Το Κάιρο (αραβικά: القاهرة, al-Qāhira, Αλ-Καχίρα, κατά λέξη «Κατακτητής» ή «Νικητής», κοπτικά: ⲕⲁϩⲓⲣⲏ) είναι η πρωτεύουσα της Αιγύπτου και η μεγαλύτερη πόλη του Αραβικού κόσμου και της Αφρικής. Η μητροπολιτική του περιοχή είναι η 16η μεγαλύτερη στον κόσμο. Βρίσκεται κοντά στο Δέλτα του Νείλου,[6][7] και ιδρύθηκε το 969 μ.Χ. Ονομάζεται «η πόλη των χιλίων μιναρέδων» λόγω της κυριαρχίας της ισλαμικής αρχιτεκτονικής, και αποτελεί για καιρό το κέντρο της πολιτικής και πολιτιστικής ζωής της περιοχής. Το Κάιρο ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τη δυναστεία των Φατιμιδών, όμως στην περιοχή της σύγχρονης πόλης βρίσκονται ερείπια παλαιότερων πρωτευουσών, όπως φαίνεται στα τμήματα του Παλαιού Καΐρου. Το Κάιρο σχετίζεται και με την Αρχαία Αίγυπτο λόγω της εγγύτητάς του με τις αρχαίες πόλης της Μέμφιδος, της Γκίζας και του Φουστάτ, οι οποίες είναι κοντά στη Μεγάλη Σφίγγα της Γκίζας και στις Πυραμίδες της Γκίζας.
Οι Αιγύπτιοι αναφέρονται συχνά στο Κάιρο ως Maṣr (مصر), Μασρ) που είναι το αραβικό όνομα της Αιγύπτου, δίνοντας έμφαση στον συνεχιζόμενο σημαντικό ρόλο της πόλης στην Αίγυπτο.[8][9] Το Κάιρο έχει το δεύτερο παλαιότερο στον κόσμο ίδρυμα ανώτατης εκπαίδευσης, το Πανεπιστήμιο του Αζχάρ. Πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης, επιχειρήσεις και οργανισμοί έχουν περιφερειακά κεντρικά γραφεία στην πόλη, ενώ ο Αραβικός Σύνδεσμος είχε το αρχηγείο του στο Κάιρο για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του.
Με πληθυσμό 25.000.000 εκατομμύρια[10] και έκταση 453 τ.χλμ., το Κάιρο είναι μακράν η μεγαλύτερη πόλη της Αιγύπτου. Ενώ με επιπλέον 10 εκατομμύρια κατοίκους που ζουν στην περιφέρεια της πόλης, το Κάιρο είναι στο κέντρο της μεγαλύτερης μητροπολιτικής περιοχής της Αφρικής και του Αραβικού κόσμου, καθώς και η δέκατη μεγαλύτερη αστική περιοχή του κόσμου.[11]
Το Κάιρο, όπως πολλές άλλες μεγαπόλεις, έχει υψηλά επίπεδα μόλυνσης και κυκλοφοριακού, όμως το μετρό του, ένα από τα δύο μόνο στην αφρικανική ήπειρο (το άλλο είναι το Μετρό του Αλγερίου), κατατάσσεται δέκατο πέμπτο στον κόσμο, σε κυκλοφορία,[12] με πάνω από 1,000 εκατομμύρια[13] επιβάτες ετησίως. Η Οικονομία του Καΐρου κατατάσσεται πρώτη στη Μέση Ανατολή[14] και 43η παγκοσμίως από τον Δείκτη Παγκοσμίων Πόλεων του περιοδικού Foreign Policy.[15]
Ιστορία
Άποψη της πόλης από το Cairo Tower.
