Tasmaniako deabru

Tasmaniako deabru
Iraute egoera

Galzorian  (IUCN 3.1) [1]
Sailkapen zientifikoa
FilumaChordata
KlaseaMammalia
OrdenaDasyuromorphia
FamiliaDasyuridae
LeinuaDasyurini
GeneroaSarcophilus
Espeziea Sarcophilus harrisii
Boitard, 1841
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Ernaldia21 egun
Haginkadaren indarra181
Kumaldiaren tamaina25
Edoskitzea5,5 hilabete
Genomaren kokapenaensembl.org…

Tasmaniako deabrua (Sarcophilus harrisii; palawa kaniez: purinina)[2] gaur egun Australiako Tasmania uhartean bakarrik bizi den martsupial haragijale bat da. Tasmaniako deabrua Sarcophilus generotik bizirik gelditzen den abere bakarra da. 1807. urtean George Prideaux Robert Harris naturistak abere honen lehenbiziko deskribapena idatzi zuen.[3]

Taxonomia

Tasmaniako deabruak izen taxonomiko ugari izan ditu: Sarcophilus satanicus, Diabolus ursinus, Sarcophilus harrisii, Sarcophilus laniarius.[4]

Egun, onartuena Sarcophilus harrisii delarik.[5]

Historia

Lehen Australian ere bazeuden, baina, ganadua eta oiloak jaten zituela uste zutenez, bertako nekazariek ez zioten estimu handirik; beraz, denak akabatu zituzten. Gerora jakin da hildako animaliak, muskerrak, karraskariak eta beste animalia txiki batzuk jaten dituela gehienbat.

1990eko hamarkadaren bukaeran 150.000 deabru zeuden Tasmanian. Orduz geroztik, minbizi larri batek deabruen populazioa erdira jaitsi du. Gaixotasun honek deabruen ahoa, lepoa eta aurpegia erasotzen ditu. Ez da gaixotasun horren jatorria ezagutzen, baina ugalketa eta abarretan, beren artean kutsatzen dela uste da. Ikerlariak gaixotasun hau kontrolatu nahian dabiltza. Horretarako, deabruak beste leku batera eraman dituzte, eta osasuntsu daudenak berrogeialdian mantentzen dituzte, populazio hori desager ez dadin. Animalia hauek egokitu egin dira denboran zehar: XX. mendean ia desagertu arte ehizatu zituzten arren, aurrera egitea lortu zuten. Lagunduz gero, arazo hau gainditu eta bizirik irauteko aukera izango dute.

2009ko maiatzean desagertzeko mehatxu larrian dagoen espezie izendatu zuten.

Deskribapena

Garai batean hainbat espezie zeuden arren, gaur egun irauten duen espezie bakarra txakur ertain baten tamainakoa da: 4 eta 12 kilo bitartean pisatzen du, 52-80 cm-ko luzera du eta 23-30 cm-ko buztana. Larru beltza edo iluna du eta orban txuri bat eztarrian.

Tasmaniako deabruaren eskeletoa.

Ekologia

Banaketa geografikoa

Tasmaniako deabruak Tasmania kontinentalean soilik lortu du naturalki bizirautea, 90.758 kilometro karratuko azalerako habitatean.[6] Aurretiaz Australia kontinentalean ere aurkitu zitekeen, baina Holozeno berantiarreko iraungitzean Tasmaniako itxoekin batera desagertu ziren.[7] Arrasto fosilen arabera, duela 3.200 urte inguru desagertu zen.[8] Iraungipenaren arrazoiei dagokienez, hainbat hipotesi proposatu dira: dingoen sarrerak eragindako lehia,[9] gizakien ehiza teknologiaren garapena, baliabideen hustiaketa intentsiboagoa[10] eta aldaketa klimatikoa,[11][12] besteak beste.

Halaber, 2020an 26 deabru Australiara birsartu ziren Aussie Ark erreserba naturalean, Hegoaldeko Gales Berrian. Hala, deabruak kontinentera bueltatu ziren lehen aldiz azken 3.000 urteetan.[13] 2021. urteko apirilean, 7 joey edo martsupial kume jaio ziren.[14] 2022 amaierarako, beste 13 deabru berri jaio zirelarik.[15]

Tasmaniako irla-taldean 1000 irla baino gehiago biltzen dira, baina Tasmaniako deabrua ez da ingurune hauetan bizirauteko gai izan. Irla batzuetan azken bi mendeetan desagertu dira, giza populazioen zabalkuntzaren ondorioz:

Horregatik azken hamarkadanetan birsartze proiektu edo saiakera ezberdinak egin dira:

Australasiar ekozona

Habitata

Tasmaniako deabrua enbor huts baten barnean babestua.

