Ιερά Μητρόπολις Δημητριάδος και Αλμυρού

Ιερά Μητρόπολις
Δημητριάδος και Αλμυρού
Γενικές πληροφορίες
XώραΕλλάδα
ΈδραΒόλος
ΥπαγωγήΕκκλησία της Ελλάδος
Αρχιερατικές Περιφέρειες12
Μονές20
Μητροπολιτικός ΝαόςΑγίου Νικολάου Βόλου
Ιεραρχία
ΜητροπολίτηςΙγνάτιος
ΠρωτοσύγκελλοςΑρχιμανδρίτης Μάξιμος Παπαϊωάννου

H Ιερά Μητρόπολις Δημητριάδος και Αλμυρού είναι μια από τις σαράντα έξι Μητροπόλεις της Παλαιάς Ελλάδας και ογδόντα δύο συνολικά της Εκκλησίας της Ελλάδος, με έδρα της την πόλη του Βόλου[1].

Ιστορικά στοιχεία

Δεν είναι γνωστό πότε εξαπλώθηκε ο Χριστιανισμός στη Θεσσαλία, αλλά είναι βέβαιο ότι τον 4ο αιώνα κυριάρχησε στην Μαγνησία. Η πρώτη αναφορά σε επίσκοπο της περιοχής γίνεται στα πρακτικά της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας το 325, όπου υπογράφουν οι επίσκοποι Θηβών Θεσσαλίας Κλεόνικος και Λαρίσης Αχίλλειος. Η Θεσσαλία Θήβα βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από την Δημητριάδα. Η πρώτη επίσημη αναφορά σε επίσκοπο Δημητριάδος είναι στα πρακτικά της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου στην Έφεσο στις 22 Ιουλίου 431, όπου υπογράφει ο Δημητριάδος Μάξιμος. Ο διάδοχός του Κωνσταντίνος αναφέρεται στα πρακτικά της «Ληστρικής» Β΄ Συνόδου της Εφέσου (449) και της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου της Χαλκηδόνας (451). Οι επόμενοι επίσκοποι Αβουδάντιος και Προβιανός, με την διαμάχη τους για τον θρόνο αποκάλυψαν ότι η πνευματική διοίκηση της επισκοπής Δημητριάδος υπαγόταν στον επίσκοπο Ρώμης, προς τον οποίο διαμαρτυρήθηκε ο Αβουδάντιος[1].

Ακολουθούν 350 χρόνια χωρίς πληροφορίες σχετικά με την επισκοπή. Ο επίσκοπος Ξενοφών αναφέρεται στα πρακτικά της «Εν Αγία Σοφία» Συνόδου του 879, που συνεκλήθη από τον Πατριάρχη Φώτιο. Έδρα του επισκόπου ήταν η Δημητριάδα, η οποία, προστατευμένη από τα τείχη του Ιουστινιανού, συνέχισε την ύπαρξή της κατά τα βυζαντινά χρόνια, παρά τις μεγάλες επιδρομές από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα. Ο επόμενος γνωστός επίσκοπος ήταν ο Ιωάννης το 1100-1115[1].

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 και την ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας, ιδρύθηκε Λατινική επισκοπή στην Δημητριάδα. Αναφερόμενοι Ορθόδοξοι επίσκοποι είναι ο Αρσένιος (1215 - 1222), Νικόλαος Βλαττής (1230 - 1240), Νεόφυτος Α΄ (1240), τιτουλάριος. Από το 1272 έως το 1280 επίσκοπος Δημητριάδος ήταν ο Μιχαήλ Πανάρετος, ακολουθούμενος από τον Βισσαρίωνα (1490). Η έλλειψη επισκόπων πριν από αυτόν εξηγείται από την κατάληψη της περιοχής από καταλανούς τυχοδιώκτες το 1318, οι οποίοι κατήργησαν τους Ορθόδοξους επισκόπους και διατήρησαν μόνο τους Λατίνους[1].

