NBA

National Basketball Association
KirolaSaskibaloia
Sorrera1946ko ekainaren 6a, New York
ZuzendariaAdam Silver
Taldeak30
Herrialdeak AEB (29 talde)
 Kanada (talde 1)
Gaur egungo txapeldunaLos Angeles Lakers (2019-20)
Titulu gehien dituen taldeaBoston Celtics (17)
Los Angeles Lakers (17)
Webguneahttp://nba.com/

NBA edo National Basketball Association Ameriketako Estatu Batuetako saskibaloi profesionaleko liga nagusia da. Toronto Raptors (Kanada) taldea izan ezik, beste guztiak estatubatuarrak dira. Munduko jokalaririk onenek NBAn jokatzen dute, eta munduko saskibaloi ligarik hoberentzat hartzen da.

1946an New Yorken sortu zenean, Basketball Association of America edo BAA izenak zituen eta 1949an oraingo izena jarri zioten. Gainera, desagertutako National Basketball Leagueko talde batzuek NBArekin bat egin zuten.

NBA ligaren txapelduna finaletan erabakitzen da. Bestalde, denboraldi erdialdera NBAko All-Star Asteburua kirol-ikuskizuna ospatzen da.

Historia

BAA 1946an Ipar-ekialdeko Estatu Batuak eta Erdialde mendebaldeko Estatu Batuetako saskibaloi kantxen jabeak bat egin zutenean sortu zen liga zen, Madison Square Gardeneko jabeak kasu. Nahiz eta Estatu Batuetan American Basketball League eta National Basketball League (NBL) bezalako ligak egon, BAAk hango hiri garrantzitsuenetako kantxetan jolastea saiatzen zuen. Izan ere, BAAko taldeek ez zuten American Basketball League (ABL) eta National Basketball Leagueko taldeek zuten maila ona. Ezta Harlem Globetrotters saskibaloi taldeak zuen maila ona ere. Adibidez, 1947an ABLan finalista izan zen taldea, Baltimore Bullets, BAAra mugitu zen eta 1948ko txapelketa irabazi zuen. 1949an Minneapolis Lakersek irabazi zuen BAA, 1948an NBLa irabazi ondoren.

BAAren inaugurazio-partidua New York Knicks - Toronto Huskies izan zen, Maple Leaf Gardens estadioan, Toronton eta 7.090 ikusleekin.

1949an, BAAk eta NBLak bat egin zuten NBA liga sortzeko. Hasiera batean, hiri handi eta txikietako 17 frankizia zituen, baita ikusle gehiagorentzat egindako estadioak ere. 1950an, 11 frankiziek parte hartu zuten NBAn eta kopuru hori mantendu zen 1954ra arte. 1954an, bakarrik 8 frankiziek parte hartu zuten. Gainera, 8 frankizia horiek, nahiz eta beste izen bat izan, oraindik diraute eta honako hauek dira: New York Knicks, Boston Celtics, Golden State Warriors, Los Angeles Lakers, Rochester Royals, Detroit Pistons, Atlanta Hawks y Syracuse Nationals.

Gainera, hiri txikietako frankizia batzuk hiri handiagoetara joan ziren. Adibidez Tri-cities Blackhawks taldea Tri-cities deituriko gunetik Milwaukeera eta geroxeago Saint Louisera joan zen. Beste adibide gisa Fort Wayne Zollner Pistons taldea dugu, Fort Waynetik Detroitera joan baitzen.

Nahiz eta 1947-48 denboraldian Wataru Misaka deitutako jokalari japoniamerikar bat egon, New York Knicks taldean, 1950. urtea NBAren integrazio urteatzat hartzen da, jokalari afroamerikarrak talde batzuetan jokatzen hasi baitziren. Chuck Cooper Boston Celticsekin, Nat Clifton Sweetwater New York Knicksekin, Earl Lloyd aspaldi desagertutako Washington Capitols taldearekin. Gaur egun, ia mundu osoko jokalariek parte hartzen dute liga honetan eta azpimarratzekoa da NBAko jokalarietatik, %80a inguru afroamerikarra dela.