Tasmanian gehienbat klima ozeanikoan aurkitzen da, gainontzeko ekozona australasiarreko hego ekialdean bezala, hostozabalen baso misto epelen bioma nagusitzen delarik. Uhartearen barnean hiru ekoeskualde bereizten dira: Tasmania Zentraleko Lur Garaien basoak, Tasmaniako baso epelak eta Tasmaniako oihan epelak.[21] Tasmaniako deabrua animalia oso mugikorra izanik, ekoeskualde lurtar guzti hauetan zehar aurkitu daiteke, kostaldetik mendiguneetaraino zabalduz. [22][23][24][25]

Deabruak habitat ezberdin hauetan bizirauteko duen baldintza bakarra bere gordelekua sortzeko enbor hutsak, kobazuloak, arroka handiak edo zuloak edukitzea da. Bertan ezkutatu edo babesten direlarik.[26][25]

Aipatzekoa da, egun gehienbat behatu daitezkeela kostaldeko txilardietan eta sarraskiak eratzen dituzten abeltzaintza guneetan. Deforestazioa edo habitaten zaztitzea eman den lekuetan ez bezala, non ez diren hainbeste behatzen.[25]

Portaera

Deabruak gautarrak dira, egunez haien gordelekuean lotan gelditzen direlarik. Ez dute urtaroen araberako portaera aldaketa nagusirik aurkezten, joey-ak zaintzen dituzten emeen mugimenduaren murrizpenaz beste.[27][28][29]

Historikoki animalia beldurgarri eta arriskutsua bezala deskribatu den arren, orohar espezie lasai, letrgiko eta lotsatia da. Beldurtzen direnean berehalako haserrea erakutsi dezaketen arren, luzaroan eutsi ostean, erabat izoztirik geratzen dira.[4]

Kontserbazioa

Tasmaniako deabruak galzorian daude, IUCNren Zerrenda Gorriak 2008an egindako azken ebaluazioaren arabera.[30][31]

