Montréal (fr)[1] Molian (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">abe) Mooniyang (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">oj) Tiohtià:ke (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">moh) Tiohtiake (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">moh)
Montreal ye la cuarta ciudá francófona más poblada del mundu, detrás de París, Kinxasa y Abidjan.[4][5] Sicasí, Montreal tamién tien una considerable comunidá anglófona,[6] y un creciente númberu de persones que'l so idioma maternu nun ye nin el francés nin l'inglés.
La pallabra «Montreal» ye la versión arcaica, en francés antiguu, de «Mont-Royal» (cuando «royal» dicíase y escribíase «real» ensin acentu, como en castellán), un monte alcontráu na ciudá, nel centru de la islla.[7][8] Montreal ye unu de los centros culturales más importantes de Canadá, yá que acueye dellos acontecimientos nacionales ya internacionales. Ente ellos, podemos citar el festival Juste pour Rire, unu de los mayores festivales d'humor del mundu, el Festival de Jazz de Montréal, unu de los mayores festivales de jazz del mundu, y el Grand Prix de Montréal. La ciudá, en total, acueye más de 70 eventos internacionales al añu.
La población de Montreal ye de les meyor educaes del mundu, teniendo la mayor concentración d'estudiantes universitarios per cápita de tou Norteamérica. La ciudá tien 4 universidaes —dos d'elles francófonas y dos d'elles anglófonas— y 12 facultaes. Ye un centru de la industria d'alta teunoloxía, especialmente nel área de medicina y de la industria aeroespacial.[9]
Fundada en 1642, Montreal foi una de les primeres ciudaes de Canadá. De magar, y hasta la década de 1960, foi'l principal centru financieru ya industrial de Canadá, según la mayor ciudá del país. Considerada hasta entós la capital económica de Canadá, tamién yera considerada una de les ciudaes más importantes del mundu. Sicasí, mientres la década de 1970, l'anglófonaToronto arrampuñó-y el puestu de capital financiera ya industrial del país. En 2001, los 27 conceyos de la islla de Montreal fueron fundíos cola ciudá de Montreal. En 2004, tres los resultaos d'un referendu, 15 d'estos conceyos nuevamente volvieron ser ciudaes independientes.
Organizaciones internacionales con sede en Montreal
El llugar onde s'asitia la ciudá de Montreal tuvo habitáu por nativos algonquinos, furones y iroqueses mientres miles d'años antes de la llegada de los primeros europeos. Los ríos y llagos de la rexón taben llenos de peces que sirvíen como alimentu a los nativos, amás de que yeren eficientes rutes de tresporte.
Periodu colonial
Jacques CartierMontreal escontra 1647.Ilustración de Montreal en 1784.
El primer européu en triar l'actual ciudá de Montreal foi Jacques Cartier,[10] que navegara'l ríu San Llorienzo enriba, en 1535. Por cuenta de que oyó rumores nuna aldega iroquesa, onde anguaño ta alcontrada la ciudá de Québec, de qu'esistía oru na Islla de Montreal, ya impidíu de siguir la so esplotación ríu arriba daes les Tabayones de Lachine (xeográficamente al sur de Montreal), Cartier, esploró la islla, columbrando una aldega iroquesa, Hochelaga, onde vivíen aproximao mil nativos.[10] L'aldega taba alcontrada al pie del Monte Royal. Entós Cartier clavó una cruz (2 d'ochobre), la primera d'una serie, n'honor al rei Francisco I de Francia, que patrocinara la escursión de Cartier. Pa tristura del navegante francés, lo que los nativos describieren como un "metal brilloso" nun pasaba de cuarzu, o seique pirita (el "oru de los tontos").
En 1639, el recaldador d'impuestos Jérôme le Royer creó una compañía, en París. El so oxetivu yera la colonización de l'actual islla de Montreal. En 1641, la compañía unvió a un grupu de misioneroscristianos empobinaos por Paul Chomedey de Maisonneuve, que'l so oxetivu principal yera cristianizar a los nativos locales.[12] En 1642, el grupu misioneru, compuestu per cerca de 50 persones, desembarcó na islla y construyó un fuerte, estableciendo la Villa María de Montreal (Ville Marie de Montréal).[12]
Los iroqueses atacaben de cutio el fuerte, esperando destruyir l'entós rentable comerciu de pieles que calteníen los franceses colos algonquinos y furones, rivales de los iroqueses. A pesar d'estos ataques, Montreal espolletaba como centru católicu de comerciu y venta de pieles, lo mesmo que de base central pa la esplotación d'otres rexones de la Nueva Francia (rexones d'América del Norte que formaben parte del imperiu francés). A empiezos del sieglu XVIII, la pequeña Ville-Marie pasó a ser llamada Montreal. Entós, tenía una población d'aproximao 3500 habitantes.
