnani kanggo awaké dhéwé " (Kadis riwayat Bukhari)

Sanad iku ranté penutur/perawi (periwayat) kadis. Sanad dumadi saka kabèh penutur wiwit saka wong kang nyathet kadis mau sajeroning bukuné (kitab kadis) nganti tekan Rasulullah. Sanad, mènèhi gambaran asli orané sawijining riwayat. Yèn dijupuk saka conto ing ndhuwur, sanad kadis iku mau:

Al-Bukhari > Musaddad > Yahyaa > Syu’bah > Qatadah > Anas > Muhammad

Sawijining kadis bisa nduwé sawatara sanad kanthi cacah penutur/perawi béda-béda sajeroning lapisan sanad-é, lapisan sajeroning sanad mau diarani thaqabah. Wigatiné cacahing sanad lan penutur sajeroning saben thaqabah sanad bakal nemtokaké drajat kadis mau, bab iki dijelasaké luwih cetha ana ing klasifikasi kadis. Dadi kang perlu dicermati sajeroning mangertèni kadis, kagandhèng karo sanad-é yaiku:

• Keutuhan sanad, antarané wong ing urutan iku apa ana kang ora nunggal sejaman/ora ketemu
• Cacahé
• Perawi akir-é
• Kaanan wong kang ana ing sanad, yaiku apa wong kang ana sajeroning sanda mau riwayate bisa ditampa apa ora.

Matan iku redhaksi utawa isiné kadis. Saka conto ing ndhuwur, matan kadis mau yaiku:

""Ora sampurna iman sawenèh wong ing antarané kowé kabèh saéngga dhèwèké tresna marang seduluré apa kang ditresnani kanggo awaké dhéwé"

Kagandèng karo matan utawa redhaksi, kang perlu dicermati sajeroning mangertèni kadist yaiku:

• Pucuk sanad minangka sumber redhaksi, apa marang Muhammad utawa dudu,
• Matan kadist iku dhéwé sajeroning hubunganékaro kadist liya kang luwih kuwat sanad-é (apa ana kang melemahkan/ngringkihaké utawa nguataké) l sabanjuré karo ayat sajeroning Kuran (apa ana kang kosokbalèn).

kadis bisa diklasifikasèkaké dhedhasar sawatara kritéria yaiku wiwitan pucuk sanad, wutuh orané ranté sanad, cacahé penutur (periwayat) sarta tingkat asli orané kadis (bis ditampa orané kadis mau)

Kanthi dhasar klasifikasi iki kadis dipérang dadi telung golongan yaiku marfu' (kaangkat), mauquf (mandheg) lan maqtu':

• kadis Marfu' yaiku kadis kang pucuk sanad-é langsung marang Muhammad (conto:kadis ing dhuwur)
• kadis Mauquf yaiku kadis kang sanad-é mandheg tekan para Sakabat tanpa ana tandha-tandha, kanthi tetembungan utawa lelaku kang nuduhaké drajat marfu'. Conto: Al Bukhari sajeroning kitab Al-Fara'id (ukum waris) mratélakaké yèn Abu Bakar, Ibnu Abbas lan Ibnu Al-Zubair ngendika: "Kakèk iku (diperlakukan kaya déné) bapak". Nanging yèn èksprèsi kang dipigunakaké sahabat kaya ta "Kita didhawuhi..", "Kita dilarang...", "Kita biyasa... yèn lagi bebarengan karo rasulullah", drajat kadis mau wis ora mauquf nanging setara karo marfu'.
• kadis Maqtu' yaiku kadis kang pucuk sanad-é marang para Tabi'in (penerus). Conto kadis iki yaiku: Imam Muslim ngriwayataké sajeroning pambuka sahih-é yèn Ibnu Sirin ngendika: "Kawruh iki (kadis) yaiku agama, mula kang ati-ati saka ngendi kowé njupuk agamamu".

Asli orané kadis kang kapérang dadi golongan iki gumantung marang sawatara faktor liya kaya kaanan ranté sanad utawa penutur-é. Nanging klasifikasi iki tetep wigati banget amarga klasifikasi iki mbédakaké ucapan lan lelaku Rasulullah SAW saka ucapan para sahabat utawa tabi'in saéngga mupangati banget sajeroning perdhébatan sajeroning fikih (Suhaib Hasan, Science of kadis).