1949 denboralditik 1954kora arte, Minneapolis Lakersek sei denboraldietan bost NBA txapelketa irabazi zituen, George Mikan jokalariak bere jokoa gidatzen zuelarik.

1954an, NBAk, 24 segundoko baloi jabetza ezarri zuen talde bakoitzarentzat jokoa bizkortzeko.

1956an, Bill Russell pibot rookiea, Boston Celtics taldera joan zen. Gainera Bob Cousy garai hartako jokalaririk onenetarikoa zegoen talde honetan eta Red Auerbachek entrenatzen zituen. Geroztik, Bill Russellek hamairu urteetan hamaika NBA txapelketa eskuratu zituen Boston Celtics taldearentzat. 1959an, Wilt Chamberlain pibota debutatu zuen eta 60ko hamarkadan historiako jokalaririk onenetariko bat bihurtu zen, puntuazio eta errebote-marka asko hautsiz, partidu batean 100 puntu egitera iritsi zen eta. Bill Russell eta Wilt Chamberlainen arteko lehia izugarria izan zen kantxan norgehiagoka onak eskainiz.

Denboraldi haietan, Minneapolis Lakers taldeak Minneapolis hiria utzi eta Los Angelesera joan zen. Halaber, Philadelphia Warriors taldeak Philadelphia utzi eta San Frantziskora joan ziren. Mugimendu horiek NBA indartu zuten.

1967an, American Basketball Associationaren (ABA) sorrerak NBA mehatxatzen hasi zuen eta jokalari onenak fitxatzeko ika-mika handia zegoen. NBAk, Kareem Abdul-Jabbar (garai horietan Lew Alcindor zuen izena) garai hartan unibertsitatean jokatzen zuen jokalaririk onena fitxatu zuen, eta honek bere profesionaleko bigarren urtean Oscar Robertsonekin batera NBA txapelketa irabaztera eraman zuten Milwaukee Bucks taldea. Gero, Kareem Abdul-Jabbar Los Angeles Lakersera joan zen.

Hala ere, Rick Barry, garai hartako NBAko saskiratzailerik onena, Norm Drucker, Earl Strom, John Vanak eta Joe Gushue jokozain beteranoak bezalaxe, ABAra joan zen.

Gainera, ABAk arrakasta handiagoa izan zuen gazte jokalaririk onenak fitxatzerako orduan, ikastetxeetatik fitxatzea uzten baitzieten. Garai hartan, NBA azkar zabaldu zen, frankiziak beste hiri handi eta errentagarrietara joan zitezen. 1976ko denboraldi erregularra amaitzean, ABA eta NBAk ABAko lau talde NBAra joan zitezela hitzartu zuten, NBAko talde kopurua 22ra igoz.

1979an, ABAk asmatutako hiruko lerroa, NBAk hartu zuen. Gainera, NBAn, Larry Bird eta Magic Johnson rookieak Boston Celtics eta Los Angeles Lakersekin bat egin zuten hurrenez hurren. Larry Birdek hiru NBA txapelketa irabazi zituen Boston Celticsentzat, Magic Johnsonek, berriz, bost NBA txapelketa Los Angeles Lakersentzat. Gertaera hauek, NBAren zaleak igoarazi egin zituzten Ipar Amerika eta mundu osoan.

1984an Michael Jordan debutatu zuen NBAn Chicago Bulls taldearekin, NBAren zaleen interesa areagotuz. 1989an, talde kopurua 27ra igo zen. 90ko hamarkadan, Michael Jordanek 6 NBA txapelketa irabazi zituen Chicago Bullsekin.

