Σάμουελ Άιλενμπεργκ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Samuel Eilenberg (Αγγλικά)
Προφορά
Γέννηση	30  Σεπτεμβρίου 1913[1][2][3] Βαρσοβία[4]
Θάνατος	30  Ιανουαρίου 1998[1][2][3] Νέα Υόρκη[5]
Εθνικότητα	Εβραίοι[6]
Χώρα πολιτογράφησης	Πολωνία Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[2]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας (έως 1936)[7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μαθηματικός[8][9] τοπολόγος διδάσκων πανεπιστημίου συλλέκτης τέχνης[10]
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (1940–1945)[6] Πανεπιστήμιο Κολούμπια (1947–1998)[11][6] Πανεπιστήμιο του Πρίνστον (1945–1946)[6] Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα (1946–1947)[6]
Αξιοσημείωτο έργο	Chevalley–Eilenberg algebra Eilenberg–MacLane space Eilenberg–Steenrod axioms Eilenberg–Moore spectral sequence Eilenberg-Maclane spectrum Eilenberg–Zilber theorem Eilenberg–Ganea conjecture Eilenberg–Niven theorem Eilenberg–Ganea theorem Cartan–Eilenberg resolution Eilenberg–Mazur swindle
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Υποτροφία Γκούγκενχαϊμ (1950 και 1974)[12] βραβείο Βολφ Μαθηματικών (1986)[6] βραβείο Λιρόϊ Π. Στιλ (1987)[6][13] honorary doctorate from the University of Paris-VII (13  Ιανουαρίου 1989)[14]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Σάμουελ Άιλενμπεργκ (Samuel Eilenberg, 30 Σεπτεμβρίου 1913 - 30 Ιανουαρίου 1998) ήταν Πολωνο-Αμερικανός μαθηματικός, ο οποίος θεμελίωσε τη θεωρία κατηγοριών (μαζί με τον Σόντερς Μακ Λέιν) και την ομολογική άλγεβρα. Το 1986 τιμήθηκε με το βραβείο Βολφ^[15].

Γεννήθηκε στη Βαρσοβία, στο Βασίλειο της Πολωνίας, σε εβραϊκή οικογένεια. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

Έλαβε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας το 1936, με μια διατριβή σχετικά με τις τοπολογικές εφαρμογές των χαρτών σε έναν κύκλο- επιβλέποντες της διατριβής του ήταν οι Καζιμιέρζ Κουρατόφσκι και Κάρολ Μπόρσουκ^[16]. Πέθανε στη Νέα Υόρκη τον Ιανουάριο του 1998.

Ο Άιλενμπεργκ ασχολήθηκε κυρίως με τον τομέα της αλγεβρικής τοπολογίας. Εργάστηκε πάνω στην αξιωματική επεξεργασία της θεωρίας ομολογίας με τον Νόρμαν Στήνροντ (τα αξιώματα Άιλενμπεργκ-Στήνροντ πήραν το όνομά τους) και πάνω στην ομολογική άλγεβρα με τον Σόντερς Μακ Λέιν. Στην πορεία, ο Άιλενμπεργκ και ο Μακ Λέιν δημιούργησαν τη θεωρία κατηγοριών.

Ο Άιλενμπεργκ ήταν μέλος του Μπουρμπάκι^[17] και μαζί με τον Ανρί Καρτάν, έγραψε το βιβλίο Ομολογική Άλγεβρα το 1956^[18].

Αργότερα, εργάστηκε κυρίως πάνω στην καθαρή θεωρία κατηγοριών, της οποίας είναι ένας από τους θεμελιωτές. H "Απάτη του Άιλενμπεργκ " (Eilenberg–Mazur swindle -ή τηλεσκόπιο) είναι μια κατασκευή που εφαρμόζει την ιδέα της ακύρωσης με τηλεσκόπιο σε προβολικές ενότητες.

Ο Άιλενμπεργκ συνέβαλε στη θεωρία των αυτομάτων και στη θεωρία των αλγεβρικών αυτομάτων. Συγκεκριμένα, εισήγαγε ένα υπολογιστικό μοντέλο γνωστό ως X-μηχανή και έναν νέο αλγόριθμο διάσπασης πρώτων αριθμών για πεπερασμένα αυτόματα στη λογική της θεωρίας Κρον-Ροντς.

Ο Άιλενμπεργκ ήταν επίσης μεγάλος συλλέκτης ασιατικής τέχνης. Η συλλογή του αποτελούνταν κυρίως από μικρά γλυπτά και άλλα αντικείμενα από την Ινδία, την Ινδονησία, το Νεπάλ, την Ταϊλάνδη, την Καμπότζη, τη Σρι Λάνκα και την Κεντρική Ασία. Την περίοδο 1991-1992, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη διοργάνωσε μια έκθεση με περισσότερα από 400 αντικείμενα που δώρισε ο Άιλενμπεργκ στο μουσείο, με τίτλο Ο υπερβατικός Λωτός: Άιλενμπεργκ : Ο Λωτός: Ινδική και Νοτιοανατολική Ασιατική Τέχνη από τη Συλλογή Σάμουελ Άιλενμπεργκ^[19] . Σε αντάλλαγμα, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης έκανε μια σημαντική δωρεά για την Επισκέψιμη Καθηγητική Έδρα του Σάμουελ Άιλενμπεργκ στα Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια^[20] .

• Eilenberg, Samuel (1974). Μηχανές, γλώσσες και αυτοματισμοί, τόμος Α. ISBN 0-12-234001-9. 
• Eilenberg, Samuel (1976). Μηχανές, γλώσσες και αυτοματισμοί, τόμος B. ISBN 0-12-234002-7. 
• Ganea, Tudor Eilenberg, Samuel (1957). «Για την κατηγορία Λούστερνικ-Σνίρελμαν των αφηρημένων ομάδων». Annals of Mathematics. 2nd Series 65 (3): 517–518. doi:10.2307/1970062.
  MR 0085510
  . 
• Mac Lane, Saunders Eilenberg, Samuel (1945). «Σχέσεις μεταξύ ομάδων ομολογίας και ομοτοπίας χώρων. I». Annals of Mathematics 46 (3): 480–509. doi:10.2307/1969165. 
• Mac Lane, Saunders Eilenberg, Samuel (1950). «Σχέσεις μεταξύ ομάδων ομολογίας και ομοτοπίας χώρων. II». Annals of Mathematics 51 (3): 514–533. doi:10.2307/1969365. 
• Moore, John C. Eilenberg, Samuel (1962), «Όρια και φασματικές ακολουθίες», Topology 1 (1): 1–23, doi:10.1016/0040-9383(62)90093-9, ISSN 0040-9383 
• Eilenberg, Samuel; Niven, Ivan (1944). «Το "θεμελιώδες θεώρημα της άλγεβρας" για τα Τετραδόνια». Bulletin of the American Mathematical Society 50 (4): 246–248. doi:10.1090/s0002-9904-1944-08125-1.
  MR 0009588
  . 
• Steenrod, Norman E.Eilenberg, Samuel (1945). «Axiomatic approach to homology theory». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 31 (4): 117–120. doi:10.1073/pnas.31.4.117. PMID 16578143. Bibcode: 1945PNAS...31..117E. 
• Steenrod, Norman E. Eilenberg, Samuel (1952). Θεμελίωση της αλγεβρικής τοπολογίας. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. MR 0050886. ^[21]