Esti artículu necesita wikificase. Pues visitar la llista d'artículos pa wikificar. Contribúi camudando lo que seya necesario o poniendo na páxina d'alderique lo que nun conozas pa que l'autor faiga los camudamientos. (Collabora!)
Nun elimines esti avisu hasta que tea fináu tol trabayu...
El trolebús, tamién conocíu como trolley o trole, ye un ómnibus llétricu, alimentáu por una catenaria de dos cables cimeres dende onde toma la enerxía llétrica por aciu dos asta. El trolebús nun fai usu de víes especiales o carriles na calzada, polo que ye un sistema más flexible. Cuenta con neumáticos de cauchu en cuenta de ruedes d'aceru en carriles, como los tranvíes.
El trolebús, como mediu de tresporte urbanu a efeutos práuticos, tien el so orixe n'EE.XX. a principios del sieglu XX; en 1920 la factoría Brill de Filadelfia yá producía trolebuses, con gran aceptación de les compañíes de tresporte urbanu, debíu al gran paecíu de les sos mecániques cola tranvía y col so tendíu aereu, lo que dexaba al personal de la compañía familiarizase rápido col so nuevu material.
El desenvolvimientu del gran trolebús data de la primer década del sieglu XX, cuando paeció ser un puntu mediu natural ente los vehículos llétricos (tranvía) y los autobuses a gasolina. Los sistemes de trolebús pueden evitar torgues na vía qu'una tranvía nun puede, lo qu'aumenta la seguridá y nun riquir l'alta inversión d'una llinia de tranvía. Tamién ufierta una capacidá de tresporte Entemedia ente los ómnibus y les tranvíes (menos capacidá qu'una tranvía, más qu'un ómnibus) per hora y por direición.
N'Estaos Xuníos les petroleres y la industria d'automóvil fueron condergaes a una multa federal por usar males artes coles entidaes públicu y priváu pa la eliminación de tranvíes y trolebuses y cualesquier otru tipu de tresporte llétricu, amenorgamientu de too tipu de tresporte empuestu, por fomentar l'automóvil particular n'urbanizaciones y tou tipu de tresporte per carretera, tolerando los autobuses como mal menor siempres que nun compitiera n'igualdá de condiciones col tresporte priváu, y coles mesmes por amenorgar el tresporte ferroviariu y fomentar l'aviación.
El trolebús desenvolvióse llargamente nos países de la Europa Oriental o de la XRSS, onde s'enllantaron en casi toles ciudaes con más de 200 000 habitantes.
Delles empreses de tresporte públicu, empezando pola Brooklyn-Manhattan Transit Corporation (BMT) de Nueva York, enunciaron el conceutu de all-four. Esto ye, l'empléu d'autobuses, trolebuses, tranvíes y metros como un sistema integrao y complementario ente los sistemes más llixeros y los más pesaos. N'especial los autobuses y trolebuses consideráronse un sistema pa percorríos curtios que completaba otros sistemes de más llargu percorríu, y más rápidos, como'l metro, tren llixeru o tren urbanu.
Esquema d'un trolebús
Esquema d'un trolebús, amosando nesti casu un Pullman Standard 43-CX Nᵘ814, el trolebús más antiguu del mundu entá en funcionamientu na ciudá de Valparaíso, Chile.
Tendíu
Lletreru de percorríu
Espeyu retrovisor esternu
Farol
Puertes delanteres
Primer exa simple delanteru
Puertes traseres
Segunda exa dual traseru
Barres decoratives
Tensadores
Soga
Cabezal
Troles o plumes
Engabite troles o plumes
Base troles
Número de máquina
Ventayes ya inconvenientes
Ventayes
Los trolebuses son de particular importancia pa ciudaes serrapatoses o montascoses, onde la eletricidá ye más efeutiva que'l diésel a la de xubir llombes; amás, tienen mayor adherencia que los tranvíes.
Los trolebuses, al igual que tolos vehículos llétricos, suelen trate como un mediu de tresporte más compatible col mediu ambiente que los autobuses de combustión, que peracaben hidrocarburos y emiten gases. L'usu d'enerxía producida en centrales llétriques tien ventayes sobre los motores d'esplosión: ye más eficiente, puede utilizar mayor variedá de combustibles y ye más conveniente pal control de la contaminación y puede reutilizase el calor xeneráu suministrando agua caliente pa tou tipu d'usos (industries, hospitales, instalaciones deportives), o xeneración de fríu con equipos d'absorción. Sía que non, tamién puede utilizase la eletricidá anovable.
Otra ventaya qu'escasamente ta presente n'otros vehículos (sacante dellos turismos híbridos) ye que pueden xenerar enerxía llétrica a partir de la enerxía cinética cuando frenen o van cuesta abaxo nun procesu llamáu frenáu rexenerativu.
Suxirióse que los trolebuses van volvese obsoletos nuna economía d'hidróxenu, que nun acaba nunca de llegar. Sicasí, la tresmisión direuta d'eletricidá, como la usada nel trolebús, ye muncho más eficiente que la producción, el tresporte, l'almacenamientu y l'aprovechamientu enerxéticu del hidróxenu en celdes de combustible nun factor de 2,2 a 1, y muncho menos peligrosu.
Inconvenientes
El trolebús comparte ventayes cola tranvía y l'autobús pero tamién delles desventaxes:
Si'l trolebús dixébrase por fuercia de la catenaria, párase. Pol mesmu motivu, los percorríos posibles llindar a los tramos con catenarias instalaes. Sicasí, puede incorporase una batería o un motor térmicu convencional pa dexar una mayor versatilidad.
Los neumáticos producen más resistencia que les ruedes metáliques sobre les carriles y, poro, un mayor gastu d'eletricidá al respective de una tranvía.
Si de secute asocede un apagón llétricu nun van funcionar (nun siendo que cunten con una fonte de respaldu como una batería inercial o un motor auxiliar).
Interruptores (esviadures)
Interruptor de filovía del trolebús
Los interruptores de llinia aérea del trolebús (designaos “cañes” en dellos países) son una parte estándar del equipu nos llugares onde una llinia del trolebús encrucia o ramifica en dos. Un interruptor puede tar en “derechu on” en llinies que se deseya'l xiru a la derecha, o “derechu off” si deseyar que siga rectu nun siendo que se haya aicionáu, y revierte automáticamente dempués de dellos segundos. El accionamiento ye causáu de cutiu por un par de contactos o electroimanes, con unu xuníu a cada fase del alambre, asitiáu cerca pero antes del interruptor en sí mesmu.(Seria al aviesu pa casos de xiru a la izquierda, estableciendo la manera estándar según sía la preferencia a siguir rectu o a efeutuar el xiru.
Los trés tipos más comunes de interruptor son Enerxía-on/Enerxía-off, Selectric, y Fahslabend.
1º Interruptor Enerxía-on/ Enerxía-off remanar si'l trolebús ta tomando enerxía de los alambres aéreos, xeneralmente acelerando, cuando los postes pasen sobre los contactos. (Los contactos alliniar nos alambres nesti casu).
2º Un interruptor de Selectric tien un diseñu similar, pero los contactos nos alambres son non alliniaos sinón sesgados, de cutiu a un ángulu de 45 graos. Esta posición oblicua significa qu'un trolebús que va derechu nun va remanar al traviés el interruptor, sinón qu'un trolebús que procura una vuelta aguda (xeneralmente una vuelta derecha en países con tráficu derechu) va faer a los sos postes resolver los alambres nuna posición oblicua qu'empareya con un poste delantre del otru, que va remanar el interruptor. (Esti sistema ye'l clásicu usáu nes tranvíes dotaos de trole pos al tar el so xiru empuestu polos raíles el vehículu abasna'l trole na so mesma direición y emburria la roldana contra'l interruptor causando'l cambéu de filolinia).
3º Pa un interruptor de Fahslabend, l'indicador de xiru del trolebús (o un interruptor controláu por separáu) causa una señal de radio cifrada de ser unviáu d'un tresmisor montáu nel trolebús (xuníu de cutiu a unu de los postes de la piértiga). El receptor correspondiente xunir al interruptor direutamente, y va causar al disparador si recibe'l códigu correutu. Esto tien la ventaya que'l conductor nun precisa acelerar el trolebús (como con a Enerxía-on/Enerxía-off) o intentar pa faer una vuelta aguda (como con un interruptor de Selectric). Consecuentemente, munches ciudaes en que funcionen trolebúses han substituido otros tipos de interruptor d'esviadura por interruptores Fahslabend.
Cruces
Les cruces de llinia aérea hai de dellos tipos, senciellu, perpendicular y oblicuu y tamién múltiple solu filovías o filovía-filolinia (tranvíes) estos postreros son distintos si l'encruz tranviario usa trole o pantógrafo estos postreros suelen ser oblicuos p'asina nun perder en nengún momentu alimentación los vehículos.
Galería
Un trolebús en Parma, frente del Muséu Glauco Lombardi
Trolebús empuestu Bombardier Guided Light Transit (GLT, francés: Transport sur Voie Réservée «Tresporte de Carril Reserváu» o TVR) – Nancy, Francia.
Trátase d'un híbridu ente la tranvía y el trolebús, que circula sobre neumáticos pola calzada normal, pero empuestu por un carril central embutíu nel pavimentu.
En Caen (Francia) dispunxeron una tranvía unidireccional con neumáticos y carril central d'empuestu, alimentación tranviaria con filolinia un filo y pantógrafo con torna pol carril. Dispón de xenerador diésel pal so regresu a cocheres ensin empuestu polo que pa la llexislación francesa ye un autobús.
En Nancy (Francia) disponen d'un sistema similar pero d'alimentación por filovía y doble trole, polo que puede circular en manera llétrica con o ensin empuestu, tamién dispón de motor diésel pal cambéu de sentíu onde nun hai bucle y pa llevalo a cocheres, el carril d'empuestu ye incompatible col de Caen. Tamién ta llexisláu como autobús.
La desventaxa d'estos dos sistemes ye que dambos disponen d'un solu fabricante y l'operador nun puede allegar al mercáu de tranvíes y trolebuses en busca de meyor preciu o prestaciones (concursos).
Bombardier el fabricante de los sistemes de Caen y Nancy dexa de producir dambos (realmente ye'l mesmu sistema en dos variantes), por que nun-y ye rentable caltener un productu que solo usen dos ciudaes, polo qu'estes tán estudiando adoptar el Translorh, polo que se dirixeron a Lorh, pa estudiar el tresformamientu que va esixir camudar tol carril guía y estudiar l'alimentación nel casu de Nancy, (esta postrera tien n'esplotación comercial tramos ensin empuestu), paez bien caru considerando que la única ciudá que lo usa, piensa n'instalar una tranvía convencional.
Trolebús y tranvía
Catenaria
El trolebús puede utilizar una catenaria común de tres hilo cola tranvía.
Tranvía sobre neumáticos
En Clermont-Ferrand adoptaron el Translohr una tranvía bidiréccional sobre neumáticos, similar al sistema de Caen pero que solo funciona en manera llétrica y de nenguna manera puede operar ensin empuestu, polo que'l vehículu escarez tantu de volante, espeyos y lluces automovilísticos como de plaques de matrícula.
Al paecer va ser clausuráu al escosar la so vida útil y sustituyío por un tranvía tradicional con empuestu ferroviariu y autobuses/trolebuses con empuestu ópticu.
Translorh en Clermont-Ferrand, Francia (nun tien de confundir se col trolebús)
Seición del rail guía
Esquema de la guía central de riel sistema «Translohr» (verde) y la guía de les ruedes del vehículu (colloráu), que garren el carril perpendicularmente ente sigo – Clermont-Ferrand Francia, Tianjin, China, Medellin Colombia, Venecia Italia y Padua Italia.
En Castellón yá ta funcionando'l TVRCAS un trolebús empuestu con xenerador diésel p'alimentar los sos motores llétricos integraos nes plantes del vehículu y poder circular si ye precisu ensin filovía. Utiliza empuestu láser con marques na calzada y plataforma esclusiva, pero puede circular perfectamente ensin elles.
La llinia de trolebús más llarga del mundu,[2] con un llargor de 86 km, xune la ciudá rusa de Simferópol con Yalta, na mariña del Mar Negru.
La flota más antigua d'esti tipu de vehículos, amás de la máquina más llonxeva en funcionamientu, circula peles cais de la ciudá chilena de Valparaíso.
Trolebuses nel mundu
Anguaño hai alredor de 315 ciudaes o árees metropolitanes onde los trolebuses entá operen, y más de 500 sistemes de trolebuses adicionales esistieron nel pasáu. Pa una llista completa de los sistemes de trolebuses de la llocalidá, coles feches d'apertura y (nel so casu zarru), consulte la llista de los sistemes de trolebuses y les llistes rellacionaes con indicaes ellí.
En distintos países del mundu esisten ciudaes que cunten con servicios de trolebuses.
En Suramérica, por casu, munches ciudaes tienen hasta'l día de güei servicios d'autobuses llétricos, y otres tener n'otres dómines (como Montevidéu, Uruguái).
África
Nun hai sistemes de trolebuses na actualidá, pero nel pasáu, los trolebuses emprestaron serviciu en delles ciudaes de Sudáfrica, según en dos ciudaes n'Arxelia, trés en Marruecos, una en Tunicia y otra n'Exiptu. La última ciudá nel continente que tuvo un serviciu de trolebuses foi Johannesburgu, que'l so sistema cerró en 1986.