1992an, Bartzelonako Olinpiar Jokoak parte hartu zuen Ameriketako Estatu Batuetako saskibaloi selekzio nazionala, lehenengo aldiz, NBAko jokalariez osaturik zegoen. Garai hartako selekzio honi Dream Team izenez ezaguna da eta historiako talderik onenatzat hartzen da. Michael Jordan, Larry Bird, Magic Johnson, Scottie Pippen, Charles Barkley eta John Stockton bezalako izarrek osatzen zuten taldea eta urrezko domina lortu zuten Bartzelonan. Hamarkada honetan, beste herrialdeetako jokalari asko sartu ziren NBAn. Lehendabizi, jokalari horiek, hala nola Nigeriako Hakeem Olajuwon jokalaria (NBAko jokalari baliotsuena 1994an), NCAAn jokatzen zuten euren trebetasuna hobetzeko. Orain, berriz, atzerriko jokalariak atzerriko ligetatik doaz NBAra, Pau Gasol, Yao Ming, Dirk Nowitzki eta Manu Ginobili bezalaxe. Hala ere, ingelesa dakiten jokalari atzerritarrak, normalean, Ameriketako Estatu Batuetako unibertsitateetara doaz NBAn jokatu baino lehen, Andrew Bogut (2005eko draftean lehenengo sailkatua) eta Steve Nash (NBAko jokalari baliotsuena 2005ean eta 2006an) bezala.

1996an, NBAk emakumeentzako WNBA liga sortu zuen eta 2001an, NBArekin loturik dagoen azpi-kategoriako liga bat sortu zuten, NBDL. 2005an, azken liga honek izena aldatu zuen NBADL deitzeko.

XXI. mendearen hasieran 30 talde zeuden liga honetan.

Taldeak

Kokapen mapa

Konferentziak eta dibisioak

Ekialdeko Konferentzia
Dibisioa Taldea Hiria Jokalekua Sortutako Urtea
Atlantikoa Boston Celtics Boston, MA TD Garden 1946
Brooklyn Nets Brooklyn, NY Barclays Center 1967*
New York Knicks New York City, NY Madison Square Garden 1946
Philadelphia 76ers Philadelphia, PA Wells Fargo Center 1939*
Toronto Raptors Toronto, ON Air Canada Centre 1995
Erdialdea Chicago Bulls Chicago, IL United Center 1966
Cleveland Cavaliers Cleveland, OH Quicken Loans Arena 1970
Detroit Pistons Auburn Hills, MI The Palace of Auburn Hills 1941*
Indiana Pacers Indianapolis, IN Bankers Life Fieldhouse 1967
Milwaukee Bucks Milwaukee, WI Bradley Center 1968
Hego-ekialdea Atlanta Hawks Atlanta, GA Philips Arena 1946*
Charlotte Hornets Charlotte, NC Spectrum Center 2004
Miami Heat Miami, FL American Airlines Arena 1988
Orlando Magic Orlando, FL Amway Arena 1989
Washington Wizards Washington Hiria Verizon Center 1961*
Mendebaldeko Konferentzia
Ipar-mendebaldea Denver Nuggets Denver, CO Pepsi Center 1967
Minnesota Timberwolves Minneapolis, MN Target Center 1989
Oklahoma City Thunder Oklahoma City, OK Chesapeake Energy Arena 2008*
Portland Trail Blazers Portland, OR Moda Center 1970
Utah Jazz Salt Lake City, UT Vivint Smart Home Arena 1974*
Pazifikoa Golden State Warriors Oakland, CA Oracle Arena 1946*
Los Angeles Clippers Los Angeles, CA Staples Center 1970*
Los Angeles Lakers Los Angeles, CA Staples Center 1946*
Phoenix Suns Phoenix, AZ Talking Stick Resort Arena 1968
Sacramento Kings Sacramento, CA Golden 1 Center 1945*
Hego-mendebaldea Dallas Mavericks Dallas, TX American Airlines Center 1980
Houston Rockets Houston, TX Toyota Center 1967*
Memphis Grizzlies Memphis, TN FedExForum 1995*
New Orleans Pelicans New Orleans, LA Smoothie King Center 1988*
San Antonio Spurs San Antonio, TX AT&T Center 1967*