Montreal foi tomada por fuercies armaes britániques en 1760, mientres la Guerra francu-india (1754-1763), y pasó definitivamente a control británicu en 1763 dada la decisión francesa de caltener la islla de Guadalupe, nel Tratáu de París.[13]
Foi ocupada temporalmente por tropes de les Trece Colonies mientres la Guerra d'Independencia de los Estaos Xuníos en 1776. Benjamin Franklin y otros diplomáticos americanos intentaron consiguir el sofitu de los canadienses francófonos por causa de la independencia de les Trelce Colonies americanes contra los británicos, pero ensin ésitu. En xunu de 1776, cola llegada de tropes britániques, los americanos recularon.
A empiezos del sieglu XIX, Montreal tenía aproximao 9000 habitantes, cuando los inmigrantes veníos d'Escocia empezaron a instalase na ciudá. Anque namái constituyíen un pequeñu porcentaxe de la población de la ciudá, fueron esenciales pa la construcción de la Canal de Lachine en 1825, que dexó la navegación de grandes barcos pel ríu,[14] faciendo de la pequeña Montreal unu de los principales centros portuarios d'América del Norte.[15][16] Los pioneros escoceses tamién crearon el primer ponte que conectaba la islla al continente, el primer centru comercial de la ciudá, víes ferriales, y el Bancu de Montreal, el primer bancu de Canadá, y anguaño unu de los mayores del país.
Foi la capital de la provincia colonial del Canadá ente 1844 y 1849, y centru d'una esplosión económica qu'atraxo a munchos inmigrantes de llingua inglesa, como irlandeses, escoceses y ingleses. Esto fixo a la ciudá, por un curtiu periodu, predominantemente anglófona, hasta la llegada de más inmigrantes franceses nes décades de 1840 y 1850. Esta acelerada crecedera convirtió a Montreal na capital económico y cultural de Canadá. La ciudá pasó de 16 000 a 50 000 habitantes ente 1825 y 1850.
La crecedera de la ciudá, tantu en términos económicos como demográficos (la ciudá algamó los 100 000 habitantes a finales de la década de 1860, de los cualos la metá yeren d'orixe francés) siguía. La importancia y la prosperidá económica de la ciudá aumentaron cuando se construyó la primer vía ferrial transcontinental, qu'enllazaba Montreal con Vancouver, na Columbia Británica, y otres ciudaes importantes nel interior. Escontra'l cambéu de sieglu, Montreal algamara aproximao 270 mil habitantes.
Na Primer Guerra Mundial, na cual Canadá lluchó del llau de la Triple Entente y Estaos Xuníos, los habitantes anglófonos de la ciudá sofitaron al gobiernu. Los habitantes francófonos, sicasí, nun tuvieron el mesmu entusiasmu. En 1917, dada la insuficiencia de soldaos, l'allistamientu forzáu de cualquier persona elegible pa lluchar na guerra causó delles revueltes en Montreal, alloñando a la población anglófona y francófona una de la otra.
Tres la Guerra, cola prohibición de les bébores alcohóliques n'Estaos Xuníos, Montreal convertir nun paraísu pa los ciudadanos estauxunidenses en busca d'alcohol.[17] La ciudá ganó'l infame llamatu de Sin City (Ciudá del Pecáu), gracies a la venta de bébores alcohóliques, al xuegu y a la prostitución.
A pesar de ser duramente algamada pola Gran Depresión económica de los años 30,[18] Montreal siguió desenvolviéndose, cola construcción de dellos rascacielos Ente ellos, l'Edificiu Sun Life, el más altu de la Commonwealth Inglesa por un ciertu periodu.
La Segunda Guerra Mundial y l'allistamientu forzosu de persones, traxeron de nuevu problemes de índole cultural ente anglófonos y francófonos. Esta vegada, ensin mayores consecuencies que la prisión de Camillien Houde,[19] entós alcalde de la ciudá, qu'incentivó a los habitantes de Montreal a ignorar la causa del gobiernu canadiense na guerra, encamentando al non allistamientu na mesma.[20]
Escontra 1951, la ciudá de Montreal algamó'l millón d'habitantes.[21]Jean Drapeau foi escoyíu alcalde de la ciudá en 1954, tando nel cargu hasta 1957, y, dempués, de 1960 hasta 1986, empecipiando mientres el so mandatu grandes proyeutos como un sistema de metro, una ciudá soterraña, la espansión de la badea portuaria, la inauguración de la canal navegable del ríu San Llorienzo y la construcción de modernos edificios d'oficines nel centru de la ciudá.
Montreal foi'l centru de la crecedera del nacionalismu quebequés, que creció hasta l'empiezu de los años 70. En 1967, Montreal foi sede de la Expo 67, una feria internacional que coincidió col centenariu de la independencia de Canadá. La Expo 67 foi una de les mayores feries internacionales enxamás realizaes, amás de ser l'escenariu d'un famosu discursu del entós presidente francés, Charles de Gaulle, nel cual espresaba'l so sofitu a los nacionalistes quebequeses, causando asina ciertes tensiones nes rellaciones francu-canadienses.