Το 1423, η Μαγνησία έπεσε στα χέρια των Οθωμανών και κέντρο έγινε το φρούριο των Βόλου. Μέχρι το 1600, οπότε πιστοποιείται επίσκοπος στον Βόλο, η τοποθεσία του καθεδρικού ναού ήταν ασαφής. Η Δημητριάδα εξαφανίστηκε τον 6ο ή τον 16ο αιώνα και παρέμεινε μόνο ως επισκοπικός τίτλος. Στην Οθωμανική εποχή, οι Λατίνοι ιερείς εξαφανίστηκαν και παρέμειναν μόνο Ορθόδοξοι. Στα τέλη του 16ου αιώνα, η περιοχή επλήγη από πειρατικές επιθέσεις Ισπανών, Γενουατών και Φλωρεντίνων, οι οποίοι ανάγκασαν τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τους παράκτιους οικισμούς. Σύμφωνα με τον Θεόκλητο Α΄ το 1626, σύμφωνα με μια έκθεση του Βενετού προξένου της Κέρκυρας, ο Βόλος δεν ήταν ούτε πόλη ούτε χωριό, αλλά ένα μεγάλο λιμάνι όπου αγκυροβολούσαν πολλά πλοία. Ο Κάλλιστος (1630 - 1639) ίδρυσε την Επισκοπή στον Βόλο. Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Κρητικού Πολέμου, το φρούριο του Βόλου και η περιοχή καταλήφθηκαν από τους Ενετούς με επικεφαλής τον Μοροζίνι και τα τείχη του φρουρίου καταστράφηκαν. Αργότερα, οι Οθωμανοί ανακατέλαβαν την πόλη[1].

Ο ναός των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Βόλο

Η επισκοπή, όπως και όλες οι άλλες στην Θεσσαλία κατά τους Οθωμανικούς χρόνους, υπαγόταν στην μητρόπολη Λαρίσης και όλοι οι επίσκοποι της περιοχής σχημάτιζαν Σύνοδο, η οποία εξέλεγε τους νέους επισκόπους. Το 1757, ο πατριάρχης Καλλίνικος Δ΄, γεννημένος στη Ζαγορά, κατάργησε την υπαγωγή της επισκοπής Δημητριάδος στην Λάρισα και την προήγαγε σε αρχιεπισκοπή, διορίζοντας τον αδελφό του Γρηγόριο (1757 - 1794) ως αρχιεπίσκοπο με έδρα στην Ζαγορά[1].

Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1768-1774), ρωσικά πολεμικά πλοία κατέλαβαν το 1771 το λιμάνι του Βόλου και κατάσχεσαν όλα τα σιτηρά. Επέστρεψαν τον επόμενο χρόνο με τον Έλληνα Ναύαρχο Αντώνιο Ψαρό ως ηγέτη τους και το 1789 κατά τη διάρκεια του επόμενου Ρωσοτουρκικού Πολέμου με τον θρυλικό Λάμπρο Κατσώνη. Οι Τούρκοι, οχυρωμένοι στο λιμάνι του Βόλου, άρχισαν να ανησυχούν για το πόσο πιστός προς αυτούς ήταν ο κλήρος, και ο Αρχιεπίσκοπος Γρηγόριος παραιτήθηκε «λόγω γήρατος» το 1794. Στη συνέχεια ο Πατριάρχης Γεράσιμος Γ΄ ανύψωσε την Αρχιεπισκοπή σε Μητρόπολη και χειροτόνησε Μητροπολίτη τον ανιψιό του, αρχιδιάκονο του Πατριαρχείου Αθανάσιο, με τον τίτλο Μητροπολίτης Δημητριάδος και Ζαγοράς, υπέρτιμος και έξαρχος Πελασγών. Η έδρα της Μητρόπολης μετακινούνταν συχνά μεταξύ Βόλου, Ζαγοράς, Μακρινίτσας και Αγιάς[1].

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα Έτη Σχόλια
Επισκοπή Θηβών Θεσσαλίας
Κλεόνικος ~ 325 συμμετείχε στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο
Επισκοπή Δημητριάδος
Μάξιμος ~ 431 συμμετείχε στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Κωνσταντίνος πριν το 442 – μετά το 451 συμμετείχε στην «Ληστρική» και στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Αβουδάντιος 458 – 531
Προβιανός ~ 531
Ξενοφών ~ 879 συμμετείχε στην «Εν Αγία Σοφία» Σύνοδο
Λέων β΄ μισό 10ου αιώνα[2]
Ιωάννης 1100 – 1115
Νικηφόρος β΄ μισό 12ου αιώνα[2]
Αρσένιος 1215 – 1222
Νικόλαος Βλαττής 1230 – 1240
Νεόφυτος Α΄ ~ 1240
Μιχαήλ Πανάρετος 1272 – 1280
Βησσαρίων ~ 1490 κατόπιν Λαρίσης
Ιωσήφ ~ 1542
Ιωάσαφ Α΄ ~ 1558
Θεόφιλος ~ 1565 υπογράφει την καθαίρεση του Πατριάρχη Ιωάσαφ Β΄ (Ιαν. 1565)[3]
Δομετιανός ή Δομένικος ~ 1569
Ιωάσαφ Β΄ ~ 1571
Παχώμιος 1581 – 1590
Θεόφιλος ~ 1593 Συμμετέχει σε τοπική Σύνοδο του Ιερεμία Β΄[4]
Φιλόθεος ~ 1596
Αγάπιος 1601 – 1610
Θεόκλητος Α΄ ~ 1626
Κάλλιστος 1630 – 1639
Γρηγόριος ~ 1651
Τιμόθεος ~ 1651
Γαβριήλ Α΄ 1653 – 12 Ιουνίου 1663 †
Διονύσιος Α΄ Σεπτέμβριος 1663 – μετά το 1675[5] †
Ιωαννίκιος Β΄ 8 Μαρτίου 1678[6] – 1688 επαύθη από την Σύνοδο της Λαρίσης για σοβαρά παραπτώματα
Καλλίνικος 1688 – 1714
Παρθένιος ~ 1714
Ιωαννίκιος Γ΄ 1700; – 12 Μαΐου 1720 †
Νεκτάριος ~ 1721
Ιάκωβος 1723 – 1732 κατόπιν Λαρίσης
Θεόκλητος Β΄ 1732 – 1740
Μελέτιος 1740 – 20 Μαΐου 1757[1]
Αρχιεπισκοπή Δημητριάδος
Γρηγόριος (Μαυρίκιος) Μάιος 1757 – 23 Ιουλίου 1794 αδελφός του τότε Πατριάρχη Καλλινίκου Δ΄, παραιτήθηκε[7]
Μητρόπολη Δημητριάδος και Ζαγοράς
Αθανάσιος (Κασαβέτης ή Κύπριος) 14 Σεπτεμβρίου 1794 – Ιούλιος 1821[8]
Βαρθολομαίος Ιούλιος 1821 – 29 Σεπτεμβρίου 1821 από Γρεβενών[9], παραιτήθηκε
Παρθένιος 30 Σεπτεμβρίου 1821 – 12 Οκτωβρίου 1823[10] καθαιρέθηκε[4]
Καλλίνικος Β΄ 12 Οκτωβρίου 1823 – 21 Φεβρουαρίου 1827 από Περιστεράς[11], παραιτήθηκε
Νεόφυτος 15 Ιουλίου 1827 – 20 Νοεμβρίου 1836 κατόπιν Σωζοαγαθουπόλεως[12]
Ιωσήφ Β΄ Ιούνιος 1836 – Νοέμβριος 1837[1] από Ερζεγοβίνης, κατόπιν Πρεσπών και Αχρίδος
Γρηγόριος Γ΄ 11 Νοεμβρίου 1837 – Νοέμβριος 1838[1] † από πρώην Πρεσλάβου[13]
Ματθαίος (Αριστάρχης) 10 Νοεμβρίου 1838 – 21 Μαΐου 1841[1] από Σηλυβρίας[13], παραιτήθηκε, κατόπιν Γάνου και Χώρας
Μελέτιος 21 Μαΐου 1841 – Ιούνιος 1846 από Γάνου και Χώρας, κατόπιν προεδρικώς Ικονίου[14]
Γαβριήλ 4 Ιουνίου 1846 – 11 Ιουνίου 1855 κατόπιν Αίνου[15]
Γρηγόριος 11 Ιουλίου 1855 – 15 Σεπτεμβρίου 1858 † από Σάμου[16]
Δωρόθεος (Σχολάριος) 23 Σεπτεμβρίου 1858[17] – 2 Απριλίου 1870 από Σωζοαγαθουπόλεως, κατόπιν Λαρίσης[18]
Γρηγόριος (Φουρτουνιάδης) 2 Απριλίου 1870 – 19 Ιουλίου 1907 † είχε παραιτηθεί μεταξύ 4 Ιουνίου 1890 και 10 Νοεμβρίου 1891[19]
Μητρόπολη Δημητριάδος
Γερμανός (Μαυρομμάτης) 10 Αυγούστου 1907 – 14 Ιουνίου 1935 από το 1922 Μητροπολίτης, καθαιρέθηκε λόγω προσχώρησης στον Παλαιοημερολογιτισμό, αποκαταστάθηκε μετά θάνατον[20]
Ιωακείμ (Αλεξόπουλος) 5 Σεπτεμβρίου 1935 – Φεβρουάριος 1957 από Φωκίδος, παραιτήθηκε[21]
Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού
Δαμασκηνός (Χατζόπουλος) 7 Νοεμβρίου 1957 – 2 Δεκεμβρίου 1968 από Τριφυλίας και Ολυμπίας, παραιτήθηκε[22]
Ηλίας (Τσακογιάννης) 6 Δεκεμβρίου 1968 – 13 Ιουλίου 1974 από Περιστεράς, κατόπιν Τραχείας[23]
Χριστόδουλος (Παρασκευαΐδης) 14 Ιουλίου 1974 – 28 Απριλίου 1998 κατόπιν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών[24]
Ιγνάτιος (Γεωργακόπουλος)[25] 10 Οκτωβρίου 1998 – σήμερα