Η περιοχή γύρω από το σημερινό Κάιρο, ειδικά η Μέμφις, ήταν επίκεντρο της αρχαίας Αιγύπτου εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης ακριβώς ανάντη από το δέλτα του Νείλου. Όμως, η σημερινή πόλη δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης χιλιετίας. Με την παρακμή της Μέμφιδας στο τέλος του 4ου αιώνα,[16] οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν το φρούριο της Βαβυλώνας στην ανατολική όχθη του Νείλου. Το φρούριο αυτό είναι η παλαιότερη κατασκευή στην πόλη. Αποτελεί επίσης τον πυρήνα της κοινότητας της κοπτικής ορθόδοξης κοινότητας.
Η πόλη ιδρύθηκε το 968 από τον Φατιμίδη στρατηγό Τζαουχάρ κοντά στο ρωμαιοβυζαντινό φρούριο της Βαβυλωνίας και βορειοανατολικά της Φουστάτ. Η πόλη αρχικά ονομάστηκε αλ-Μανσουρίγια. Τότε κατασκευάστηκε και το τέμενος αλ-Αζχάρ, το οποίο εξελίχθηκε στο τρίτο παλαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου. Η πόλη αργότερα έγινε κέντρο της μάθησης, με τη βιβλιοθήκη του Καΐρου να περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία. Όταν ο χαλίφης αλ-Μουίζ λι Ντιν Αλάχ έφτασε στην πόλη την ονόμασε αλ-Καίρα (η νικηφόρος). Για σχεδόν 200 χρόνια μετά την ίδρυση του Καΐρου, το διοικητικό κέντρο της Αιγύπτου παρέμεινε η Φουστάτ, μέχρι που πυρπολήθηκε το 1168 για να μην πέσει στα χέρια των Σταυροφόρων. Τότε πρωτεύουσα έγινε το Κάιρο.
Το 1169, ο Σαλαντίν διορίστηκε βεζίρης της Αιγύπτου από τους Φατιμίδες και δύο χρόνια αργότερα κατέλαβε την εξουσία. Ως πρώτος σουλτάνος της Αιγύπτου, εγκαθίδρυσε τη δυναστεία των Αγιοβιδών, με βάση το Κάιρο και συμμάχησε με τους Αββασίδες, από τη Βαγδάτη. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, ο Σαλαντίν κατασκεύασε την ακρόπολη του Καΐρου, όπου βρισκόταν η έδρα της κυβέρνησης της Αιγύπτου μέχρι τον 19ο αιώνα. Το 1250, οι Μαμελούκοι κατέλαβαν την Αίγυπτο και το Κάιρο συνέχισε να είναι πρωτεύουσα της Αιγύπτου. Κάτω από την κυριαρχία των Φατιμιδών και κυρίως των Μαμελούκων (13ος-16ος αιώνας), η πόλη γνώρισε περίοδο μεγάλης ακμής. Το Κάιρο ανθούσε ως ισλαμικό κέντρο σπουδών και από το εμπόριο μπαχαρικών. Μέχρι το 1340, το Κάιρο είχε περίπου μισό εκατομμύριο κατοίκους και ήταν η μεγαλύτερη πόλη δυτικά της Κίνας.
Αν και δε βίωσε την οικονομική παρακμή της Ευρώπης στον ύστερο Μεσαίωνα, η πόλη χτυπήθηκε επανειλημμένα από τον Μαύρο Θάνατο ανάμεσα στο 1348 και το 1517. Στα πρώτα, και πιο θανατηφόρα τμήματα, περίπου 200.000 άτομα πέθαναν από την πανώλη, και μέχρι τον 15ο αιώνα, ο πληθυσμός της πόλης είχε μειωθεί στους 150.000 και 300.000 κατοίκους. Η σημασία της πόλης μειώθηκε όταν ο Βάσκο ντα Γκάμα βρήκε θαλάσσια οδό για την Ινδία ανάμεσα στο 1497 και στο 1499, παρακάμπτοντας το Κάιρο. Η κατάκτησή της από τους Τούρκους, το 1517, σημείωσε την αρχή της παρακμής ως πολιτικό κέντρο, καθώς ο σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη θεωρούσε την Αίγυπτο επαρχία, με πρωτεύουσά της το Κάιρο. Το Κάιρο ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της αυτοκρατορίας, πίσω μόνο από την Κωνσταντινούπολη.
