Η Ελλάδα έχει πλούσια αθλητική παράδοση και ιστορία από την αρχαιότητα, με σπουδαιότερο θεσμό τους Ολυμπιακούς Αγώνες, έως σήμερα.[1] Έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του αθλητισμού στην σύγχρονη εποχή με την διοργάνωση των πρώτων σύγχρονων ολυμπιακών αγώνων το 1896.
Σύμφωνα με την Ψηφιακή Καταγραφή Αθλητισμού και της πλατφόρμας e - kouros του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, μέχρι το τέλος Μαρτίου 2024, υπήρχαν 8.077 αδειοδοτημένα σωματεία, για όλα τα αναγνωρισμένα αθλήματα σε ολόκληρη την επικράτεια.
Αναγνωρισμένα αθλήματα και ομοσπονδίες
Σύμφωνα με τον ιστότοπο της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού,[9] το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση[10] και τον ιστότοπο της Διαύγειας, στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα αναγνωρισμένα περισσότερα από 100 αθλήματα και 56 ομοσπονδίες αθλημάτων.
Κατά καιρούς έχουν γίνει προσπάθειες ανάπτυξης και άλλων αθλημάτων στην Ελλάδα, όπως:
ποδοβόλεϊ, με σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις να διεξάγονται στην Ελλάδα αλλά χωρίς ακόμα να έχει συμπληρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός σωματείων ώστε να συγκροτηθεί ομοσπονδία.[13]
λακρός, η προσπάθεια ανάπτυξης του οποίου ξεκίνησε κυρίως από ομογενείς, αρχικά επικεντρωμένη στη Θεσσαλονίκη, και με συγκρότηση εθνικής ομάδας, η οποία κατέλαβε την 19η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Λακρός του 2018.[20][21][22][23]
κροκέ, το οποίο παίζεται κυρίως στην Κέρκυρα, με το "Ελληνικό Ανοιχτό Τουρνουά Κροκέ" να πραγματοποιείται στη Μαρίνα Γουβιών, με τη συμμετοχή τόσο ξένων αθλητών, όσο και αθλητών του Κερκυραϊκού Ομίλου Κροκέ.[26]
Δημοφιλία αθλημάτων
Το 2021 διενεργήθηκε μια έρευνα για λογαριασμό της Οργανωτικής Επιτροπής Διοργανώσεων Μηχανοκίνητου Αθλητισμού (Motorsport Greece), με σκοπό την ποσοτική έρευνα καταγραφής στάσεων και αντιλήψεων για τον μηχανοκίνητο αθλητισμό στην Ελλάδα. Μια από τις ερωτήσεις ήταν: "ποιο ή ποια σπορ θα λέγατε ότι παρακολουθείτε περισσότερο;" Με βάση τις απαντήσεις, η δημοφιλία των αθλημάτων στην Ελλάδα, ως προς την θέαση, και κατά φθίνουσα σειρά είναι: ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, στίβος, μηχανοκίνητος αθλητισμός, αντισφαίριση, πετοσφαίριση, υδατοσφαίριση, πολεμικές τέχνες, κ.α.[27] Σε αντίστοιχη έρευνα το 2022, η σειρα δημοφιλίας των αθλημάτων παρέμεινε η ίδια.[28]
Ομαδικά αθλήματα
Διαδεδομένα ομαδικά αθλήματα
Στην Ελλάδα, πέντε θεωρούνται τα κυριότερα και πιο διαδεδομένα ομαδικά αθλήματα, τα οποία είναι όλα και ολυμπιακά: ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, πετοσφαίριση, υδατοσφαίριση, και χειροσφαίριση.[29] Τα τέσσερα πρώτα είναι μεταξύ των 8 δημοφιλέστερων στην Ελλάδα, με το ποδόσφαιρο και την καλαθοσφαίριση να είναι τα δημοφιλέστερα.[27][28]
Ποδόσφαιρο
Το ποδόσφαιρο θεωρείται το πιο δημοφιλές άθλημα στην Ελλάδα.[27][28] Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, το πρώτο τρίμηνο του 2024 υπήρχαν 2304 σωματεία εγγεγραμμένα για το άθλημα αυτό, με βάση τα στοιχεία του ΥΠΑΙΘΑ.
Σε επίπεδο γυναικών πρωτάθλημα Ελλάδας θεωρείται ότι διεξάγεται επίσημα από την περίοδο 1989–90, και κύπελλο Ελλάδας από την περίοδο 1999-2000. Και στους δύο θεσμούς πολυνίκης είναι ο Π.Α.Ο.Κ.
Η καλαθοσφαίριση θεωρείται το δεύτερο πιο δημοφιλές άθλημα στην Ελλάδα.[27][28] Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, στο Ά τρίμηνο του 2024 υπήρχαν 851 σωματεία εγγεγραμμένα.
Όσον αφορά τους άνδρες, οι δύο σημαντικότεροι θεσμοί είναι το Πρωτάθλημα Ελλάδας, το οποίο θεωρείται ότι ξεκίνησε επισήμως την περίοδο 1927-28, και το Κύπελλο Ελλάδας, το οποίο ξεκίνησε το 1976. Και στους δύο θεσμούς πολυνίκης είναι ο Παναθηναϊκός.
Στις γυναίκες, σπουδαιότερη διεθνής επιτυχία η κατάκτηση του EuroCup Γυναικών της περιόδου 2009-2010, από τον Αθηναϊκό.
Πετοσφαίριση
Η πετοσφαίριση είναι μεταξύ των δημοφιλέστερων αθλημάτων στην Ελλάδα και το τρίτο δημοφιλέστερο ομαδικό άθλημα.[27][28] Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, στο Ά τρίμηνο υπήρχαν περισσότερα από 433 εγγεγραμμένα σωματεία για αυτό το άθλημα.[30]
Όσον αφορά τους άνδρες, οι σημαντικότεροι θεσμοί είναι το Πρωτάθλημα Ελλάδας, που θεωρείται ότι ξεκίνησε επίσημα το 1936,[31] το Κύπελλο Ελλάδας, που ξεκίνησε το 1981,[32] και το Λιγκ Καπ, που ξεκίνησε την περίοδο 2011-2012. Και στους τρεις θεσμούς πολυνίκης σύλλογος είναι ο Ολυμπιακός Πειραιώς. Άλλος ένας ενεργός θεσμός είναι το Σούπερ Καπ, που διεξήχθη για πρώτη φορά το 1997,[33] και στον οποίο πολυνίκης σύλλογος είναι ο Ηρακλής Θεσσαλονίκης.
Η υδατοσφαίριση είναι μεταξύ των δημοφιλέστερων αθλημάτων στην Ελλάδα και το τέταρτο δημοφιλέστερο ομαδικό άθλημα.[27][28] Είναι το μοναδικό ομαδικό άθλημα στο οποίο η Ελλάδα έχει κερδίσει μετάλλια σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Το Ά τρίμηνο του 2024 υπήρχαν 249 σωματεία εγγεγραμμένα.----------------*
Όσον αφορά τις γυναίκες, οι σημαντικότεροι θεσμοί είναι το Πρωτάθλημα Ελλάδας, που ξεκίνησε το 1988, και το Κύπελλο Ελλάδας, που ξεκίνησε την περίοδο 2017-2018. Και στους δύο θεσμούς πολυνίκης σύλλογος είναι ο Ολυμπιακός Πειραιώς.
