Heinrich Moritz Willkomm, nado en Herwigsdorf, Zittau, o 29 de xuño de 1821 e finado en Schloss Wartenberg, Bohemia, o 26 de agosto de 1895 foi un distinguido botánico e xeógrafo alemán, que adquiriu no seu tempo un gran prestixio principalmente polas súas importantes contribucións no campo da sistemática vexetal, fitoxeografía e patoloxía vexetal . Tamén foi un gran promotor das modernas técnicas de xardinería e da conservación das sementes e da propagación das plantas . En Portugal, foi especialmente coñecido polo seu herbario, parcialmente incorporado ao Herbario da Universidade de Coímbra, e pola súa obra Prodromus Florae Hispanicae... (escrita en colaboración co botánico danés Johan Lange), publicada entre 1861 e 1880, considerada como a mellor contribución deste tipo ao coñecemento da flora da Península Ibérica.
Traxectoria
Primeiros anos
Naceu na cidade de Herwigsdorf, nos arredores da cidade de Zittau, cidade de Saxonia situada no extremo sueste da actual Alemaña, preto das fronteiras con Polonia e República Checa. Era o máis novo de oito fillos que naceron de Amalia Tugendreich Bergmann e Karl Gottlob Willkomm, este último pastor protestante en Herwigsdorf e moi coñecido na época polos seus escritos teolóxicos. Era irmán do escritor e filólogoErnst Adolf Willkomm.
Cando era un neno con graves problemas de saúde, durante a súa educación secundaria no Gymnasium de Zittau, illou-se dos seus compañeiros e desenvolveu un profundo interese polo mundo natural, especialmente as plantas.
Formación e primeiras viaxes
Atropa baetica Willk. nunha ilustración de Willkomm (en Ill.Fl. Hispan. 2: lámina CLXX, 1892.
En 1841 ingresou na Universidade de Leipzig, onde comezou a estudar Medicina e Ciencias Naturais co obxectivo de afondar no seu interese pola Historia Natural e en particular pola Botánica. Porén, en 1868 foi expulsado da Universidade antes de rematar os seus estudos de medicina por pertencer a unha Burschenschaft, a Leipziger Burschenschaft Kochei,[1] unha das asociacións estudantís ilegalizadas no proceso de represión do irredentismo alemán que naquel momento estaba a medrar entre mocidade universitaria.
Malia esta expulsión, un profesor da Universidade de Leipzig, co que colaborara anteriormente, encargoulle unha viaxe de herborización por Suíza, o suroeste de Francia, o sur da Península, por Andalucía e o Algarve. Esta viaxe permitiulle a Willkomm entrar en contacto coa rica e daquela pouco coñecida flora da Península Ibérica, que a partir de entón constituiría o principal obxectivo das súas investigacións e publicacións máis importantes.
Tras esta primeira viaxe de dous anos de duración, volveu a Leipzig, pero abandonou a idea de seguir a carreira de Medicina, e tras reingresar na Universidade concentrou os seus estudos na área de Ciencias Naturais, achegándose a campos tan diversos. como Xeografía Física, Xeoloxía e Meteoroloxía.
Despois volveu a Leipzig, onde foi nomeado profesor e casou con Clara Angelica Contius, coa que tivo seis fillos.
Entre 1855 e 1868 foi profesor de Historia Natural na Real Academia Forestal de Tharandt (Forstliche Hochschule Tharandt ), en Tharandt, preto de Dresde. Durante este período, realizou numerosas expedicións de exploración florística, incluíndo visitas a varias rexións de Alemaña e Holanda, Dinamarca e Suecia.
Neste momento, comeza o seu proxecto máis ambicioso, que consistía na publicación, en colaboración co botánico danés Johan Lange, Unha flora da Península Ibérica, unha obra titulada Prodromus Florae Hispanicae su synopsis methodica omnium plantarum in Hispania sponte nascentium vel frequentos cultarum. quoe inortuerunt. Esta obra, froito principalmente das súas viaxes pola Península Ibérica, foi a primeira visión sistemática da flora do suroeste de Europa e, dous séculos despois, mantén un grande valor para o coñecemento florístico do Mediterráneo occidental.
O Prodomus Florae Hispanicae foi fundamental na situación da Historia Natural na España do século XIX, con moi escasa catalogación da flora e fauna. O catedrático da Universidade Central, Mariano de la Paz Graells, liderou esa iniciativa (Fraga Vázquez, 2001). A un alumno de Graellls, o catedrático Miguel Colmeiro, correspondeulle, pola súa posición institucional, abordar a catalogación florística, proxecto que non foi quen de levar adiante (Fernández Pérez, 1984), e entón a obra de Willkomm e Lange constituíuse na base dos posteriores estudos florísticos peninsulares e puxo en evidencia aos botánicos académicos locais, aínda que colaboraron con outros situados fóra das institucións académicas, como Loscos, Pardo e Pérez Lara.[2]
Centaurea costae Willk. (= Centaurea alba subsp. costae (Willk. ) Dostál), planta pirenaica descrita por Willkomm en 1859.