Το 1798 καταλήφθηκε από το Μέγα Ναπολέοντα για τρία χρόνια. Το 1805 ο Μεχμέτ Αλή Πασάς έγινε αντιβασιλέας της Αιγύπτου και κατασκεύασε δημόσια κτίρια στην πόλη. Μεγαλύτερες αλλαγές έγιναν από τον Ισμαήλ Πασά, ο οποίος θέλησε να κατασκευάσει μια πόλη με πλατείες και πλατιές λεωφόρους, όμως λόγω οικονομικών δυσκολιών λίγες, στο κέντρο του Καΐρου δημιουργήθηκαν. Επίσης, ο Ισμαήλ εκσυγχρόνισε την πόλη, φέρνοντας ηλεκτρισμό και κατασκεύασε θέατρο και όπερα. Το οικονομικό κέντρο της πόλης μετακινήθηκε από το ιστορικό ισλαμικό Κάιρο στο σύγχρονο Κάιρο, στη δυτική όχθη του Νείλου. Από το 1882 έως το 1922 βρισκόταν υπό βρετανικό έλεγχο. Από το 1882 μέχρι το 1936, ο πληθυσμός της πόλης τριπλασιάστηκε.
Η σημερινή πόλη εκτείνεται στις δύο όχθες και στα νησιά του ποταμού. Βρίσκεται ανάμεσα στη μέση και κάτω Αίγυπτο και ευνοείται από το ξηρό και ήπιο κλίμα σ' όλες τις εποχές. Έχει γίνει η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Αφρικής, συγκοινωνιακός κόμβος και σημαντικό εμπορικό κέντρο με έναν από τους μεγαλύτερους αερολιμένες. Ανάπτυξη γνωρίζουν επίσης οι βιομηχανίες της και ιδιαίτερα η κλωστοϋφαντουργία, υαλουργία, χαλυβουργία, βιομηχανία τροφίμων, χημικών προϊόντων, καπνού και τσιμέντου. Έχει ωραία μνημεία που διατηρήθηκαν σχεδόν ανέπαφα από το πέρασμα των αιώνων.
Είναι επίσης σημαντικό πολιτιστικό κέντρο, η Εθνική Βιβλιοθήκη π.χ. διαθέτει μια μεγάλη συλλογή από Κοράνια σε διάφορες γλώσσες, το πανεπιστήμιο του Ελ Αζάρ κλπ.
Κλίμα
Στο Κάιρο, και κατά μήκος του Νείλου, το κλίμα είναι θερμό τροπικό της ερήμου,[18], αλλά διαθέτει και υψηλή υγρασία καθώς η Μεσόγειος θάλασσα και ο Νείλος βρίσκονται κοντά. Οι ανεμοθύελλες είναι συχνές, και μεταφέρουν σκόνη στην πόλη, και συνήθως την περίοδο ανάμεσα στον Μάρτιο και τον Μάιο ο αέρας γίνεται ιδιαίτερα ξηρός. Οι θερμοκρασίες κατά τον χειμώνα κυμαίνονται στους 20 με 22 βαθμούς Κελσίου, ενώ κατά τη νύχτα η θερμοκρασία πέφτει συνήθως στους 15 βαθμούς και συχνά στους 10 Το καλοκαίρι οι υψηλές θερμοκρασίες συχνά ξεπερνούν τους 45 βαθμούς, και οι χαμηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες κυμαίνονται στους 32. Η βροχόπτωση είναι σπάνια και συμβαίνει μόνο κατά τους μήνες με χαμηλή θερμοκρασία, με τις ξαφνικές βροχοπτώσεις που εμφανίζονται να προκαλούν πλημμύρες. Η χιονόπτωση είναι εξαιρετικά σπάνια, με την τελευταία φορά -έως το 2016- που εμφανίστηκε κάποιο ίχνος χιονιού να είναι χιονόνερο στις 13 Δεκεμβρίου του 2013.[19] Η ατμοσφαιρική θερμοκρασία φτάνει στο σημείο της δρόσου από τους 13,9 βαθμούς τον Ιούνιο έως τους 18,3 τον Αύγουστο.[20]