Armenia cuenta con 24 llinies operatives de trolebuses na ciudá de Yereván dende 1949, instalaes mientres el gobiernu comunista de la XRSS.
China cuenta con más de 27 ciudaes que cunten con percorríos de trolebuses: Xangai, el serviciu más antiguu operativu dende 1914; Beixín, ente otres cuenta con una de les redes más estenses.
Arxentina En Mendoza inauguróse la primer llinia de trolebús del país en 1913, pocos díes antes de la inauguración en Buenos Aires de la primer llinia de soterrañu del hemisferiu sur. Esisten otros trés ciudaes distintes qu'anguaño cunten con un servicios de trolebuses. El sistema de trolebuses de la ciudá de Córdoba esistente dende l'añu 1989 y cuenta con tres linia: A, B y C. Otres de les ciudaes que cunta cola so mesma rede ye Mendoza, que cunta con cuatro linia y el so serviciu foi inauguráu nel añu 1958. Con namái'l so llinia K, la ciudá de Rosario cuenta cola so rede de trolebuses, tamién dende l'añu 1958. Les ciudaes de Mar del Plata, Buenos Aires y La Plata cuntaron con llinies de trolebuses nel so momentu, pero ante'l so déficit económicu dexaron de funcionar. Apocayá empezóse a buscar poner en funcionamientu esti mediu de tresporte na ciudá de Florencio Varela[3] aprovechando que les empreses ruses Kamaz S. A. S. y Trolza S.A. van instalar una planta nel Parque Industrial y Tecnolóxico d'esi distritu.[4][5]
Brasil cuenta con tres red distintes: dos sistemes (separaos ente sigo) en São Paulo y otru en Santos.
Colombia. Nel país fueron les dos ciudaes principales les qu'emplegaron trolebuses. Medellín foi la primer ciudá colombiana n'emplegar trolebuses yá que se cerrara'l serviciu de la tranvía. El serviciu de trolebuses de Medellín empezó'l 12 d'ochobre de 1929 sobre la ruta 6, que sirvía al distritu de Los Angeles. Nueve trolebuses taben corriendo sobre dos rutes en Medellín cuando'l TMM suspendió tol tresporte llétricu en 1951. Anguaño entámase construyir una llinia de 12 km nel Conceyu de Bello (miembru del área Metropolitana del Valle de Aburrá ya integralo al SITVA y al Sistema Metro de Medellín). Bogotá, siguió a Medellín cola implementación del trolebús. supo tener el so sistema de troles que tuvo en serviciu ente 1948 y 1991. Yera operáu pola Empresa Distrital de Tresportes Urbanos (EDTU), liquidada a principios de los noventa.
Ecuador ye otra de les que tamién cunta con trolebuses nel so sistema de tresporte públicu. Dende l'añu 1995, la ciudá de Quitu cuenta con más de 20 quilómetros de rede y seis linia.
En Méxicu, la Rede de Trolebuses de la Ciudá de Méxicu ye una de les más grandes del continente: cuenta con 261 quilómetros de rede, que ta perfectamente integrada colos demás sistemes de tresporte a lo llargo del percorríu de los sos diez llinies. Per otra parte, Guadalaxara consta d'una llinia de trolebuses operada por SITEUR, que tamién s'encarga del serviciu de tren llixeru na ciudá.
En Venezuela cuntar con un solu sistema que califica dientro de trolebús: Trolmérida na ciudá de Mérida con 18,2 quilómetros de rede.
En delles otres ciudaes canadienses funcionaron los sistemes de trolebuses nel pasáu. N'Hamilton, utilizar dende 1951 hasta finales de 1992. Toronto tuvo primeramente una flota esperimental de cuatro trolebuses dende 1922 hasta 1927, pero más tarde caltuvo una flota d'alredor de 150 vehículos dende 1947 hasta 1992. Otros 40 trolebuses arrendaes dende Edmonton siguió la operación en Toronto hasta que'l contratu expiró en xunetu de 1993, y los autobuses fueron devueltos a Edmonton unos meses más tarde. La mayoría de los sistemes de trolebuses d'otros llugares de Canadá fueron abandonaes mientres los años 1960 y 1970, los dos últimos en sumir nesi momentu (Saskatoon y Calgary) cerraron les sos puertes en 1974 y 1975, respeutivamente.
N'Estaos Xuníos, dende l'apertura del primer sistema, tuvieron una vida relativamente curtia. La primer rede operó dende 1910 en Los Angeles, y a partir d'ende, más de 60 ciudaes del país fueron atendíos por trolebuses, en dellos casos por dos o más sistemes independientes xestionaes por distintes empreses privaes.