Os datos relativos á flora galega que se recollen no texto débense, practicamente en exclusiva, aos exemplares herborizados por Lange na súa viaxe á Península en 1852. Tamén aparecen algúns fornecidos polo naturalista Víctor López Seoane, citado como “collector plantarum Gallecicarum” (Willkomm & Lange, 1861: XIX). No Prodomus aparecen citados o Ensayo de una Flora Fanerogámica gallega (Planellas Giralt, 1852) e os Recuerdos botánicos de Galicia (Colmeiro, 1850) na bibliografía. Willkomm dedicou a Colmeiro a Genista candicans var. colmeiroi Willk (1847) e Malva colmeiroi Willk (1859) (Devesa Alcaraz, J.A.& Viera Benítez, 2001). Coñecera ao profesor Colmeiro na súa primeira visita á Península, e causáralle unha boa impresión, pero co paso do tempo foi comprobando como a súa carreira ía derivando cara a un traballo erudito sen labor práctico.[2]
Recoñecementos e seguintes viaxes por Centroeuropa, Península e Baleares
Entre 1868 e 1871, por invitación do goberno do Imperio Ruso, ocupou o cargo de profesor de Botánica na Universidade de Dorpat, en Dorpat (cidade coñecida hoxe como Tartu, na actual Estonia).
En 1873 realizou a súa terceira e última viaxe á Península Ibérica e ás Illas Baleares . Ao seu regreso, trasladouse a Praga, onde asumiu o cargo de profesor de botánica sistemática na Universidade de Carolina (daquela Karls-Universität zu Prag), institución na que continuaría o seu traballo como investigador ata a súa xubilación en 1893.
Foi considerado o maior especialista da súa época en canto á flora e vexetación da Península Ibérica. En 1896 escribiu o capítulo sobre a flora ibérica, que titulou « Grundzüge der Pflanzenverbreitung auf der iberischen Halbinsel » ( Principais características da distribución das plantas na Península Ibérica ), para a obra Die Vegetation der Erde ( A vexetación do Earth ) de Adolf Engler e Oscar Drude.
En 1867 foi elixido membro da Academia Leopoldina. Ao longo da súa vida recibiu múltiples distincións de carácter científico e académico, entre outras as de conselleiro do Tsar do Imperio Ruso, Comandante da Orde de Isabel a Católica de España, Comandante da Orde de Carlos III de España, Cabaleiro da Orde do Mérito do Gran Ducado de Oldenburg e a Medalla da Royal Horticultural Society of Amsterdam. Tamén foi membro de varias sociedades de Historia Natural, incluídas as de Viena e Moscova. Foi membro da Academia Imperial Alemá e da Real Sociedad de Historia Natural Española, entre outras moitas institucións académicas.
Morreu aos 74 anos, vítima dunha enfermidade renal, deixando un gran legado científico. O seu gran herbario está actualmente dividido en dous: material procedente da Península Ibérica foi vendido por Willkomm á Universidade de Coímbra, a petición de Júlio Henriques, mentres que o seu herbario xeral permaneceu no Instituto Botánico da Universidade de Xénova.
Obra
Willkomm foi un botánico moi prolífico, autor de numerosos artigos, monografías e libros, incluíndo:
Zwei Jahre in Spanien und Portugal (dous anos en España e Portugal)
(Con Johan Martin Christian Lange) Prodromus Florae Hispanicae su synopsis methodica omnium plantarum in Hispania sponte nascentium vel frequentos cultarum quoe inortuerunt I, II & III.
Ilustracións Florae Hispaniae Insularumque Balearium...
Icones et descriptiones plantarum novarum…, praecipue Hispaniae. 1852–1862.
Prodromus florae hispanicae.
Forstliche Flora von Deutschland und Oesterreich. 1872–1875
Atlas der Botanik. 1873.
Illustrationes florae Hispaniae insularumque Balearium. 1881–1892
Schreiber, ed. (1890). Naturgeschichte des Pflanzenreichs nach dem Linneschen System. Esslingen.
Die pyrenäische Halbinsel : in drei Abteilungen / von Moritz Willkomm. - Prag : Tempsky, 1884. Band 1: Physische Gemälde der Halbinsel und Schilderung von Portugal
Novidades taxonómicas
Heinrich Moritz Willkomm é o autor de numerosos taxons novos, incluíndo:
