Ο χαλίφης (αραβικά: خَليفة, χαλίφα, κυριολεκτικά: διάδοχος - του Μωάμεθ) είναι ηγεμονικός, μουσουλμανικός, κληρονομικός τίτλος. Ο ηγεμόνας μουσουλμανικής ούµα (κοινότητας). Όταν πέθανε ο Μωάμεθ (8 Ιουνίου 632) τον διαδέχθηκε στις πολιτικές και διοικητικές εξουσίες ο Αμπού Μπακρ ας–Σιντίκ με τον τίτλο "Χαλίφα ρασούλ Αλά(χ)" (Διάδοχος αγγέλου (αγγελιαφόρου) Θεού). Αυτός όμως ο όρος μάλλον καθιερώθηκε ως ηγεμονικός (θρησκευτικός και πολιτικός) επί ηγεμονίας του 2ου Χαλίφη Ουμάρ Α΄ λαμβάνοντάς το από το Κοράνι που έτσι αποδίδεται στον Αδάμ και τον Δαβίδ ως αντιβασιλείς του Θεού.
Ο Αμπού Μπακρ και οι τρεις άμεσοι διάδοχοί του θεωρήθηκαν μόνοι «τέλειοι» ή «ορθά καθοδηγούμενοι» (αλ-κουλάφα, αρ-ρασίντουμ). Μετά από αυτούς τον τίτλο του Χαλίφη έλαβαν 14 μουσουλμάνοι ηγεμόνες της Δυναστείας των Ομεϋαδών της Δαμασκού, στη συνέχεια 38 της Δυναστείας των Αββασιδών της Βαγδάτης (που κατέρρευσε το 1258 από τους Σελτζούκους Τούρκους), από τους απογόνους των Αββασιδών στο Κάιρο (1258-1517) παρότι η εξουσία ασκούταν από τους Μαμελούκους και από το 1517 που συνελήφθη ο τελευταίος των απογόνων πέρασε στον Σουλτάνο Σελίμ Α΄ «ως επικυριαρχίας αξίωμα διαδοχής». Έτσι ο τίτλος του Χαλίφη περνά σε όλους τους μετά Σελίμ Α΄ Σουλτάνους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι τις 3 Μαρτίου 1924 που καταργείται από την Τουρκική Δημοκρατία.
Παράλληλα με τις παραπάνω περιόδους, μετά την πτώση της Δυναστείας των Ομεϋαδών στη Δαμασκό (750), ο τίτλος υιοθετήθηκε από τον ισπανικό κλάδο (εκ της ίδιας Δυναστείας) που ηγεμόνευε στην Κόρδοβα από το 755 μέχρι το 1031. Ενώ τον ίδιο τίτλο οικειοποιήθηκε κι η Δυναστεία Φατιμιδών, ηγεμόνων της Αιγύπτου που υποστήριζαν ότι είναι απόγονοι της κόρης του Μωάμεθ της Φάτιμα και του συζύγου της Αλή.
Οι Σιίτες μουσουλμάνοι αποκαλώντας τον ανώτατο θρησκευτικό τους ηγέτη "Ιμάμη" θεωρούν ότι ο Χαλίφης μπορεί να είναι μόνο απευθείας απόγονος του Μωάμεθ, ενώ οι Σουνίτες υποστηρίζουν ότι το αξίωμα αυτό μπορούν να φέρουν μόνο οι απόγονοι των Κουραϊσιτών, φυλή από την οποία καταγόταν ο Μωάμεθ.
Πηγές
- "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.60ος, σελ.348.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