Παραπομπές

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Τσιλιβίδης, Δημήτριος. «Ιστορικό Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος». Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Laurent 1963, σελ. 512.
  3. ↑ Μπέκερ, Άουγκουστ Ιμμάνουελ (1849). Historia politica et patriarchica Constantinopoleos. σελ. 184. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2020. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Μυστακίδης 1936, σελ. 169.
  5. ↑ Δρόσος, Νεκτάριος (1996). «Επιγραφές και ενθυμήσεις από το Μεταξοχώρι της Αγιάς 1645/46 – 1932». Θεσσαλικό Ημερολόγιο (Λάρισα) 29: 223-240. 
  6. ↑ Σάθας, Κ.Ν. Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη - Γ΄ Τόμος. σελ. 603. 
  7. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 55.
  8. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 56-61.
  9. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 61.
  10. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 62.
  11. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 62-63.
  12. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 63.
  13. ↑ 13,0 13,1 Συρεγγέλας 2005, σελ. 64.
  14. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 65.
  15. ↑ Συρεγγέλας 2005, σελ. 66.
  16. ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Ζαγοράς κυρός Γρηγόριος. (1798-1858)». Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2022. 
  17. ↑ Καλλίφρων, Βασίλειος Δ. (1867). Εκκλησιαστικά ή Εκκλησιαστικόν Δελτίον. Κωνσταντινούπολη. σελ. 155. 
  18. ↑ «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης πρώην Λαρίσης κυρός Δωρόθεος. (1812-1888)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  19. ↑ «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Ζαγοράς κυρός Γρηγόριος. (1838-1907)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  20. ↑ «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Δημητριάδος κυρός Γερμανός. (1859-1944)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  21. ↑ «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Δημητριάδος κυρός Ιωακείμ. (1873-1959)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  22. ↑ «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Δημητριάδος και Αλμυρού κυρός Δαμασκηνός. (1913-1977)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  23. ↑ «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Τραχείας κυρός Ηλίας. (1917-1990)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  24. ↑ «Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρός Χριστόδουλος. (1939-2008)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 
  25. ↑ «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κύριος Ιγνάτιος. (γεν. 1956)». Προσωπική ιστοσελίδα του Μάρκου Μάρκου. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2020. 

Πηγές