Το Οθωμανικό Κράτος ήταν απόλυτη μοναρχία καθ´όλη την διάρκεια της ύπαρξής του. Ο σουλτάνος ήταν στην κορυφή του Οθωμανικού ιεραρχικού συστήματος και δρούσε με πολιτική, στρατιωτική, δικαστική, κοινωνική και θρησκευτική ιδιότητα υπό μια ποικιλία τίτλων.[a] Θεωρητικά ήταν υπόλογος μόνο στον Θεό και τον νόμο του Θεού (την ισλαμική şeriat - σαρία), του οποίου ήταν ο ανώτερος εκτελεστής. Η θεϊκή του εντολή αντικατοπτρίζεται στους ιρανο-ισλαμικούς τίτλους όπως «σκιά του Θεού στην Γη» (zill Allah fi'l-alem) και «χαλίφης του προσώπου της γης» (halife-i ru-yi zemin).[4] Όλα τα αξιώματα καλύπτονταν από την εξουσία του και κάθε νόμος εκδίδονταν από αυτόν υπό την μορφή ενός διατάγματος που αποκαλούνταν φιρμάνι. Ήταν ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής και είχε τον επίσημο τίτλο κατοχής όλης της γης.[5] Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι Οθωμανοί σουλτάνοι άρχισαν να θεωρούν τους εαυτούς τους διάδοχους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, από εκεί και η περιστασιακή χρήση των τίτλων Καίσαρ (kaysar) και Αυτοκράτωρ.[4][6][7] Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου το 1517, ο Σελίμ Α΄ υιοθέτησε τον τίτλο του χαλίφη, διεκδικώντας έτσι τον τίτλο του παγκόσμιου ηγέτη των μουσουλμάνων.[b] Οι νεοενθρονισμένοι οθωμανοί ηγέτες ζώνονταν το ξίφος του Οσμάν σε μια σημαντική τελετή, ανάλογη της στέψης των ευρωπαίων μοναρχών.[8] Αν κάποιος σουλτάνος δεν είχε ζωστεί το ξίφος, τα παιδιά του αποκλείονταν από την γραμμή διαδοχής του.[9]
Παρόλο που ήταν θεοκρατικό και απόλυτο χαρακτήρα του συστήματος, οι εξουσίες του σουλτάνου στην πράξη ήταν περιορισμένες. Για τις πολιτικές αποφάσεις έπρεπε να ληφθεί υπόψη και η γνώμη άλλων σημαντικών μελών της δυναστείας, το γραφειοκρατικό και στρατιωτικό κατεστημένο καθώς και οι θρησκευτικοί ηγέτες.[5] Από τον 17ο αιώνα και μετά η Αυτοκρατορία μπήκε σε μία μακροχρόνια περίοδο παρακμής κατά την διάρκεια της οποίας οι σουλτάνοι αποδυναμώθηκαν. Πολλοί εκθρονίστηκαν από το πανίσχυρο σώμα των Γενιτσάρων. Παρά το ότι αποκλείονταν από την διαδοχή,[10] οι γυναίκες του Αυτοκρατορικού Χαρεμιού - και ειδικά η μητέρα του σουλτάνου, γνωστή και ως Βαλιντέ Σουλτάνα - έπαιζαν σημαντικό παρασκηνιακό πολιτικό ρόλο, φτάνοντας να κυβερνούν την αυτοκρατορία κατά την διάρκεια της περιόδου που είναι γνωστή ώς σουλτανάτο των γυναικών.[11]
Η φθίνουσα δύναμη των σουλτάνων είναι εμφανής από την διαφορά στην διάρκεια βασιλείας των πρώτων σουλτάνων σε σχέση με τους μεταγενέστερους. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής βασίλεψε 46 χρόνια όταν η Αυτοκρατορία ήταν στο ζενίθ της ακμής της, τον 16ο αιώνα, όντας ο σουλτάνος με την μεγαλύτερη σε διάρκεια βασιλεία. Ο Μουράτ Ε΄, ο οποίος βασίλεψε κατά την περίοδο παρακμής στα τέλη του 19ου αιώνα, είχε την μικρότερη σε διάρκεια βασιλεία, όντας σουλτάνος για 93 μέρες προτού εκθρονιστεί. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του διαδόχου του Μουράτ Ε', Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, καθιερώθηκε σύνταγμα, γινόμενος έτσι ο Αμπτούλ Χαμίτ Β' ο τελευταίος απόλυτος ηγεμόνας και ο πρώτος συνταγματικός μονάρχης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[12] Ο εγγονός του Αμπτούλ Χαμίτ Β', πρίγκηπας Ερτουγρούλ Οσμάν, ο οποίος ζούσε εξόριστος στην Νέα Υόρκη από το 1939, ήταν η κεφαλή του Οθωμανικού Οίκου και διεκδικητής του Οθωμανικού θρόνου μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου 2009 που πέθανε.[13]
Οι σουλτάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από τον Οσμάν Α' (πάνω δεξιά γωνία) έως τον Μεχμέτ Ε' (κέντρο). Αφίσα κατασκευασμένη στη Γερμανία επί βασιλείας του Μεχμέτ Ε΄.
