Οι Σιδηρόδρομοι Ελλάδος (Σ.Ε) αποτελούν τον επερχόμενο εθνικό φορέα διαχείρισης της σιδηροδρομικής υποδομής της Ελλάδας, ο οποίος θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου και του τροχαίου υλικού.[1]
Από το 2025, οι Σ.Ε θα αποτελούν τον διάδοχο του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (Ο.Σ.Ε), του οποίου οι αρμοδιότητες συγχωνεύτηκαν με τις αντίστοιχες των θυγατρικών του εταιρειών στον ενοποιημένο πλέον εθνικό σιδηροδρομικό φορέα.[2]
Ιστορικό
Παρελθόν
Για πολλές δεκαετίες, ο προκάτοχος των ΣΕ, ο ΟΣΕ αντιμετώπιζε μεγάλα οικονομικά προβλήματα με συσσωρευμένα χρέη και μεγάλη γραφειοκρατική δυσκινησία, ενώ ταυτόχρονα η σχετική ανεπάρκεια ολοκλήρωσης έργων καθιστούσε την κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο ιδιαίτερα ζημιογόνα για τους εμπλεκόμενους φορείς.[3]
Σε πρώτο στάδιο, η επιχειρησιακή ανεπάρκεια επιδιώχθηκε να αντιμετωπιστεί με την πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων του ΟΣΕ σε διαδοχικούς επιχειρηματικούς φορείς, την ΕΡΓΟΣΕ και την ΓΑΙΑΟΣΕ. Ωστόσο, η χρόνια οικονομική κρίση και η εσωστρέφεια του νέου σχήματος δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, με συνέπεια την περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής λειτουργίας του οργανισμού και την διακοπή λειτουργίας αρκετών τμημάτων του δικτύου και τον παροπλισμό μεγάλου αριθμού τροχαίου υλικού.[4]
Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά σιδηροδρομικών ατυχημάτων και συμβάντων ανέδειξαν τις ελλείψεις σε συστήματα ασφαλείας, ενώ η συσσώρευση μεγάλου εξωτερικού χρέους και η συνεχής συρρίκνωση του εταιρικού προσωπικού, οδήγησαν στην ανάγκη ανασυγκρότησης του ομίλου.[5]
Σχέδιο Δράσης
Το 2023 προτάθηκε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση ένα αυτοτελές σχέδιο αναδιοργάνωσης του εθνικού διαχειριστή σιδηροδρομικής υποδομής, μέσω της προώθησης ενός ενιαίου σχήματος, με σκοπό την αντιμετώπιση των κενών και επικαλύψεων αρμοδιοτήτων μεταξύ των υφιστάμενων οργανισμών, καθώς και για την έλλειψη άμεσου και αποτελεσματικού συντονισμού, ειδικά στον κρίσιμο τομέα της ασφάλειας.[2][6]
Στο πλαίσιο αυτό, προβλέφθηκε η ενσωμάτωση της ΕΡΓΟΣΕ και της ΓΑΙΑΟΣΕ σε ό,τι αφορά την διαχείριση του τροχαίου υλικού και της ακίνητης περιουσίας στην κύρια εταιρεία, με σκοπό να αποφευχθεί η διαιώνιση της σύγχυσης αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων. Η συγκεκριμένη πρόταση προβλέπει την σταδιακή αναδιάρθρωση της εταιρείας μέχρι το τέλος της χρονιάς, κατά την οποία θα υπάρξει ένα μεταβατικό οργανόγραμμα, καθώς και θα σχεδιαστεί ένα συγκεκριμένο πλάνο επενδύσεων και δράσης, σε συνδυασμό με την οργάνωση εξατομικευμένων διαδικασιών εταιρικής λειτουργίας.[7]
Η συγκρότηση των Σ.Ε αποτελεί νόμο του κράτους από τις 20 Δεκεμβρίου 2024 με έναρξη ισχύος την 1η Ιανουαρίου 2025.[8][9][10]
Δίκτυο Διαχείρισης
Οι Σ.Ε κατά την περίοδο συγκρότησης θα διαχειρίζονται το σύνολο της ελληνικής σιδηροδρομικής υποδομής το οποίο τίθεται προς χρήση από τρίτες σιδηροδρομικές εταιρείες (Hellenic Train, Goldair), ενώ είναι υποχρεωμένοι να μεριμνούν για την διασφάλιση της ακεραιότητας του δικτύου. Το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο αποτελείται από 2812,15 χιλιόμετρα εκ των οποίων σήμερα είναι διαθέσιμα προς επιβατική και εμπορική χρήση μόλις λιγότερα από 1500 χιλιόμετρα.[11]
Σιδηροδρομικοί Άξονες Κανονικού Εύρους
Οι Σιδηροδρομικοί Άξονες κανονικού εύρους αφορούν την σιδηροτροχιά της οποίας το πλάτος είναι 1435mm. Στο πλαίσιο αυτό, οι σιδηροτροχιές που υποστηρίζουν την ηλεκτροκίνηση, είναι ικανές να υποστηρίξουν την κίνηση ηλεκτροκίνητων αλλά και ντιζελοκίνητων συρμών.
Οι Σιδηροδρομικοί Άξονες μετρικού εύρους αφορούν την σιδηροτροχιά της οποίας το πλάτος είναι 1000mm. Έως σήμερα, στην Ελλάδα το μετρικό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι περιορισμένο και δεν υποστηρίζει την ηλεκτροκίνηση των συρμών.
Οι Σιδηροδρομικοί Άξονες στενού εύρους αφορούν την σιδηροτροχιά της οποίας το πλάτος είναι 0.600mm. Έως σήμερα, στην Ελλάδα το μετρικό σιδηροδρομικό δίκτυο είναι περιορισμένο και δεν υποστηρίζει την ηλεκτροκίνηση των συρμών.
Οι Σιδηροδρομικοί Άξονες σε Αναστολή Λειτουργίας αφορούν τα τμήματα του δικτύου στα οποία δεν προβλέπεται η κίνηση συρμών λόγω ελλιπούς συντήρησης ή περιορισμένου ενδιαφέροντος χρήσης.
Το τροχαίο υλικό το οποίο μεταβιβάστηκε από την ΓΑΙΑΟΣΕ στην ιδιοκτησία των Σ.Ε υπόκειται σε αξιολόγηση και απογραφή με σκοπό την απόκτηση μιας ολοκληρωμένης καταγραφής ενεργών και παροπλισμένων αμαξοστοιχιών, ελκτικών μηχανών και βαγονιών.[12]
↑Χεκιμογλου*, Αχιλλεας (6 Μαρτίου 2023). «Τα φαντάσματα του ΟΣΕ». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (στα greek). Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2024.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
