Οι Βαλκανικοί Αγώνες Στίβου είναι μια μακροχρόνια επιτυχημένη διεθνής αθλητική διοργάνωση των κρατών της βαλκανικής χερσονήσου, η οποία ξεκίνησε το 1929 και διεξάγεται μέχρι σήμερα. Την ευθύνη της διοργάνωσης έχει η Βαλκανική Ένωση Στίβου. Οι Βαλκανιάδες στίβου, όπως αποκαλούνται συχνά, υπήρξαν ο προάγγελος της βαλκανικής αθλητικής συνεργασίας και σε άλλα αθλήματα ήδη από την προπολεμική περίοδο, για να επεκταθούν σχεδόν σε όλα τα ολυμπιακά αθλήματα μεταπολεμικά, όχι μόνο σε επίπεδο ανδρών-γυναικών αλλά και στις μικρότερες ηλικιακές κατηγορίες: ελπίδων, νέων, εφήβων-νεανίδων κλπ. Από το 1954 συμπεριλήφθησαν στους αγώνες και αγωνίσματα γυναικών. Στους αγώνες υπάρχει βαθμολογία και παλιότερα η κατάκτηση της πρωτιάς για αθλητές και χώρες αποτελούσε ιδιαίτερη τιμή.
Από τη δεκαετία του '90 διεξάγονται ξεχωριστά βαλκανικά πρωταθλήματα ημιμαραθωνίου, μαραθωνίου και βάδην, αγωνίσματα τα οποία αφαιρέθηκαν από το πρόγραμμα των βαλκανικών αγώνων καθώς και βαλκανικό πρωτάθλημα κλειστού στίβου. Επίσης, γίνονται βαλκανικά πρωταθλήματα ανώμαλου δρόμου ανδρών-γυναικών, εφήβων-νεανίδων.
Ιστορικό
Το ξεκίνημα
Πρωτεργάτης των αγώνων υπήρξε ο πρόεδρος του Πανιωνίου Δημητρός Δάλλας, ένας "εραστής" του κλασικού αθλητισμού, ο οποίος από το 1922 που ήρθε πρόσφυγας από τη Σμύρνη, είχε κάνει στην κυριολεξία σπίτι του το Παναθηναϊκό Στάδιο, αφού έμενε στα γραφεία που είχαν παραχωρηθεί στον Πανιώνιο στα αποδυτήρια του Σταδίου. Την προετοιμασία των αγώνων είχε ξεκινήσει από το 1924, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, όπου είχε κάνει διερευνητικές συζητήσεις για το θέμα με αθλητικούς παράγοντες βαλκανικών κρατών. Το 1925 προσκάλεσε αθλητές από τη Ρουμανία στους Πανιώνιους Αγώνες διατηρώντας έτσι τις επαφές. Το 1928, εκπροσωπώντας τον ΣΕΓΑΣ στο διεθνές αθλητικό συνέδριο του Άμστερνταμ, οργάνωσε σύσκεψη των εκπροσώπων των άλλων βαλκανικών κρατών και πρότεινε τη διοργάνωση ένος βαλκανικού πρωταθλήματος στίβου. Για να μη μείνει η συμφωνία μόνο στα λόγια πρότεινε το επόμενο έτος να πραγματοποιήσει ο ΣΕΓΑΣ μια δοκιμαστική διοργάνωση στην Αθήνα, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, αναλαμβάνοντας τα έξοδα φιλοξενίας των αθλητικών αποστολών. Την άποψη αυτή υποστήριξε με τακτική αρθρογραφία στην εφ. "Η Αθλητική", με την οποία συνεργαζόταν.[1]
Έτσι από 22 ως 29 Σεπτεμβρίου του 1929 πραγματοποιήθηκαν οι Παμβαλκανικοί Αγώνες όπως αποκλήθηκαν τότε, ή "Προβαλκανικοί", όπως επικράτησε να αποκαλούνται μεταγενέστερα, με τη συμμετοχή 4 χωρών: Ελλάδας, Βουλγαρίας, Γιουγκοσλαβίας και Ρουμανίας. Οι Παμβαλκανικοί Αγώνες σημείωσαν μεγάλη επιτυχία και αποτέλεσαν την αφορμή να καθιερωθεί από το 1930 σε ετήσια βάση η τέλεση των Βαλκανικών Αγώνων Στίβου, με τη συμμετοχή και της Τουρκίας. Επειδή οι υπόλοιπες χώρες δεν είχαν αθλητική υποδομή, ο ΣΕΓΑΣ ανέλαβε τη διοργάνωσή τους ως το 1933, πριν αναλάβουν και άλλες χώρες να τους διοργανώσουν. Ως το 1940 έγιναν 11 βαλκανιάδες και από το 1933 άρχισε να μετέχει και η Αλβανία. Μετά την Αθήνα διεξήχθησαν: το 1934 στο Ζάγκρεμπ, το 1935 στην Κωνσταντινούπολη, το 1936 πάλι στην Αθήνα, το 1937 στο Βουκουρέστι, το 1938 στο Βελιγράδι, το 1939 στην Αθήνα, οπότε γιορτάστηκε πανηγυρικά η πρώτη δεκαετία τους και το 1940 στην Κωνσταντινούπολη.