Erreferentziak

  1. (Ingelesez) Hawkins, C. E., McCallum, H., Mooney, N., Jones, M.; Holdsworth, M. (2008). «Sarcophilus harrisii». In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Deskargatze data: 9 July 2011. Listed as Endangered (EN A2be+3e v3.1)
  2. «Three Expeditions into the Interior V2» gutenberg.net.au (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  3. (Ingelesez) Harris, G. P.. (1808-11). «XI. Description of two new Species of Didelphis from Van Diemen's Land.» Transactions of the Linnean Society of London 9 (1): 174–178.  doi:10.1111/j.1096-3642.1818.tb00336.x. (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  4. a b (Ingelesez) Owen, David; Pemberton, David. (2011). Tasmanian Devil: A unique and threatened animal. Allen & Unwin ISBN 978-1-74269-276-0. (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  5. Beeton, Robert J. S. (2009). "Advice to the Minister for the Environment, Heritage and the Arts from the Threatened Species Scientific Committee (the Committee) on Amendment to the list of Threatened Species under the Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999 (EPBC Act) Sarcophilus harrisii (Tasmanian Devil) Listing Advice" (PDF). Threatened Species Scientific Committee. Retrieved 23 October 2010.
  6. (Ingelesez) published, Alina Bradford. (2014-10-24). «Facts About Tasmanian Devils» livescience.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  7. (Ingelesez) White, Lauren C.; Saltré, Frédérik; Bradshaw, Corey J. A.; Austin, Jeremy J.. (2018-01). «High-quality fossil dates support a synchronous, Late Holocene extinction of devils and thylacines in mainland Australia» Biology Letters 14 (1): 20170642.  doi:10.1098/rsbl.2017.0642. ISSN 1744-9561. PMID 29343562. PMC PMC5803592. (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  8. (Ingelesez) News, Opening Hours Mon-Wed: 9am-9pm Thurs-Sun: 9am-5pm Address 1 William StreetSydney NSW 2010 Australia Phone +61 2 9320 6000 www australian museum Copyright © 2024 The Australian Museum ABN 85 407 224 698 View Museum. «Tasmanian Devil» The Australian Museum (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).[Betiko hautsitako esteka]
  9. Corbett L. 1995. The dingo in Australia and Asia. Sydney, Australia: University of New South Wales Press.
  10. (Ingelesez) Johnson, C. N.; Wroe, S.. (2003-09). «Causes of extinction of vertebrates during the Holocene of mainland Australia: arrival of the dingo, or human impact?» The Holocene 13 (6): 941–948.  doi:10.1191/0959683603hl682fa. ISSN 0959-6836. (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  11. (Ingelesez) Brown, Oliver J. F.. (2006-01). «Tasmanian devil ( Sarcophilus harrisii ) extinction on the Australian mainland in the mid-Holocene: multicausality and ENSO intensification» Alcheringa: An Australasian Journal of Palaeontology 30 (sup1): 49–57.  doi:10.1080/03115510609506855. ISSN 0311-5518. (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  12. (Ingelesez) Prowse, Thomas A. A.; Johnson, Christopher N.; Bradshaw, Corey J. A.; Brook, Barry W.. (2014-03). «An ecological regime shift resulting from disrupted predator–prey interactions in Holocene Australia» Ecology 95 (3): 693–702.  doi:10.1890/13-0746.1. ISSN 0012-9658. (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  13. «Tasmanian devils return to mainland Australia for first time in 3,000 years» web.archive.org 2020-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  14. (Ingelesez) «Birth of Tassie devils could be first step to having them back on mainland after 3,000 years» ABC News 2021-05-27 (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  15. (Ingelesez) Clark, Craig. (2023-02-09). «CATCH THEM IF YOU CAN!» Aussie Ark (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  16. a b c «Draft Recovery Plan for the Tasmanian Devil | Department of Natural Resources and Environment Tasmania» nre.tas.gov.au (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  17. (Ingelesez) «On this island, Tasmanian devils are safe from disease — but their survival has meant hell for others» ABC News 2021-06-22 (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  18. Scoleri, Vincent P.; Johnson, Christopher N.; Vertigan, Peter; Jones, Menna E.. (2020-08-01). «Conservation trade-offs: Island introduction of a threatened predator suppresses invasive mesopredators but eliminates a seabird colony» Biological Conservation 248: 108635.  doi:10.1016/j.biocon.2020.108635. ISSN 0006-3207. (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  19. (Ingelesez) Tasmanian devils devastate penguin population on Australian island. 2021-06-21 (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  20. Greer, Allen. (2018). The Tasmanian Devil. Biology, Facial Tumour Disease and Conservation.
  21. (Ingelesez) «East Australian Temperate Forests & Mountain Shrublands (AU3)» One Earth (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  22. (Ingelesez) «Tasmanian Central Highland Forests» One Earth (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  23. (Ingelesez) «Tasmanian Temperate Forests» One Earth (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  24. (Ingelesez) «Tasmanian Temperate Rainforests» One Earth (Noiz kontsultatua: 2024-03-30).
  25. a b c (Ingelesez) Kinder, Tanya Dewey; Bridget Fahey; Almaz. «Sarcophilus harrisii (Tasmanian devil)» Animal Diversity Web (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  26. (Ingelesez) News, Opening Hours Mon-Wed: 9am-9pm Thurs-Sun: 9am-5pm Address 1 William StreetSydney NSW 2010 Australia Phone +61 2 9320 6000 www australian museum Copyright © 2024 The Australian Museum ABN 85 407 224 698 View Museum. «Tasmanian Devil» The Australian Museum (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).[Betiko hautsitako esteka]
  27. (Ingelesez) published, Alina Bradford. (2014-10-24). «Facts About Tasmanian Devils» livescience.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-29).
  28. Pemberton, D. 1990. Social organisation and behaviour of the Tasmanian devil, Sarcophilus harrisii. University of Tasmania.
  29. Pemberton, D. and Renouf, D. 1993. A field study of communication and Social behavior of the Tasmanian devil at feeding sites. Australian Journal of Zoology 41: 507-526.
  30. Tasmanian Devil. The IUCN Red List of Threatened Specie ISSN 2307-8235..
  31. (Ingelesez) Jirik, Kate. «LibGuides: Tasmanian Devil (Sarcophilus harrisii) Fact Sheet: Population & Conservation Status» ielc.libguides.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-31).

Kanpo estekak

Read other articles:

Video game genre An editor has performed a search and found that sufficient sources exist to establish the subject's notability. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Science fiction video game – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2023) (Learn how and when to remove this template message) Video games Platforms Arcade video game Console gam...

 

Megan YoungMegan Young pada tahun 2013LahirMegan Lynne Young27 Februari 1990 (umur 34)PekerjaanAktris, presenter, model, VJ, Ratu KecantikanTahun aktif2004 – sekarangTinggi173 m (567 ft 7 in)Suami/istriMikael Daez ​(m. 2020)Pemenang kontes kecantikanGelarMiss World Philippines 2013Miss World 2013Warna rambutCokelat gelapWarna mataCokelatKompetisiutamaMiss World Philippines 2013(pemenang)Miss World 2013(pemenang) Megan Lynne Young (lahir 27 Februari 1990) adalah a...