Adhedhasar klasifikasi iki kadis kapérang dadi sawatara golongan yaiku Musnad, Munqati', Mu'allaq, Mu'dal lan Mursal. Kautuhan ranté sanad maksudé yaiku saben penutur ing saben tataran dimungkinaké kanthi wektu lan kondhisi kanggo krungu saka penutur sadhuwuré.

Ilustrasi sanad: Pencatat kadis > penutur 4> penutur 3 > penutur 2 (tabi'in) > penutur 1(Para sahabat) > Rasulullah SAW

• kadis Musnad, sawijining kadis kagolong musnad yèn urutan sanad kang diduwèni kadis mau ora kapotong ing pérangan tartamtu. yaiku urutan penutur mungkinaké dumadiné transfer kadis dhedhasar wektu lan kondhisi.
• kadis Mursal. Yèn penutur 1 ora tinemu, utawa utawa tabi'in nisbataké langsung marang Rasulullah SAW (conto: tabi'in (penutur2) ngandhakaké "Rasulullah medhar sabda " tanpa njelasaké anané sahabat kang nuturaké marang dhèwèké).
• kadis Munqati'. Yèn sanad pedhot ing salah siji penutur yaiku penutur 4 utawa 3
• kadis Mu'dal yèn sanad pedhot ing rong génerasi penutur maturut-turut.
• kadis Mu'allaq yèn sanad pedhot ing penutur 4 nganti penutur 1 (Conto: "Sawiji pencatat kadis ngandharaké, wis teka marang aku yèn Rasulullah medharaké...." tanpa njelasaké sanad antara awaké nganti Rasulullah).

Cacahing penutur kang dimaksud yaiku cacahing penutur sajeroning saben tataran saka sanad, utawa anané sawatara jalur kang béda kang dadi sanad kadis mau. Miturut klasifikasi iki kadis dipérang dadi loro yaiku kadis Mutawatir lan kadis Ahad.

• kadis mutawatir, yaiku kadis kang diriwayataké déning saklompok wong saka sawatara sanad lan ora ana kamungkinan yèn wong-wong mau kabèh sepakat kanggo ngapusi bebarengan bab iku. Dadi kadis mutawatir duwé sawatara sanad lan cacahing penutur ing saben lapisan (thaqabah) imbang. Para ulama béda panemu ngenani cacahing sanad minimum kadis mutawatir (sapérangan ngukuhaké 20 lan 40 wong ing saben lapisan sanad). kadis mutawatir dhéwé bisa dibédakaké antara rong jinis yaiku mutawatir lafzhy (redaksional padha ing saben riwayat) lan ma'nawy (ing redaksional ana pabédan nanging makna padha ing saben riwayat)
• kadis ahad, kadis kang diriwayataké déninhg saklompok wong nanging ora nggayuh tataran mutawatir. kadis ahad banjur dibédakaké dadi telung jinis antarané:
  • Gharib, yèn mung ana siji jalur sanad (ing salah siji lapisan ana mung siji penutur, sanadyan ing lapisan liya ana akèh penutur)
  • Aziz, yèn ana loro jalur sanad (loro penutur ing salah siji lapisan)
  • Mashur, yèn ana punjul loro jalur sanad (telu utawa luwih penutur ing salah siji lapisan) nanging ora nggayuh drajat mutawatir.

Kategorisasi tataran kaaslian kadis yaiku klasifikasi kang paling wigati lan wujud kesimpulan marang tataran dinampa utawa ditulaké kadis mau. Tataran kadis ing klasifikasi iki kapérang dadi 4 tataran yaiku shahih, hasan, da'if lan maudu'