Μεταπολεμική περίοδος
Οι πολιτικές αναταράξεις της μεταπολεμικής περιόδου, ο ελληνικός εμφύλιος, η δημιουργία κομμουνιστικών καθεστώτων στις βόρειες βαλκανικές χώρες, ο ψυχρός πόλεμος γενικότερα, δεν επέτρεψαν την άμεση αναβίωση των αγώνων. Μια προσπάθεια αναβίωσης που έγινε από τα φιλοσοβιετικά βαλκανικά κράτη το 1946 και το 1947 δεν είχε συνέχεια και δεν θεωρήθηκε επίσημη, αφού δεν προσκλήθηκαν όλες οι χώρες. Συγκεκριμένα, το 1946 έγιναν στα Τίρανα με συμμετοχή τεσσάρων βαλκανικών χωρών εκτός Ελλάδας και Τουρκίας που δεν καλέστηκαν. Το 1947 στο Βουκουρέστι οι ίδιες χώρες με την προσθήκη της Ουγγαρίας και της Ελεύθερης Τεργέστης διοργάνωσαν αγώνες που ονομάστηκαν "Βαλκανο-κεντροευρωπαϊκοί".
Στις αρχές της δεκαετίας του '50 άρχισε κάπως να ομαλοποιείται η γενικότερη κατάσταση και το 1953 ξεκίνησε ξανά η διοργάνωση, με τη συμμετοχή αρχικά μόνο τριών χωρών, της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας και της Τουρκίας. Η πρώτη μεταπολεμική διοργάνωση έγινε στην Αθήνα. Με συμμετοχή των τριών κρατών έγιναν άλλες δύο διοργανώσεις: το 1954 στο Βελιγράδι και το 1955 στην Κωνσταντινούπολη. Από το 1954 μετείχαν για πρώτη φορά και γυναίκες, αλλά χωρίς βαθμολογία.
Το 1956 επανήλθαν στη βαλκανιάδα και η Ρουμανία με τη Βουλγαρία, ενώ η Αλβανία πήρε μέρος ξανά από τη δεκαετία του '60 αλλά σε ελάχιστες διοργανώσεις. Η διοργάνωση συνεχίστηκε σταθερά για πολλές δεκαετίες και ως το 1990 θεωρείτο η σπουδαιότερη αθλητική διοργάνωση των Βαλκανίων. Παράλληλα, αποτέλεσε πρόκριμμα για την καθιέρωση βαλκανικών αγώνων σταδιακά σχεδόν για όλα τα σπορ.
Από τη δεκαετία του '80 η διοργάνωση άρχισε σταδιακά να υποβαθμίζεται. Η αύξηση του αριθμού των διεθνών αγώνων, τόσο των διεθνικών διοργανώσεων όσο και των διεθνών μίτινγκ στίβου είχε ως αποτέλεσμα πολλές χώρες να μην στέλνουν στους βαλκανικούς τους πρωτοκλασάτους αθλητές τους αλλά νεότερους για να αποκτούν διεθνείς εμπειρίες. Το 1986 σε μια προσπάθεια να αναβαθμιστούν οι αγώνες αποφασίστηκε να διεξάγονται ανά διετία και να παραμείνουν ως ετήσιοι μόνο οι βαλκανικοί αγώνες εφήβων-νεανίδων. Έτσι δεν πραγματοποιήθηκε η βαλκανιάδα ανδρών-γυναικών του 1987. Το 1989 έγιναν κατ' εξαίρεση και γιορτάστηκαν τα 60χρονα των βαλκανιάδων με τη διεξαγωγή τους στις Σέρρες αλλά η διοργάνωση πλέον δεν τραβούσε το ενδιαφέρον. Το 1990 διεξήχθη στην Κωνσταντινούπολη.
Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 άλλαξε τα δεδομένα. Οι αγώνες συνεχίστηκαν ανά διετία ως το 1996, με τη συμμετοχή σταδιακά και των νέων βαλκανικών κρατών που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας: Σερβία-Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σκόπια, ενώ η Κροατία και η Σλοβενία αποσύρθηκαν για πολλά χρόνια θεωρώντας πως δεν ανήκουν στα Βαλκάνια. Μετέχει όμως η Μολδαβία, από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Το 1996 αποφασίστηκε οι αγώνες να επανέλθουν σε ετήσια βάση αλλά συνήθως δεν μετέχουν σε αυτούς τα πρώτα ονόματα.
Από το 2012 ξεκίνησε σταδιακή διεύρυνση της ΑΒΑF καθώς εντάχθηκαν διαδοχικά: Κροατία, Σλοβενία, Αρμενία, Κύπρος, Γεωργία και Ισραήλ οπότε τα μέλη της έφτασαν τα 16.
Τη δεκαετία του '90 αφαιρέθηκαν από το πρόγραμμα των βαλκανικών αγώνων ο μαραθώνιος (μετά το 1992) και τα δέκαθλο/έπταθλο (μετά το 1999). Παράλληλα, καθιερώθηκαν ξεχωριστά βαλκανικά πρωταθλήματα ημιμαραθωνίου, μαραθωνίου από το 1996 και βάδην από το 2000.
Βαθμολογία
- Στους αγώνες κάθε χώρα μετείχε με δύο αθλητές σε κάθε αγώνισμα και με μία ομάδα σκυταλοδρομίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του '90, λόγω αύξησης των χωρών, καθιερώθηκε η συμμετοχή ενός αθλητή ανά χώρα σε κάθε αγώνισμα.
- Υπάρχει ξεχωριστή βαθμολογία για τα ανδρικά και για τα γυναικεία αγωνίσματα.
- Στους προβαλκανικούς του 1929 βαθμολογήθηκαν οι τέσσερις πρώτοι αθλητές κάθε αγωνίσματος με 4-3-2-1 βαθμούς και στις σκυταλοδρομίες οι τρεις πρώτες ομάδες με 3-2-1 βαθμούς.
- Στις πρώτες τρεις κανονικές διοργανώσεις (1930 ως 1932) βαθμολογήθηκαν με 5-4-3-2-1 βαθμούς οι πέντε πρώτοι.
- Από το 1933 καθιερώθηκε η βαθμολογία 6-5-4-3-2-1 βαθμών για τους έξι πρώτους, η οποία παρέμεινε ως το 1978 στα ατομικά αγωνίσματα.
- Από το 1956 οι πέντε πρώτες ομάδες της σκυταλοδρομίας βαθμολογούνταν με 12-9-6-3-1 βαθμούς.
- Από το 1979 βαθμολογούνται οι οκτώ πρώτοι της κατάταξης με 8-7-6-5-4-3-2-1 βαθμούς.
Χώρες που έχουν μετάσχει
*Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας το 2003 μετονομάστηκε σε Σερβία και Μαυροβούνιο και το 2007 χωρίστηκε σε δύο κράτη.
** Η Ουγγαρία και η Ελεύθερη Τεργέστη, μετείχαν μόνο στους ανεπίσημους "Βαλκανο-κεντροευρωπαϊκούς αγώνες" του 1947.
Διοργανώσεις
Προπολεμική περίοδος
*Οι αγώνες του 1929 ήταν δοκιμαστικοί και αναφέρονται ως "Προβαλκανικοί Αγώνες".
**Στους αγώνες του 1940 δεν τηρήθηκε βαθμολογία, διότι μετείχαν μόνο Ελλάδα, Τουρκία, Γιουγκοσλαβία. Πολυνίκης ήταν η Ελλάδα με 8 νίκες σε 20 αγωνίσματα αλλά οι διοργανωτές δημοσίευσαν μια ανεπίσημη βαθμολογία με πρώτη την Τουρκία.
Ανεπίσημοι αγώνες
*Αποκλήθηκαν "Βαλκανικοί" και διοργανώθηκαν από Αλβανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία και Ρουμανία, χωρίς να προσκληθούν Ελλάδα και Τουρκία.
**Αποκλήθηκαν "Βαλκανο-κεντροευρωπαϊκοί", διότι εκτός από τις τέσσερις ως άνω χώρες μετείχαν η Ουγγαρία και η αυτόνομη Τεργέστη.
Μεταπολεμική περίοδος
*Το 1954 και 1955 οι αγώνες γυναικών έγιναν δοκιμαστικά χωρίς επίσημη βαθμολογία.
Πηγές
Αναφορές
Δείτε επίσης
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