Irabazleak

Denboraldia Irabazlea Finalista Emaitza Urteko Jokalari Baliotsuena Urteko Entrenatzailea
1946-1947 Philadelphia Warriors * Chicago Stags 4-1
1947-1948 Baltimore Bullets Philadelphia Warriors 4-2
1948-1949 Minneapolis Lakers * Washington Capitols 4-2
1949-1950 Minneapolis Lakers * Syracuse Nationals * 4-2
1950-1951 Rochester Royals * New York Knicks 4-3
1951-1952 Minneapolis Lakers New York Knicks 4-3
1952-1953 Minneapolis Lakers New York Knicks 4-1
1953-1954 Minneapolis Lakers Syracuse Nationals 4-3
1954-1955 Syracuse Nationals Fort Wayne Pistons * 4-3
1955-1956 Philadelphia Warriors Fort Wayne Pistons 4-1 Bob Pettit, St. Louis
1956-1957 Boston Celtics Saint Louis Hawks * 4-3 Bob Cousy, Boston
1957-1958 Saint Louis Hawks Boston Celtics 4-2 Bill Russell, Boston
1958-1959 Boston Celtics Minneapolis Lakers 4-0 Bob Pettit, St. Louis
1959-1960 Boston Celtics Saint Louis Hawks 4-3 Wilt Chamberlain, Philadelphia
1960-1961 Boston Celtics Saint Louis Hawks 4-1 Bill Russell, Boston
1961-1962 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-3 Bill Russell, Boston
1962-1963 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-2 Bill Russell, Boston Harry Gallatin, St. Louis
1963-1964 Boston Celtics San Francisco Warriors * 4-1 Oscar Robertson, Cincinnati Alex Hannum, San Francisco
1964-1965 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-1 Bill Russell, Boston Red Auerbach, Boston
1965-1966 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-3 Wilt Chamberlain, Philadelphia Dolph Schayes, Philadelphia
1966-1967 Philadelphia 76ers San Francisco Warriors 4-2 Wilt Chamberlain, Philadelphia Johnny Kerr, Chicago
1967-1968 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-2 Wilt Chamberlain, Philadelphia Richie Guerin, St. Louis
1968-1969 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-3 Wes Unseld, Baltimore Gene Shue, Baltimore
1969-1970 New York Knicks Los Angeles Lakers 4-3 Willis Reed, New York Red Holzman, New York
1970-1971 Milwaukee Bucks Baltimore Bullets * 4-0 Kareem Abdul-Jabbar, Milwaukee Dick Motta, Chicago
1971-1972 Los Angeles Lakers New York Knicks 4-1 Kareem Abdul-Jabbar, Milwaukee Bill Sharman, LA Lakers
1972-1973 New York Knicks Los Angeles Lakers 4-1 Dave Cowens, Boston Tom Heinsohn, Boston
1973-1974 Boston Celtics Milwaukee Bucks 4-3 Kareem Abdul-Jabbar, Milwaukee Ray Scott, Detroit
1974-1975 Golden State Warriors Washington Bullets * 4-0 Bob McAdoo, Buffalo Phil Johnson, Kansas City-Omaha
1975-1976 Boston Celtics Phoenix Suns 4-2 Kareem Abdul-Jabbar, LA Lakers Bill Fitch, Cleveland
1976-1977 Portland Trail Blazers Philadelphia 76ers 4-2 Kareem Abdul-Jabbar, LA Lakers Tom Nissalke, Houston
1977-1978 Washington Bullets Seattle SuperSonics * 4-3 Bill Walton, Portland Hubie Brown, Atlanta
1978-1979 Seattle SuperSonics * Washington Bullets 4-1 Moses Malone, Houston Cotton Fitzsimmons, Kansas City
1979-1980 Los Angeles Lakers Philadelphia 76ers 4-2 Kareem Abdul-Jabbar, LA Lakers Bill Fitch, Boston
1980-1981 Boston Celtics Houston Rockets * 4-2 Julius Erving, Philadelphia Jack McKinney, Indiana
1981-1982 Los Angeles Lakers Philadelphia 76ers 4-2 Moses Malone, Houston Gene Shue, Washington
1982-1983 Philadelphia 76ers Los Angeles Lakers 4-0 Moses Malone, Philadelphia Don Nelson, Milwaukee
1983-1984 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-3 Larry Bird, Boston Frank Layden, Utah