Η πλατεία Ταχρίρ είναι μεγάλη πλατεία στο σύγχρονο κέντρο του Καΐρου. Δημιουργήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Αρχικά ονομαζόταν πλατεία Ισμαΐλια. Μετά την επανάσταση του 1919, η πλατεία έγινε γνωστή ως Ταχρίρ (Απελευθέρωση), αλλά ονομάστηκε επίσημα έτσι μετά την επανάσταση του 1952, με την οποία τερματίστηκε η μοναρχία. Ανάμεσα στα κυριότερα κτίρια της πλατείας είναι το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στο Κάιρο, το κτίριο Μογκάμμα, όπου στεγάζονται κυβερνητικές επιχειρήσεις, τα κεντρικά γραφεία του Αραβικού Συνδέσμου και το Αιγυπτιακό Μουσείο, το οποίο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή αιγυπτιακών αρχαιοτήτων στον κόσμο και ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζουν τα ευρήματα του τάφου του Τουταγχαμών. Στο νησί Γκεζίρα βρίσκεται ο πύργος του Καΐρου, με περιστρεφόμενο εστιατόριο στην κορυφή. Έχει ύψος 187 μέτρα.
Το Παλαιό Κάιρο είναι η περιοχή γύρω από το αρχαίο ρωμαιοβυζαντινό φρούριο της Βαβυλώνας και περιλαμβάνει και τμήμα της πόλης Φουστάτ, τον πρώτο αραβικό οικισμό στην Αίγυπτο και προκάτοχο του Καΐρου. Η περιοχή είναι γνωστή και ως Κοπτικό Κάιρο και εκεί βρίσκονται παλιές χριστιανικές εκκλησίες, όπως η κρεμαστή εκκλησία, η ελληνορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και άλλα χριστιανικά ή κοπτικά κτίρια. Εκεί βρίσκεται το κοπτικό μουσείο και η συναγωγή Μπεν Εζρά, η παλαιότερη συναγωγή του Καΐρου, όπου ανακαλύφθηκε η συλλογή εγγράφων Γκενίζα τον 19ο αιώνα.[23] Στα βόρεια βρίσκεται το τέμενος Αμρ ιμπν αλ-Ας, το πρώτο τζαμί της Αιγύπτου και σημαντικό θρησκευτικό κέντρο της Φουστάτ, το οποίο κατασκευάστηκε το 642 μ.Χ., αμέσως μετά την αραβική κατάκτηση και ξαναχτίστηκε έκτοτε πολλές φορές.[24]
Το Κάιρο είναι μια από τις πόλεις με το μεγαλύτερο αριθμό ιστορικών μνημείων ισλαμικής αρχιτεκτονικής στον κόσμο. Η περιοχή γύρω από την παλιά περιτειχισμένη πόλη και την ακρόπολη χαρακτηρίζονται από εκατοντάδες τεμένη, τάφους, μεντρεσέδες, κτίρια, καραβανσεράι και οχυρώσεις από την ισλαμική εποχή και συχνά αναφέρονται ως «Ισλαμικό Κάιρο».[25] Επίσης είναι η τοποθεσία πολλών σημαντικών ιερών, όπως το τέμενος αλ-Χουσεΐν (όπου θεωρείται ότι βρίσκεται η κεφαλή του Χουσεΐν ιμπν Αλί), το μαυσωλείο του Ιμάμ αλ-Σαφί (ιδρυτή του σαφισμού, μια από τις κύριες σχολές σκέψεις των σουνιτών), ο τάφος του Σαγίντα Ρουκάγια, το τέμενος του Σαγίντα Ναφίσα και άλλων.