Η υδατοσφαίριση είναι το άθλημα στο οποίο η Ελλάδα έχει τις μεγαλύτερες επιτυχίες σε επίπεδο εθνικών ομάδων. H Εθνική Ελλάδας γυναικών έχει κατακτήσει ένα Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (2011), ένα αργυρό ολυμπιακό μετάλλιο (2004), μία Παγκόσμια Λίγκα (2005), ένα Ευρωπαϊκό Κύπελλο (2018), και πλήθος άλλων μεταλλίων σε διεθνείς διοργανώσεις. Οι σπουδαιότερες επιτυχίες της Εθνική Ελλάδας ανδρών είναι το αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς του Τόκιο, που πραγματοποιήθηκαν εξ αναβολής το 2021, και το αργυρό μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Υγρού Στίβου το 2023, ενώ έχει κερδίσει και πλήθος άλλων μεταλλίων σε διεθνείς διοργανώσεις.
Η χειροσφαίριση θεωρείται ένα από τα πέντε κυριότερα και πιο διαδεδομένα ομαδικά αθλήματα στην Ελλάδα.[29] Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, στο τέλος του 2023 υπήρχαν 84 σωματεία εγγεγραμμένα για το άθλημα αυτό.[35]
Όσον αφορά τους άνδρες, οι σημαντικότεροι θεσμοί είναι το Πρωτάθλημα Ελλάδας, που θεωρείται ότι ξεκίνησε την περίοδο 1979-1980, με πολυνίκη σύλλογο τον Ιωνικό Ν.Φ., και το Κύπελλο Ελλάδας, που ξεκίνησε την περίοδο 1982-1983, με πολυνίκη τον Φίλιππο Βέροιας. Ενεργός θεσμός είναι και το Σούπερ Καπ, με πολυνίκη τον Ολυμπιακό.
Όσον αφορά τις γυναίκες, οι σημαντικότεροι θεσμοί είναι το Πρωτάθλημα Ελλάδας, που ξεκίνησε το 1982, και το Κύπελλο Ελλάδας, που ξεκίνησε το 1987. Και στους δύο θεσμούς πολυνίκης σύλλογος είναι ο Γ.Α.Σ. Αναγέννηση Άρτας. Επίσης, το 2023 διοργανώθηκε για πρώτη φορά Σούπερ Καπ, το οποίο κατέκτησε ο Π.Α.Ο.Κ.
Ωστόσο, σπουδαίες επιτυχίες έχουν σημειωθεί σε επίπεδο ελληνικών συλλόγων με κατακτήσεις της τρίτης τη τάξει ευρωπαϊκής διοργάνωσης, του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου, όπως ονομάζεται πλέον σήμερα, μία φορά από τον Διομήδη Άργους (2012) και μία φορά από την Α.Ε.Κ. (2021).
Παραλλαγές αθλημάτων διακριτά αναγνωρισμένες
Στην δεκαετία του 2020 έχει αρχίσει μια προσπάθεια αναγνώρισης από την Γ.Γ.Α. ως ξεχωριστών αθλημάτων, κάποιων ομαδικών αθλημάτων που αποτελούν παραλλαγή των βασικών ή παραδοσιακών. Έτσι, έχουν αναγνωριστεί ως ξεχωριστά αθλήματα η χειροσφαίριση επί άμμου, το ποδόσφαιρο σάλας, αλλά εξαρχής και το μπέιζμπολ5 κατά την υπαγωγή του μπέιζμπολ στην σχετική ομοσπονδία[38].