 

Copa Brasil 1986[1] Competizione Campeonato Brasileiro Série A Sport Calcio Edizione 16ª Organizzatore CBF Date dal 30 agosto 1986al 25 febbraio 1987 Luogo  Brasile Partecipanti 48[2] Risultati Vincitore San Paolo(2º titolo) Secondo Guarani Statistiche Miglior marcatore Careca(San Paolo), 25 gol Incontri disputati 538 Gol segnati 1 125 (2,09 per incontro) Pubblico 7 221 574 (13 423 per incontro) Cronologia della competizione 1985 ...

Historic house in Michigan, United States United States historic placeElisha Taylor HouseU.S. National Register of Historic PlacesU.S. Historic districtContributing propertyMichigan State Historic Site Show map of MichiganShow map of the United StatesInteractive map showing the location of Elisha Taylor HouseLocation59 Alfred St.,Detroit, MichiganCoordinates42°20′36″N 83°3′16″W / 42.34333°N 83.05444°W / 42.34333; -83.05444Built1871ArchitectKoch & HessAr...

 

Peta Romania dengan wilayah Transylvania yang ditandai dengan warna kuning. Transilvania (juga Ardeal; bahasa Hongaria: Erdély; bahasa Jerman: Siebenbürgenⓘ; bahasa Bulgaria: Трансилвания; bahasa Serbia: Трансилванија / Transilvanija atau Ердељ / Erdelj; bahasa Latin: Transsilvania) adalah wilayah historis di Romania tengah dan barat. Pada awal sejarah, teritori Transilvania masuk ke dalam wilayah Dacia, kekaisaran Romawi, kekaisaran Hun, kera...

 

Traditional Japanese paper artform using stiffened rice paper cord Mizuhiki on an envelope — this photo shows gold and silver kekkon mizuhiki adorning a shūgi-bukuro, commonly given as a gift at weddings. Mizuhiki (水引, lit. 'water-pull') is an ancient Japanese artform of knot-tying, most commonly used to decorate envelopes, called kinpū, which are given as gifts during holidays like Japanese New Year (and are then called otoshidama) or for special occasions such as births and we...

Catholic diocese in France Diocese of Rodez (–Vabres)Dioecesis Ruthenensis (–Vabrensis)Diocèse de Rodez (–Vabres)Rodez CathedralLocationCountryFranceEcclesiastical provinceToulouseMetropolitanArchdiocese of ToulouseStatisticsArea8,743 km2 (3,376 sq mi)Population- Total- Catholics(as of 2014)279,400 (est.)271,400 (est.) (97.1%)Parishes36InformationDenominationCatholic ChurchSui iuris churchLatin ChurchRiteRoman RiteEstablished5th century (As Diocese of Rode...

 

People of South Asian descent in the U.S. South Asian AmericansTotal population6,268,769[1]1.9% of the total U.S. population (2018)Regions with significant populationsCalifornia · New Jersey · New York · Texas · Massachusetts · Illinois · Florida · Georgia · Maryland · Virginia · Washington · Pennsylvania · NevadaLangua...

 

Indian actor, producer and director (1923–2011) Devanand redirects here. For other use, see Devananda. Dev AnandAnand in Baazi (1951)BornDharamdev Pishorimal Anand(1923-09-26)26 September 1923Shakargarh, Punjab, British India (present-day Punjab, Pakistan)Died3 December 2011(2011-12-03) (aged 88)London, England, United KingdomOther namesEvergreen Star, Dev SahabAlma materGovernment College, Lahore (BA)OccupationsActorproducerdirectorYears active1946–2011Spouse Kalpana ...

Hungarian swimmer (born 1972) The native form of this personal name is Rózsa Norbert. This article uses Western name order when mentioning individuals. Norbert RózsaPersonal informationFull nameNorbert RózsaNationality HungaryBorn (1972-02-09) 9 February 1972 (age 52)Dombóvár, Tolna, HungaryHeight1.86 m (6 ft 1 in)Weight83 kg (183 lb)SportSportSwimmingStrokesBreaststrokeClubBudapesti Rendészeti SportegyesületOTP-Sport Plusz SportegyesületSpo...

 

الروح القدسمعلومات عامةصنف فرعي من ثالوث جزء من عناية إلهية علامة مميزة حمامة يدرسه علم الكائنات الروحية تعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات الرُّوحُ القدس أو روحُ القدس، هو كيان مقدس أجمعت على الإيمان به كل الأديان الإبراهيمية، وإن كانت قد اختلفت في تعريف ماهيته وطبيع...