Κατάλογος Σουλτάνων
Στον παρακάτω κατάλογο βρίσκονται οι Οθωμανοί σουλτάνοι καθώς και ο τελευταίος Οθωμανός χαλίφης, με χρονολογική σειρά. Οι τουράδες ήταν καλλιγραφικές σφραγίδες ή υπογραφές που χρησιμοποιήθηκαν από τους Οθωμανούς σουλτάνους. Εμφανίζονταν σε όλα τα επίσημα κείμενα καθώς και στα νομίσματα, ενώ ήταν πολύ πιο σημαντικοί από τα πορτραίτα για την αναγνώριση των σουλτάνων. Η στήλη «Σημειώσεις» περιέχει πληροφορίες για την καταγωγή και την κατάληξη του κάθε σουλτάνου. Όταν η ηγεμονία ενός σουλτάνου δεν τερματίστηκε από τον φυσικό του θάνατο ο λόγος αναφέρεται με έντονα γράμματα. Για τους πρώτους σουλτάνους συνήθως υπάρχει ένα κενό μεταξύ του τέλους της ηγεμονίας ενός και τον ενθρονισμό του διαδόχου του. Αυτό συμβαίνει γιατί εκείνη την περίοδο εφαρμόζονταν αυτό που ο ιστορικός Donald Quataert ονόμασε επιβίωση του καταλληλότερου, και όχι του μεγαλύτερου γιου, όταν ο σουλτάνος πέθαινε, οι γιοι του έπρεπε να μονομαχήσουν μεταξύ τους ώσπου να αναδειχθεί νικητής. Εξαιτίας των αρκετών μαχών και αδελφοκτονιών η ημερομηνία θανάτου του σουλτάνου δεν συνέπιπτε με την ημερομηνία διαδοχής του.[14] Το 1617 το σύστημα διαδοχής άλλαξε και ο θρόνος πήγαινε στον πρεσβύτερο άντρα της οικογένειας. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι από τον 17ο αιώνα και μετά σπανίως ο διάδοχος ήταν γιος του σουλτάνου, αλλά θείος ή αδερφός.[15] Αυτό διατηρήθηκε μέχρι το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά τις προσπάθειες στο τέλος του 19ου αιώνα να αντικατασταθεί με ένα σύστημα όπου διάδοχος θα γίνονταν ο πρεσβύτερος γιος.[16]
As̜iroğlu, Orhan Gâzi (1992). Son halife, Abdülmecid. Tarihin şahitleri dizisi (στα Turkish). Istanbul: Burak Yayınevi. ISBN9789757645177. OCLC32085609.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
Glazer, Steven A. (1996) [Research completed January 1995]. «Chapter 1: Historical Setting». Στο: Metz, Helen Chapin, επιμ. A Country Study: Turkey. Country Studies (5th έκδοση). Washington, D.C.: Federal Research Division of the Library of Congress. ISBN9780844408644. OCLC33898522. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2009.
.jpg)