Ενώ το πρώτο τέμενος στην Αίγυπτο ήταν το τέμενος του Αμρ ιμν αλ-Ας στη Φουστάτ, το τέμενος του Ιμν Τουλούν είναι το παλαιότερο τέμενος το οποίο διατηρεί την αρχική μορφή του και αποτελεί σπάνιο παράδειγμα αρχιτεκτονικής των Αββασιδών, την κλασική περίοδο του ισλαμικού πολιτισμού. Κατασκευάστηκε το 876-879 μ.Χ. σε ρυθμό ο οποίος είναι εμπνευσμένος από την πρωτεύουσα των Αββασιδών, τη Σαμάρα, στο Ιράκ.[26] Είναι ένα από τα μεγαλύτερα τεμένη στο Κάιρο και συχνά αναφέρεται ως ένα από τα πιο όμορφα.[27][28] Άλλη μια κατασκευή της εποχής των Αββασιδών είναι το Νειλόμετρο στο νησί Ρόδα, είναι η παλαιότερη κατασκευή στο Κάιρο, κατασκευασμένη το 862 μ.Χ. Σχεδιάστηκε για να μετράει το ύψος των νερών του Νείλου, και ήταν σημαντικό για γεωργικούς και διοικητικούς σκοπούς.[29]
Το Κάιρο ιδρύθηκε βορειοανατολικά της Φουστάτ το 969 μ.Χ., μετά από τη νίκη των Φατιμίδων. Οι Φατιμίδες κατασκεύασαν ξεχωριστή ανακτορική πόλη, όπου κατασκεύασαν τα παλάτια και τα κυβερνητικά ιδρύματα. Περικλειόταν από τείχη, τα οποία ξαναχτίστηκαν τον 11ο αιώνα από πέτρα, από τον βεζίρη Μπαντρ αλ-Γκαμάλι,[30] ενώ τμήματά τους σώζονται σήμερα στο Μπαμπ Ζουουάιλα στα νότια και στο Μπαντ αλ-Φουτούχ και Μπαντ αλ-Νασρ στα βόρεια.
Ένα από τα σημαντικότερα και πιο διαρκή ινστιτούτα που ιδρύθηκαν την περίοδο των Φατιμίδων ήταν το τέμενος αλ-Αζχάρ, το οποίο ιδρύθηκε το 970 π.Χ., και θεωρείται ένα από τα παλαιότερα πανεπιστήμια στον κόσμο. Σήμερα το πανεπιστήμιο Αλ Αζχάρ είναι το κύριο κέντρο ισλαμικών μελετών στον κόσμο και ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Αιγύπτου.[31] Το τέμενος, αυτό καθαυτό περιλαμβάνει σημαντικά στοιχεία της εποχής των Φατιμιδών αλλά επεκτάθηκε τους επόμενους αιώνες, κυρίως από τους Μαμελούκους σουλτάνους Καϊτμπάι και αλ-Γκούρι και από τον Αμπντ αλ-Ραχμάν Κατκχούντα τον 18ο αιώνα. Άλλα μνημεία της εποχής των Φατιμίδων είναι το μεγάλο τέμενος αλ-Χακίμ, το τέμενος αλ-Ακμάρ, το τέμενος Τζουγιούσι, το τέμενος Λουλούα και το τέμενος Σαλίχ Ταλάι.