 

Overview of and topical guide to Maine See also: Index of Maine-related articles The Flag of the State of MaineThe Great Seal of the State of Maine The location of the state of Maine in the United States of America The following outline is provided as an overview of and topical guide to the U.S. state of Maine: Maine – state in the New England region of the northeastern United States, bordered by the Atlantic Ocean to the east and south, New Hampshire to the west, and the Canadian provi...

1932 film Blondie of the FolliesTheatrical posterDirected byEdmund GouldingWritten byAnita LoosFrances MarionProduced byMarion DaviesStarringMarion DaviesRobert MontgomeryBillie DoveJimmy DuranteCinematographyGeorge BarnesEdited byGeorge HivelyMusic byWilliam AxtDistributed byMetro-Goldwyn-MayerRelease date September 1, 1932 (1932-09-01) Running time91 minutesCountryUnited StatesLanguageEnglishBudget$603,000 Blondie of the Follies is a 1932 American pre-Code comedy film directe...

 

Busto di Giunone, sposa di Giove: protettrice delle madri, del focolare domestico e del parto. Le condizioni sociali della donna romana tra la fine del I secolo il principio del II[1] mostrano che erano ormai molto diverse da quelle dei primi secoli della repubblica. Indice 1 L'autonomia delle donne imperiali 2 Le dame dell'aristocrazia eredi delle virtù repubblicane 3 Il decremento della natalità 4 Il femminismo 5 Gli adulterii 6 Note 7 Bibliografia 8 Voci correlate 9 Altri progett...

 

Questa voce o sezione sull'argomento musicisti statunitensi non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Mal Waldron Nazionalità Stati Uniti GenereJazz modaleJazz d'avanguardiaHard bopPost-bop Periodo di attività musicale1954 – 2002 StrumentoPianoforte EtichettaEnja Records,...

三菱・eK > 三菱・eKクロス 三菱・eKクロスB34W/B35W/B37W/B38W型 T 概要別名 三菱・eKクロスEV三菱・eKワゴン(4代目)日産・サクラ日産・デイズ(2代目)販売期間 2019年3月 -ボディ乗車定員 4名ボディタイプ 5ドア軽トールワゴン駆動方式 前輪駆動(2WD車) 四輪駆動(4WD車)プラットフォーム CMF-Aプラットフォームパワートレインエンジン BR06型:659 cc 直列3気筒DOHCBR06型�...

 

French philosopher (1743–1803) Louis Claude de Saint-MartinBorn(1743-01-18)18 January 1743Amboise, FranceDied14 October 1803(1803-10-14) (aged 60)Aulnay, FranceOccupationPhilosopher Part of a series onMartinism Doctrine · Philosophy Theosophy Rosicrucianism Gnosticism Pythagoreanism Alchemy Hermeticism Angelology Christian Kabbalah Practices Christian meditation Grimoires Ceremonial magic Tarotology Fasting Prayer Esoteric Christianity Christian mysticism Theosophy Mysteries Astr...

 

تحتاج هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر إضافية لتحسين وثوقيتها. فضلاً ساهم في تطوير هذه المقالة بإضافة استشهادات من مصادر موثوق بها. من الممكن التشكيك بالمعلومات غير المنسوبة إلى مصدر وإزالتها. (ديسمبر 2017) جغرافيا الجزائرمعلومات عامةالبلد الجزائر المنطقة شمال أفريقياالقا...

The triple apse of an Orthodox Church. The altar is in the larger central apse, the prothesis in the apse to the right, and the diaconicon in the one to the left. The prothesis is the place in the sanctuary in which the Liturgy of Preparation takes place in the Eastern Orthodox and Greek Catholic Churches. Prothesis and diaconicon are collectively referred to as pastophoria. The prothesis is located behind the iconostasis and consists of a small table, also known as the Table of Oblation, on ...

 

Stade Amédée-ProuvostVue du stade en 1927GénéralitésAdresse rue Charles Castermant, WattrelosConstruction et ouvertureConstruction 1923Ouverture 1927Fermeture 1977UtilisationClubs résidents FC Roubaix (1923-1929)Excelsior de Roubaix (1929-1945)CO Roubaix-Tourcoing (1945-1970)Propriétaire Commune de Wattrelos (d)Administration Commune de Wattrelos (d)LocalisationCoordonnées 50° 42′ 16″ N, 3° 11′ 43″ ELocalisation sur la carte de FranceLocalisatio...