Ο Γκελφάντ γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου 1913 με το παλαιό ημερολόγιο, στην κωμόπολη Όκνυ, στο τότε Κυβερνείο της Χερσώνας της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, από γονείς Ρωσοεβραίους. Σύμφωνα με τους δικούς του ισχυρισμούς, ο Ιζραήλ εκδιώχθηκε από το γυμνάσιο επειδή ο πατέρας του ήταν κάποτε ιδιοκτήτης μύλου. Παρακάμπτοντας το γυμνάσιο και τις προπτυχιακές σπουδές, ο Ιζράηλ εγγράφηκε για μεταπτυχιακές σπουδές σε ηλικία 19 ετών στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, μαθητεύοντας στον εξέχοντα μαθηματικό Αντρέι Κολμογκόροφ.[12]
Ερευνητικό έργο
Μερικές από τις συνεισφορές του Γκελφάντ στα μαθηματικά είναι οι παρακάτω:
το βιβλίο Λογισμός των μεταβολών (1963), που έγραψε από κοινού με τον Σεργκέι Φομίν
Το «Σεμινάριο του I.M. Γκελφάντ στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας» γινόταν από τη δεκαετία του 1940 μέχρι τον Μάιο του 1989, κάλυπτε ευρεία ποικιλία θεμάτων και απετέλεσε σημαντικό εργαλείο μαθήσεως για πολλούς μαθηματικούς.[14][15][16] Ο Γκελφάντ το συνέχισε αργότερα στις ΗΠΑ (Πανεπιστήμιο Ράτγκερς), όπου μετανάστευσε.
Επίδραση πέρα από τα μαθηματικά
Η βάση Gelfand-Tsetlin (αναφέρεται και ως Gelfand-Zetlin) είναι ένα πολύ χρησιμοποιούμενο εργαλείο στη θεωρητική φυσική. Είναι το αποτέλεσμα εργασιών του Γκελφάντ στη θεωρία των αναπαραστάσεων των ομάδων Lie
Ο Γκελφάντ δημοσίευσε εργασίες ακόμα και στη βιολογία και την ιατρική.[17] Επί μακρό χρόνο ενδιαφέρθηκε για την κυτταρική βιολογία και διοργάνωσε ένα ερευνητικό σεμινάριο επί του θέματος.[18][19]
Εργάσθηκε επίσης πολύ στη διδακτική των μαθηματικών, ιδίως στα μαθήματα δι' αλληλογραφίας.
Προσωπική ζωή
Ο Ιζράηλ Γκελφάντ είχε κάνει δύο γάμους. Η πρώτη σύζυγός του ήταν η Ζόρυα Σαπίρο. Απέκτησαν τρεις γιους, τον Σεργκέι (που έγινε επίσης μαθηματικός), τον Βλαντίμιρ και τον Αλεκσάντρ (που πέθανε μικρός από λευχαιμία). Μετά το διαζύγιό τους, ο Γκελφάντ νυμφεύθηκε και πάλι και απέκτησε και μία θυγατέρα, την Τατιάνα. Την ημέρα του θανάτου του, ο Ιζράηλ είχε ήδη τέσσερα εγγόνια και τρία δισέγγονα.[20] Αναμνήσεις σχετικώς με τον I. Γκελφάντ είναι συγκεντρωμένες στον αφιερωμένο σε αυτόν ιστότοπο, που διαχειρίζεται η οικογένειά του.[21]
Σε άρθρο στους New York Times τον Οκτώβριο του 2003 με αφορμή τα ενενηκοστά του γενέθλια, ο Γκελφάντ χαρακτηρίζεται ως «ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς του 20ού αιώνα»[22] και ως έχων ασκήσει τεράστια επίδραση στην επιστήμη αυτή, τόσο με τα δικά του έργα, όσο και μέσα από τα έργα των φοιτητών του.
Θάνατος
Ο Ιζράηλ Γκελφάντ πέθανε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Ρόμπερτ Γουντ Τζόνσον» στο Χάιλαντ Παρκ του Νιου Τζέρσεϊ σε ηλικία 96 ετών. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε πρώτα στο ιστολόγιο του πρώην συνεργάτη του Αντρέι Ζελεβίνσκι[23] και επιβεβαιώθηκε λίγες ώρες αργότερα από νεκρολογία στη ρωσική ηλεκτρονική εφημερίδα Polit.ru.[24]