• kadis Shahih, yaiku tataran paling dhuwur ditampa orané sawijining kadis. kadis shahih ngebaki persyaratan:
  1. Sanad-é sinambung;
  2. Diriwayataké déning penutur/perawi kang adil, duwé sipat istiqomah, akhlak becik, ora fasik, kajaga muruah(keurmatan)-né, lan kuwat daya pangéling-élingé.
  3. Matan-né ora ngandhut kajanggalan/bertentangan (syadz) sarta ora ana sebab tersembunyi utawa ora nyata kang gawé cacaté kadis.
• kadis Hasan, yèn kadis mau sanad-éa sinambung, diriwayataké déning rawi kang adil nanging ora sampurna daya pangéling-élingé, sarta matan-né ora syadz sarta cacat.
• kadis Dhaif (lemah), yaiku kadis kang sanad-é ora sinambung (bisa wujud mursal, mu’allaq, mudallas, munqati’ utawa mu’dal)lan diriwayataké déning wong kang ora adil utawa ora kuwat daya pangéling-élingé, ngandhut kajanggalan utawa cacat.
• kadis Maudu', yèn kadis disujanani palsu utawa gawéan amarga sajeroning sanad-é ditemoni penutur kang duwé kamungkinan ngapusi.

Ana sawatara jinis kadis liya kang ora disebutaké sajeroning klasifikasi ing dhuwur antarané:

• kadis Matruk, kang ateges kadis kang ditinggalaké yaiku kadis kang mung diriwayataké déning siji perawi waé lan perawi iku didakwa ngapusi.
• kadis Mungkar, yaiku kadis kang mung diriwayataké déning siji perawi kang lemah kang bertentangan karo kadis kang diriwayataké déning perawi kang pinercaya/jujur.
• kadis Mu'allal, tegesé kadis kang dinilai sakit utawa cacat yaiku kadis kang ing njeroné ana cacat kang tersembunyi. Miturut Ibnu Hajar Al Atsqalani kadis Mu'allal yaiku kadis kang katoné apik nanging sawisé diselidiki nyatané ana cacaté. kadis iki biyasa uga ingaran kadis Ma'lul (kang dicacati) lan ingaran kadis Mu'tal (kadis sakit utawa cacat)
• kadis Mudlthorib, tegesé kadis kang kacau yaiku kadis kang diriwayataké déning siji perawi saka sawatara sanad karo matan (isi) kacau utawa ora padha lan kontradiksi karo kang dikompromèkaké
• kadis Maqlub, yaiku kadis kang kuwalik yaiku kadis kang diriwayataké déning perawi kang ing jeroné kuwalik ndhisikaké kang mburi utawa suwaliké, saka sanad (silsilah) utawa matan (isi) né.
• kadis gholia, yaiku kadis kang kuwalik sapérangan lafalé saéngga pengertiané owah
• kadis Mudraj, yaiku kadis kang ngalami panambahan isi déning perawiné
• kadis Syadz, kadis kang arang-arang, yaiku kadis kang diriwayataké déning perawi wong kang pinercaya kang bertentangan karo kadis liya kang diriwayataké saka perawi-perawi kang liya.
• kadis Mudallas, ingaran uga kadis kang didhelikaké cacaté. yaiku kadis kang diriwayataké liwat sanad kang mènèhi kesan kaya-kaya ora ana cacaté, kamangka sabeneré ana, sajeroning sanad utawa ing gurué. Mula kadis Mudallas iki kadis kang ditutup-tutupi kaemahan sanadé.

Aturan-aturan kadis saka Sunni éntuk wangun pungkasané kurang luwih 3 abad sawisé wafaté Muhammad. Èlmuwan kadis kang banjur ndhébataké kaotentikan sawatara kadis nanging otoritas saka buku-buku mau mundhak pesat. Aturan-aturan iki, ana kang nyatakaké kanthi Koleksi Enem kadis Utama ana uga kanthi Koleksi Pitu kadis Utama, kalebu:

1. Shahih Bukhari, disusun déning Bukhari (194-256 H)
2. Shahih Muslim, disusun déning Muslim (204-262 H)
3. Sunan Abu Daud, disusun déning Abu Dawud (202-275 H)
4. Sunan at-Turmudzi, disusun déning Imam Turmudzi(209-279 H)
5. Sunan an-Nasa'i, disusun déning Imam Nasa'i (215-303 H)
6. Sunan Ibnu Majah, disusun déning Ibnu Majah (209-273).

Shahih Bukhari lan Shahih Muslim lumrahé dianggep kang paling dipercaya saka koleksi iki. Ana sawatara perdhbatan bab apa anggota angka 6 saka aturan iki kuduné Ibnu Majah utawa Al Muwaththa saka Imam Malik. Saliyané iku, ana uga kang nglebokaké Musnad saka Ahmad bin Hanbal minangka péranganing aturan mau.

