Herstöðvaandstæðingar fagna brottför bandaríska setuluðsins frá Íslandi með heimsókn í herstöðina á Miðnesheiði 1. október 2006.
Samtök hernaðarandstæðinga (áður Samtök herstöðvaandstæðinga ) eru íslensk félagasamtök sem eru þekkt fyrir áralanga baráttu fyrir brotthvarfi bandaríska hersins frá Íslandi. Samtökin berjast gegn hervaldi og ofbeldi sem leið til að leysa deilumál þjóða. Þau krefjast þess einnig að Ísland segi sig úr NATO . Hernaðarandstæðingar eru friðarsinnar og hafa barist gegn stuðningi íslenskra stjórnvalda við stríðsrekstur út um heim svo sem við stríðin í Írak , Afganistan og Líbíu . Einnig berjast þau fyrir banni við framleiðslu kjarnorkuvopna og gegn stuðningi Íslands við kjarnorkuvopnasefnu Bandaríkjanna og NATO.
Sagan
Forverar Samtaka herstöðvaandstæðinga voru Þjóðvarnarflokkurinn og Andspyrnuhreyfing gegn her í landi , bæði stofnuð 1953 og Friðlýst land samtök rithöfunda og menntamanna formlega stofnuð í marz 1958, stóðu að fyrstu keflavíkurgöngunni 19/6/1960, sem er upphaf Samtaka hernámsandstæðinga , stofnuð 10. september 1960. Lengra aftur má rekja mótstöðu við inngöngu Íslands í NATO 1949 og varnarsamninginn sem gerður var við Bandaríkjamenn 1951. Samtök herstöðvaandstæðinga voru formlega stofnuð 1975 en höfðu í raun starfað síðan 1972. Þann 16. maí það ár var kosin „miðnefnd herstöðvaandstæðinga“ á fundi í Glæsibæ til minningar um Jóhannes úr Kötlum sem lést í apríl.[ 1] Ástæða stofnunarinnar var meðal annars óánægja með vanefndir Vinstristjórnarinnar á því atriði stjórnarsáttmálans að endurskoða skyldi veru hersins á Íslandi. Mótmælagöngur sem farnar voru á árunum 1960-91 og nefndust Keflavíkurgöngur voru frægar um land allt. Meðal þjóðþekktra herstöðvaandstæðinga má nefna Einar Braga skáld, Jónas og Jón Múla Árnasyni , Ragnar Arnalds , fyrrverandi ráðherra, Böðvar Guðmundsson rithöfund, Jakobínu Sigurðardóttur , Vilborgu Dagbjartsdóttur skáld, Kjartan Ólafsson ritstjóra og Vigdísi Finnbogadóttur frv. forseta.
Mótmæli, slagorð og söngvar
Samtökin hafa staðið fyrir fjöldamótmælum gegn styrjöldum og hernaðarhyggju, m.a. gegn Íraksstríðinu og stríðsrekstri NATO í Afganistan og á Balkanskaga. Samtökin taka einnig þátt í hinni árlegu kertafleytingu á Reykjavíkurtjörn og víðar og Þorláksmessugöngu . Frægasta slagorð herstöðvaandstæðinga er "Ísland úr NATO, herinn burt" en ótal önnur slagorð og mótmælaköll hafa hljómað í aðgerðum. Mörg sönglög eru einnig helguð baráttunni s.s. Þú veist í hjarta þér (Þorsteinn Valdimarsson ), Lofsöngur (Böðvar Guðmundsson ), Segulstöðvarblús (Þórarinn Eldjárn /Bubbi ), Sóleyjarkvæði (Jóhannes úr Kötlum /Pétur Pálsson ). Samtökin hafa gefið út hljómplötur og diska með baráttusöngvum herstöðvaandstæðinga.
Baráttusöngvar herstöðvaandstæðinga. Forsíða bæklings með geisladiski sem SHA gáfu út 1999
Baráttusöngur SHA (viðlagið)
Ísland úr NATÓ, Ísland úr NATÓ,
Ísland úr NATÓ og herinn á brott
Látum kröfuna enduróma um landið allt
Ísland úr NATÓ og herinn á brott.
(Kristján Guðlaugsson/A.B. Patersen )
Dagfari
Dagfari Geymt 12 febrúar 2007 í Wayback Machine er tímarit og fréttabréf samtakanna. Útgáfa tímaritsins hefur verið óregluleg, en miðað er við að það komi út árlega. Þar birtast vandaðar greinar og umfjöllun um friðarmál og baráttu gegn hernaðaröflum, íslenskum sem erlendum. Fréttabréfið kemur að jafnaði út þrisvar til fjórum sinnum á ári í litlu broti, þar sem birtar eru fréttir og tilkynningar úr félagsstarfinu. Sögu Dagfara má rekja allt til ársins 1961, en þá hófu Samtök hernámsandstæðinga útgáfu blaðs með þessu heiti.