Το μεγαλύτερο τμήμα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του μεσαιωνικού Καΐρου όμως χρονολογείται από την εποχή των Μαμελούκων, από το 1250 μέχρι το 1517. Οι Μαμελούκοι σουλτάνοι και ελίτ ήταν προστάτες της θρησκευτικής και εκπαιδευτικής ζωής, κτίζοντας κτίρια θρησκευτικής σημασίας ή ταφικά συμπλέγματα, τα οποία περιλαμβάνουν επίσης τέμενος, μεντρεσέ, κανκάχ για τους Σουφί, συντριβάνια (σεμπίλ) και μαυσωλεία για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.[32] Ανάμεσα στα πιο γνωστά παραδείγματα μνημείων των Μαμελούκων στο Κάιρο είναι το τεράστιο τέμενος-μεντρεσές του Σουλτάνου Χασάν, το τέμενος του Αμίρ αλ-Μαρινάτι, το τέμενος του Σουλτάνου αλ-Μουαγιάντ (του οποίου οι δύο μιναρέδες κατασκευάστηκαν πάνω από την πύλη του Μπαμπ Ζουουαϊλα), το σύμπλεγμα του σουλτάνου αλ-Γκούρι, το ταφικό σύμπλεγμα του σουλτάνου Καϊτμπάι στο βόρειο κοιμητήριο και τα τρία μνημεία στο Μπάιν αλ-Κασράιν τα οποία σχηματίζουν το σύμπλεγμα του σουλτάνου αλ-Μανσούρ Καλαούν, τον μεντρεσέ του αλ-Νασίρ Μοχάμεντ και τον μεντρεσέ του σουλτάνου Μπαρκούκ. Πιστεύεται ότι πολλές από τις κολώνες που βρίσκονται στα τεμένη θεωρείται ότι προέρχονται από κοπτικές εκκλησίες λόγω των όμορφων σκαλισμάτων τους και τοποθετήθηκαν σε τεμένη.
Η αυλή και ο μιναρές του τεμένους Ιμπν Τουλούν.
Η αυλή του τεμένους του Σουλτάνου Χασάν.
Πύλη των οχυρώσεων και οι μιναρέδες του τεμένους του σουλτάνου αλ-Μουγιάντ από πάνω.
Το σύμπλεγμα του σουλτάνου αλ-Γκούρι, με μαυσώλειο, μεντρεσέ και χάνκαχ.
Ο τρούλος του μαυσωλείου του σουλτάνου Καϊτμπάι.
Το μαυσωλείο του Καλαγούν, στο Μπαΐν αλ-Κασράιν.
Οι Μαμελούκοι, και αργότερα οι Οθωμανοί, έφτιαξαν επίσης καραβανσεράγια για να στεγάσουν εμπόρους και αγαθά, λόγω του σημαντικού ρόλου του εμπορείου στην οικονομία του Καΐρου.[33] Το πιο γνωστό παράδειγμα το οποίο διατηρείται άθικτο μέχρι σήμερα είναι το Ουικάλα αλ-Γκουρί, το οποίο σήμερα στεγάζει τακτικά παραστάσεις χορού.[34] Το Χάνι αλ-Χαλίλι είναι διάσημη αγορά της ίδιας περιόδου, η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα.
Πάνω από το παλαιό Κάιρο, στους λόφους Μουκάταν κατασκευάστηκε από τον Σαλαντίν το 1176 η ακρόπολη του Καΐρου, ως τμήμα των αμυντικών οχυρώσεων για να προστατεύουν τόσο το Κάιρο όσο και το Φουστάτ στα νοτιοδυτικά. Ήταν ο τόπος από όπου διοικούνταν η Αίγυπτος και τόπος κατοικίας των ηγετών της μέχρι το 1874, όταν ο Ισμαήλ πασάς μετακινήθηκε στο παλάτι Αμπντίν.[35] Σήμερα στην ακρόπολη λειτουργεί το Εθνικό Στρατιωτικό Μουσείο, ενώ ανάμεσα στα κτίριά της βρίσκονται το τέμενος αλ-Ναρί Μοχάμεντ, του 14ου αιώνα, και το τέμενος του Μεχμέτ Αλί, του 19ου αιώνα, το οποίο κυριαρχεί στο αστικό τοπίο του Καΐρου.
↑Cappelen, John· Jensen, Jens. «Egypten - Cairo»(PDF). Climate Data for Selected Stations (1931-1960) (στα Δανικά). Danish Meteorological Institute. σελ. 82. Αρχειοθετήθηκε(PDF) από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2014.
↑Williams, Caroline. 2008 (6th ed.). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide. Cairo: American University in Cairo Press, p. 43.
↑Williams, Caroline. 2008 (6th ed.). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide. Cairo: American University in Cairo Press, p. 39.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