Muslim Singah mung percaya kadis kang diriwayataké déning katurunan Muhammad saw, liwat Fatimah az-Zahra, utawa déning pameluk Islam wiwitan kang mihak Ali bin Abi Thalib. Singah ora migunakaké kadis kang asalé utawa diriwayataké déning wong kang miturut kaum Singah didhaku mungsuhi Ali, kaya Aisyah, garwa Muhammad saw, kang nglawan Ali ing Perang Jamal.

Ana sawatara sekte sajeroning Singah, nanging sapérangan gedhé migunakaké:

• Ushul al-Kafi
• Al-Istibshar
• Al-Tahdzib
• Man La Yahduruhu al-Faqih

Adhedhasar mangsa penghimpunan kadis

Sawetara kitab kang misuwur:

1. Al Muwaththa déning Malik bin Anas
2. Al Musnad déning Asy-Syafi'i (taun 150 - 204 H / 767 - 820 M)
3. Mukhtaliful kadist déning Asy-Syafi'i
4. Al Jami' déning Abdurrazzaq Ash Shan'ani
5. Mushannaf Syu'bah déning Syu'bah bin Hajjaj (taun 82 - 160 H / 701 - 776 M)
6. Mushannaf Sufyan déning Sufyan bin Uyainah (taun 107 - 190 H / 725 - 814 M)
7. Mushannaf Al Laist déning Al Laist bin Sa'ad (taun 94 - 175 / 713 - 792 M)
8. As Sunan Al Auza'i déning Al Auza'i (taun 88 - 157 / 707 - 773 M)
9. As Sunan Al Humaidi (séda taun 219 H / 834 M)

Saka kasanga kitab mau kang olèh kawigatèn banget déning para ulama mung telu, yaiku Al Muwaththa', Al Musnad lan Mukhtaliful kadist. Déné saluwihé kurang olèh kawigatèn banjur ilang.

• Musnadul Kabir déning Ahmad bin Hambal lan 3 warna liyané yaiku Kitab Shahih, Kitab Sunan lan Kitab Musnad kang salengkapé:

1. Al Jami'ush Shahih Bukhari déning Imam Bukhari (194-256 H / 810-870 M)
2. Al Jami'ush Shahih Muslim déning Imam Muslim (204-261 H / 820-875 M)
3. As Sunan Ibnu Majah déning Ibnu Majah (207-273 H / 824-887 M)
4. As Sunan Abu Dawud déning Abu Dawud (202-275 H / 817-889 M)
5. As Sunan At Tirmidzi déning At Tirmidzi (209-279 H / 825-892 M)
6. As Sunan Nasai déning An Nasai (225-303 H / 839-915 M)
7. As Sunan Darimi déning Darimi (181-255 H / 797-869 M)
8. Al Muntaqa déning Ibnu Jarud (séda 307 H / 920 M)
9. Al Musnad Al Humaidi déning Ali Madaini (161-234 H / 777-848 M)
10. Al Musnad Al Bazar déning Al Bazar (séda 290 H / 905 M)
11. Al Musnad Baqi bin Mukhlad déning Baqi bin Mukhlad (131-176 H / 846-889 M)
12. Al Musnad Ibnu Rahawaih déning Ibnu Rahawaih (161-238 H / 778-852 M)

Sakumpulan kitab wiwit nomer 1 nganti 6 iki kerep ingaran minangka kutubus sittah (kitab kang enem).

1. Al Mu'jamul Kabir déning Ath Thabarani (260-340 H / 873-952 M)
2. Al Mu'jamul Ausath déning Ath Thabarani (260-340 H / 873-952 M)
3. Al Mu'jamush Shaghir déning Ath Thabarani (260-340 H / 873-952 M)
4. Al Mustadrak déning Al Hakim (321-405 H / 933-1014 M)
5. Ash Shahih déning Ibnu Khuzaimah (233-311 H / 838-924 M)
6. At Taqasim wal Anwa' déning Abu Awwanah (séda 316 H / 928 M)
7. As Shahih déning Abu Hatim bin Hibban (séda 354 H/ 965 M)
8. Al Muntaqa déning Ibnu Sakan (séda 353 H / 964 M)
9. As Sunan déning Ad Daruquthni (306-385 H / 919-995 M)
10. Al Mushannaf déning Ath Thahawi (239-321 H / 853-933 M)
11. Al Musnad déning Ibnu Nashar Ar Razi (séda 301 H / 913 M)