Nútíðin
Núverandi formaður samtakanna er Guttormur Þorsteinsson . Samtök hernaðarandstæðinga hafa aðsetur í Friðarhúsinu , Njálsgötu 87, 101 Reykjavík .
Eftir brottför bandaríska herliðsins frá Íslandi þann 1. nóvember 2006 breyttu samtökin nafni sínu úr Samtök herstöðvaandstæðinga í Samtök hernaðarandstæðinga (26. nóvember 2006).
Keflavíkurgöngur o.fl. stóraðgerðir hernáms- og herstöðvaandstæðinga 1960-1991
Stefán Pálsson , fyrrum formaður Samtaka hernaðarandstæðinga, flytur ávarp fyrir utan sendiráð Bandaríkjanna í Reykjavík 18. ágúst 2007
1. Keflavíkurgangan , 19. júní 1960
Þingvallafundurinn 10. sept. 1960, Samtök hernámsandstæðinga stofnuð
2. Keflavíkurgangan , 7. maí 1961
Hvalfjarðargangan á Jónsmessu 1962
3. Keflavíkurgangan , 20. júní 1964
4. Keflavíkurgangan , 9. maí 1965
Reykjavíkurganga 4. júní 1967
5. Keflavíkurgangan , 23. júní 1968
Þjórsárdalsför , Samtök hernámsandstæðinga hætta 1969
Herstöðvagangan 10. maí 1970
Samtök herstöðvaandstæðinga (SHA) stofnuð 16. maí 1972
Hafnarfjarðarganga 11. júní 1972
Nixon-Pompidou mótmælin 31. maí 1973
Aðgerðir á barmi Almannagjár 17. júní 1974
Hliðum Keflavíkurflugvallar lokað 13. mars 1976
6. Keflavíkurgangan , “Keflavíkurgangan mikla”, 15. maí 1976
Straumsvíkurganga 21. maí 1977
7. Keflavíkurgangan , 10. júní 1978
Hvaleyrargangan 1979
Rokk gegn her í Laugardalshöll 13. sept. 1980
Þorláksmessuganga 23. des. 1980
8. Keflavíkurgangan , Friðargangan, 20. júní 1981
Stokksnesganga 8.-9. ágúst 1981
9. Keflavíkurgangan , Friðargangan, 6. ágúst 1983
Friðarpáskar 14.-23. apríl 1984
Friðarganga á Langanesi og útifundur á Þórshöfn 7. júlí 1984
Fjölþjóðleg ráðstefna Friðarsambands norðurhafa 24.-26. ágúst 1984
Friðarbúðir í Keflavík og Hafnarfjarðarganga 5.-10. ágúst 1985
Sendiráðsganga og kertafleyting á Reykjavíkurtjörn 5. ágúst 1986
10. Keflavíkurgangan , 6. júní 1987
11. Keflavíkurgangan , 10. ágúst 1991
Sex formenn SHA. Erling Ólafsson, Ingibjörg Haraldsdóttir,Sveinn Rúnar Hauksson, Árni Hjartarson, Auður Lilja Erlingsdóttir og Stefán Pálsson. Myndin var tekin á aðalfundi samtakanna í Friðarhúsi 2016
Andri Ísaksson prófessor 1975-1976
Vésteinn Ólason , prófessor 1976-1977
Ásmundur Ásmundsson , verkfræðingur 1977-1979
Sveinn Rúnar Hauksson , læknir 1979-1980
Guðmundur Georgsson , læknir 1980
Erling Ólafsson , kennari 1980-1981
Pétur Reimarsson , efnaverkfræðingur 1981-1982
Árni Hjartarson , jarðfræðingur 1982-1985
Ingibjörg Haraldsdóttir , kennari 1985-1992
Sigþrúður Gunnarsdóttir , bókmenntafræðingur 1992-1994
Soffía Sigurðardóttir 1994-1995
Enginn formaður 1995-1996
Birna Þórðardóttir , blaðamaður 1996-1998
Enginn formaður 1998-1999
Stefán Pálsson , sagnfræðingur 1999-2000
Sverrir Jakobsson , sagnfræðingur 2000-2001
Stefán Pálsson, sagnfræðingur 2001-2015
Auður Lilja Erlingsdóttir , stjórnmálafræðingur 2015-2018
Guttormur Þorsteinsson , sagnfræðingur 2018-
Tilvísanir
↑ „Fjöldaaðgerðir gegn hernum“, Þjóðviljinn , 3. júní 1972 (timarit.is )
Tenglar