Οι ελληνικοί σύλλογοι έχουν να επιδείξουν επίσης μεγάλες επιτυχίες, με σπουδαιότερες την κατάκτηση του ευρωπαϊκού τροπαίου EBT Masters, στις γυναίκες από την Avant Garde το 2009,[40] και στους άνδρες από τον Γ.Α.Σ. Κιλκίς το 2016.[40][46]
Το ποδόσφαιρο σάλας ξεκίνησε να αναπτύσσεται συστηματικά στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1990.[47][48] Υπάγεται στην Ε.Π.Ο., αλλά από τον Μάιο του 2023 αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστό άθλημα από την Γ.Γ.Α.[49][50] Τον Φεβρουάριο του 2024 χορηγήθηκε από την Γ.Γ.Α. ειδική αθλητική αναγνώριση στην Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Σάλας Νοτίου, Κεντρικής Ελλάδας και Νήσων, με αριθμό μητρώου ΓΓΑ ΨΑ11[51] πιο γνωστή ως Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Σάλας (ΕΠΣΣ),[52] η οποία διοργανώνει και τους κυριότερους θεσμούς.[53]
Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, στο τέλος του 2023 υπήρχαν 62 σωματεία εγγεγραμμένα για το άθλημα αυτό.[54]
Ατομικά αθλήματα με ολυμπιακές ή παγκόσμιες διακρίσεις
Στίβος - Κλασικός αθλητισμός
Ο στίβος είναι το τρίτο δημοφιλέστερο άθλημα στην Ελλάδα, και το πρώτο όσον αφορά τα ατομικά αθλήματα.[27][28] Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, στο τέλος του 2023 υπήρχαν πάνω από 350 εγγεγραμμένα σωματεία όσον αφορά τον κλασικό αθλητισμό.[67]
Η άρση βαρών είναι το δεύτερο ολυμπιακό άθλημα σε προσφορά μεταλλίων σε Ολυμπιακούς Αγώνες για την Ελλάδα, μετά τον στίβο, με συνολικά 15 μετάλλια (6 χρυσά, 5 αργυρά, 4 χάλκινα) έως και το 2021. Τα ολυμπιακά μετάλλια έχουν κερδίσει 9 αθλητές και 1 αθλήτρια: οι Σωτήρης Βερσής (χάλκινο 1896), Αλέξανδρος Νικολόπουλος (χάλκινο 1896), Περικλής Κακούσης (χρυσό, 1904), Πύρρος Δήμας (χρυσό 1992, χρυσό 1996, χρυσό 2000, χάλκινο 2004), ο οποίος είναι ο Έλληνας αθλητής με τα περισσότερα ολυμπιακά μετάλλια, Βαλέριος Λεωνίδης (ασημένιο 1996), Λεωνίδας Σαμπάνης (ασημένιο 1996, ασημένιο 2000), Λεωνίδας Κόκκας (ασημένιο 1996), Κάχι Καχιασβίλι (χρυσό 1996, χρυσό 2000), Ιωάννα Χατζηιωάννου (χάλκινο 2000), Βίκτωρ Μήτρου (ασημένιο 2000). Περαιτέρω, στην Μεσολυμπιάδα του 1906 ο Δημήτριος Τόφαλος κατέκτησε χρυσό μετάλλιο αλλά πλέον σήμερα δεν αναγνωρίζεται ως ολυμπιακό.
Περαιτέρω οι Έλληνες αθλητές της άρσης βαρών έχουν κατακτήσει πλήθος μεταλλίων σε άλλες διεθνείς διοργανώσεις, μεταξύ των οποίων και 8 χρυσά σε παγκόσμια πρωταθλήματα: Πύρρος Δήμας (1993, 1995, 1998), Κάχι Καχιασβίλι (1995, 1998, 1999) και Λεωνίδας Σαμπάνης (1998, 1999).[68] Ενώ έχουν καταρρίψει πλήθος παγκόσμιων ρεκόρ.
Σύμφωνα με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση, στο τέλος του 2023 υπήρχαν 61 σωματεία εγγεγραμμένα για το άθλημα της άρσης βαρών.[69]
Επίσης, έχουν διεξαχθεί στην Ελλάδα το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πετοσφαίρισης (Cosmovolley) ανδρών του 1994, και το Eυρωπαϊκό Πρωτάθλημα Πετοσφαίρισης ανδρών το 1995, σε Αθήνα και Πάτρα.
↑Kollimenos), Παναγιώτης Κολλημένος(Panagiotis (15 Αυγούστου 2022). «Χάρηκαν το ποδοτεννις στο Στένωμα». evrytaniasport.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2024.