• Kasil penghimpunan

• Kanthi sumber saka kutubus sittah waé

1. Jami'ul Ushul déning Ibnu Atsir Al Jazari (556-630 H / 1160-1233 M)
2. Tashiful Wushul déning Al Fairuz Zabadi (? - ? H / ? - 1084 M)

• Kanthi sumber saka kkutubus sittah lan kitab liyané, yaiku Jami'ul Masanid déning Ibnu Katsir (706-774 H / 1302-1373 M)
• Kanthi sumber saka saliyané kutubus sittah, yaiku Jami'ush Shaghir déning As Sayuthi (849-911 H / 1445-1505 M)

• Kasil pembidangan (nglompokaké sajeroning babagan-babagan)

• Kitab kadis Hukum, ing antarané:

1. Sunan déning Ad Daruquthni (306-385 H / 919-995 M)
2. As Sunannul Kubra déning Al Baihaqi (384-458 H / 994-1066 M)
3. Al Imam déning Ibnul Daqiqil 'Id (625-702 H / 1228-1302 M)
4. Muntaqal Akhbar déning Majduddin Al Hirani (? - 652 H / ? - 1254 M)
5. Bulughul Maram déning Ibnu Hajar Al Asqalani (773-852 H / 1371-1448 M)
6. 'Umdatul Ahkam déning 'Abdul Ghani Al Maqdisi (541-600 H / 1146-1203 M)
7. Al Muharrar déning Ibnu Qadamah Al Maqdisi (675-744 H / 1276-1343 M)

• Kitab kadis Akhlaq

1. At Targhib wat Tarhib déning Al Mundziri (581-656 H / 1185-1258 M)
2. Riyadhus Shalihin déning Imam Nawawi (631-676 H / 1233-1277 M)

• Syarah (kaya tapsir kanggo kadist)

1. Kanggo Shahih Bukhari ana Fathul Bari déning Ibnu Hajar Asqalani (773-852 H / 1371-1448 M)
2. Kanggo Shahih Muslim ana Minhajul Muhadditsin déning Imam Nawai (631-676 H / 1233-1277 M)
3. Kanggo Shahih Muslim ana Al Mu'allim déning Al Maziri (séda 536 H / 1142 M)
4. Kanggo Muntaqal Akhbar ana Nailul Authar déning As Syaukani (séda 1250 H / 1834 M)
5. Kanggo Bulughul Maram ana Subulussalam déning Ash Shan'ani (séda 1099 H / 1687 M)

• Mukhtashar (ringkasan)

1. Kanggo Shahih Bukhari ing antarané Tajridush Shahih déning Al Husain bin Mubarrak (546-631 H / 1152-1233 M)
2. Kanggo Shahih Muslim ing antarané Mukhtashar déning Al Mundziri (581-656 H / 1185-1258 M)

• Introduction to the Science of Hadith Classification by Shaikh (Dr.) Suhaib Hassan [1] Archived 2007-03-13 at the Wayback Machine.
• Pengetahuan Dasar tentang Pokok-pokok Ajaran Islam (A/B) déning Mh. Amin Jaiz
• Metodologi Kritik Matan kadis déning Dr. Salahudin ibn Ahmad al-Adlabi, terjamahan, ISBN 979-578-047-6

• Musthohalul kadis, Istilah-istilah kadis. Milis Assunnah
• kadis Ahad, Ust. Ahmad Syarwat, Lc. Archived 2007-09-29 at the Wayback Machine.
• Belajar kadis di Media Muslim INFO
• Buku Tema kadis di Al-Ilmu.Com
• Introduction to the Science of Hadith Classification by Shaikh (Dr.) Suhaib Hassan Archived 2007-03-13 at the Wayback Machine.
• A collection of the ahadith in Sahih Bukhari Archived 2009-01-08 at the Wayback Machine.
• A collection of the ahadith in Sahih Muslim Archived 2008-12-01 at the Wayback Machine.