1984-1985 Los Angeles Lakers Boston Celtics 4-2 Larry Bird, Boston Don Nelson, Milwaukee
1985-1986 Boston Celtics Houston Rockets 4-2 Larry Bird, Boston Mike Fratello, Atlanta
1986-1987 Los Angeles Lakers Boston Celtics 4-2 Magic Johnson, LA Lakers Mike Schuler, Portland
1987-1988 Los Angeles Lakers Detroit Pistons 4-3 Michael Jordan, Chicago Doug Moe, Denver
1988-1989 Detroit Pistons Los Angeles Lakers 4-0 Magic Johnson, LA Lakers Cotton Fitzsimmons, Phoenix
1989-1990 Detroit Pistons Portland Trail Blazers 4-1 Magic Johnson, LA Lakers Pat Riley, LA Lakers
1990-1991 Chicago Bulls Los Angeles Lakers 4-1 Michael Jordan, Chicago Don Chaney, Houston
1991-1992 Chicago Bulls Portland Trail Blazers 4-2 Michael Jordan, Chicago Don Nelson, Golden State
1992-1993 Chicago Bulls Phoenix Suns 4-2 Charles Barkley, Phoenix Pat Riley, New York
1993-1994 Houston Rockets New York Knicks 4-3 Hakeem Olajuwon, Houston Lenny Wilkens, Atlanta
1994-1995 Houston Rockets Orlando Magic 4-0 David Robinson, San Antonio Del Harris, LA Lakers
1995-1996 Chicago Bulls Seattle SuperSonics 4-2 Michael Jordan, Chicago Phil Jackson, Chicago
1996-1997 Chicago Bulls Utah Jazz * 4-2 Karl Malone, Utah Pat Riley, Miami
1997-1998 Chicago Bulls Utah Jazz 4-2 Michael Jordan, Chicago Larry Bird, Indiana
1998-1999 San Antonio Spurs New York Knicks 4-1 Karl Malone, Utah Mike Dunleavy Sr., Portland
1999-2000 Los Angeles Lakers Indiana Pacers 4-2 Shaquille O'Neal, LA Lakers Doc Rivers, Orlando
2000-2001 Los Angeles Lakers Philadelphia 76ers 4-1 Allen Iverson, Philadelphia Larry Brown, Philadelphia
2001-2002 Los Angeles Lakers New Jersey Nets * 4-0 Tim Duncan, San Antonio Rick Carlisle, Detroit
2002-2003 San Antonio Spurs New Jersey Nets 4-2 Tim Duncan, San Antonio Gregg Popovich, San Antonio
2003-2004 Detroit Pistons Los Angeles Lakers 4-1 Kevin Garnett, Minnesota Hubie Brown, Memphis
2004-2005 San Antonio Spurs Detroit Pistons 4-3 Steve Nash, Phoenix Mike D'Antoni, Phoenix
2005-2006 Miami Heat Dallas Mavericks 4-2 Steve Nash, Phoenix Avery Johnson, Dallas
2006-2007 San Antonio Spurs Cleveland Cavaliers 4-0 Dirk Nowitzki, Dallas Sam Mitchell, Toronto
2007-2008 Boston Celtics Los Angeles Lakers 4-2 Kobe Bryant, LA Lakers Byron Scott, New Orleans
2008-2009 Los Angeles Lakers Orlando Magic 4-1 LeBron James, Cleveland Mike Brown, Cleveland
2009-2010 Los Angeles Lakers Boston Celtics 4-3 LeBron James, Cleveland Scott Brooks, Oklahoma City
2010-2011 Dallas Mavericks Miami Heat 4-2 Derrick Rose, Chicago Tom Thibodeau, Chicago
2011-2012 Miami Heat Oklahoma City Thunder 4-1 LeBron James, Miami Gregg Popovich, San Antonio
2012-2013 Miami Heat San Antonio Spurs 4-3 LeBron James, Miami George Karl, Denver
2013-2014 San Antonio Spurs Miami Heat 4-1 Kevin Durant, Oklahoma City Gregg Popovich, San Antonio
2014-2015 Golden State Warriors Cleveland Cavaliers 4-2 Stephen Curry, Golden State Mike Budenholzer, Atlanta
2015-2016 Cleveland Cavaliers Golden State Warriors 4-3 Stephen Curry, Golden State Steve Kerr, Golden State
2016-2017 Golden State Warriors Cleveland Cavaliers 4-1 Russell Westbrook, Oklahoma Mike D'Antoni, Houston Rockets
2017-2018 Golden State Warriors Cleveland Cavaliers 4-0 James Harden, Houston Dwane Casey, Toronto Raptors
2018-2019 Toronto Raptors Golden State Warriors 4-1 Giannis Antetokounmpo, Milwaukee Mike Budenholzer, Milwaukee
2019-2020 Los Angeles Lakers Miami Heat 4-2 Giannis Antetokounmpo, Milwaukee Nick Nurse, Toronto Raptors

Palmaresa

Taldea Txapelketak Urteak
Boston Celtics 17 1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, 2008
Minneapolis/Los Angeles Lakers 17 1949, 1950, 1952, 1953, 1954, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010, 2020
Chicago Bulls 6 1991, 1992, 1993, 1996, 1997, 1998
San Antonio Spurs 5 1999, 2003, 2005, 2007, 2014
Philadelphia/Golden State Warriors 5 1947, 1956, 1975, 2015, 2017
Syracuse Nationals/Philadelphia 76ers 3 1955, 1967, 1983
Detroit Pistons 3 1989, 1990, 2004
Miami Heat 3 2006, 2012, 2013
New York Knicks 2 1970, 1973
Houston Rockets 2 1994, 1995
Baltimore Bullets 1 1948
Rochester Royals/Sacramento Kings 1 1951
St. Louis/Atlanta Hawks 1 1958
Milwaukee Bucks 1 1971
Portland Trail Blazers 1 1977
Washington Bullets/Wizards 1 1978
Seattle SuperSonics 1 1979
Dallas Mavericks 1 2011
Cleveland Cavaliers 1 2016
Toronto Raptors 1 2019

Inoiz NBAko finalik jokatu ez duten taldeak:

Sariak

NBA All-Star Asteburua

NBA All-Star Weekend (euskaraz literalki: NBAko Izar Guztien Asteburua) urtero NBA saskibaloi ligaren erdialdeko asteburu batez ospatu ohi den kirol ikuskizun-ospakizuna da. AEBko nahiz mundu osoko kirol hedabideetan jarraipen eta ohiartzun handia izan ohi du.

Honako ekitaldiak ospatzen dira:

  • NBAko Birrintze Lehiaketa: Birrintze lehiaketa, erabateko ikuskizuna, asteburu honetako hiru lehiaketa ikusienetako a da.
  • NBAko Hirukoen Lehiaketa: NBAko hiruko jaurtitzaile onenen arteko lehiaketa, asteburu honetako hiru lehiaketa ikusienetako da.
  • Trebezien Lehiaketa: jokalarien arteko trebezia lehiaketa, oinarri postuko jokalariak lehiatzen dira, euren abiadura, baloi maneiua eta arintasuna ikusgai jartzen dute.
  • NBAko All-Star partidua: Ekialde eta Mendebaldeko konferentzien arteko partidu nagusia.

Ikus, gainera

Kanpo estekak