Montreal entamó los Xuegos Olímpicos de 1976, qu'empeñaron fondamente a la ciudá (una delda del orde de mil millones de dólares canadienses), por cuenta de gastos ensin controlar y a la corrupción. Esta delda xenerada acabar de saldar en 2006.[22]
La crecedera del nacionalismu quebequés tuvo de resultes l'apaición d'actos terroristes, perpetaos na ciudá por estremistes ente 1963 y 1970. L'aprobación de la Llei 101 pol gobiernu de Québec, en 1977, que llindaba l'usu del inglés y otros idiomes que nun fueren el francés na política, el comerciu y nos medios de comunicación,[23] fueron factores decisivos, que causaron l'alloñamientu de comerciantes y empreses internacionales —que fueron camudándose pasu ente pasu escontra Toronto— y l'amenorgamientu del númberu d'inmigrantes instalaos na ciudá.
Nos primeros años del sieglu XXI, tuvo llugar la reorganización de Montreal. Asina, en 2001 la ciudá fundir coles otres 26 ciudaes qu'ocupaben la Islla de Montreal, formando una única ciudá. En 2002, concedióse un referendu a les ciudaes que fueren fundíes con Montreal, pudiendo votar a favor o en contra de la fusión. Acordies colos resultaos de la votación, 15 de les antigües ciudaes recuperaríen la so independencia'l 1 de xineru de 2006.
Montreal, el mayor centru urbanu de Canadá y principal centru comercial ya industrial del país dende los entamos de la historia moderna de Canadá, foi superáu, en númberu d'habitantes ya importancia económica, pela ciudá de Toronto (Toronto y los sos cinco distritos de la dómina, qu'anguaño componen xuntos la ciudá de Toronto), na provincia d'Ontario, ente la década de 1970 y 80. Les bones condiciones económiques de la ciudá dexaron les actuales meyores na infraestructura de la ciudá (espansión del sistema de metro escontra la ciudá vecina de Laval y la construcción d'un aniellu vial en redol a la islla de Montreal). Anguaño ta en marcha la revitalización de dellos barrios degradaos.
La ciudá de Montreal ta alministrada por un alcalde (na actualidá ye Denis Coderre) y un conseyu municipal, que ta compuestu por 73 miembros.[24] Los habitantes de la ciudá escueyen al alcalde. La ciudá ta estremada en 73 distritos municipales distintos. La población de cada distritu escueye a un candidatu, que va actuar como representante del distritu nel conseyu municipal,[24] mientres un mandatu de 4 años de duración. L'alcalde de la ciudá ye'l principal alministrador del gobiernu de la ciudá, supervisando y empobinando los departamentos de la ciudá. El conseyu municipal, pela so parte, alderica y aprueba distintos proyeutos, según el presupuestu añal.
El conseyu municipal ye'l principal órganu alministrativu de la ciudá de Montreal. El conseyu tien más poder que l'alcalde. El conseyu tien órganu xurisdiccional en dellos dominios, incluyendo la seguridá pública, los cambeos intergubernamentales, el mediu ambiente, l'urbanismu y ciertos programes de subvenciones. El conseyu de la ciudá encargar de supervisar o aprobar ciertes decisiones de los conseyos de los distritos.
El conseyu municipal opera siete comisiones. Les comisiones del conseyu son responsables de les rellaciones públiques y de la receición de comentarios, suxestiones y crítiques amestaes al conseyos municipal. Son sobremanera órganos de consulta, y nun tener nengún poder alministrativo na ciudá. La principal función de les comisiones del conseyu ye la d'informar y favorecer la participación de los ciudadanos n'alderiques públicos rellacionaos cola alministración de la ciudá, ya informar a la población sobre los miembros del conseyu municipal, y los candidatos a ser miembros d'esti conseyu nes eleiciones municipales. Cada comisión ta formada de siete a nueve miembros escoyíos (con esceición d'un representante del gobiernu de Québec) ya inclúi un presidente y un vicepresidente.
El Conseyu executivu y los Conseyos de distritu
Montreal tamién tien un conseyu executivu, que la so función ye la preparación de diversos documentos, como'l presupuestu o les normatives municipales suxetes darréu al xuiciu del conseyu de ciudá. Tales documentos impliquen principalmente la concesión de contratos, subvenciones, xestión de los recursos humanos y financieros, suministru y los edificios municipales.
Montreal ta estremada en 27 barrios distintos (nun confundir coles 27 antigües municipalidaes esistentes anteriores a la fusión de 2001, el mesmu númberu de dambes ye namái una coincidencia). Caúna d'estes ciudaes tien los sos propios conseyos alministrativos, los conseyos de distritu. La función de los 27 conseyos de distritu de la ciudá de Montreal ye la planificación urbana, la recoyida de basura, el caltenimientu y vixilancia de los establecimientos culturales y d'ociu, el desenvolvimientu comuñal, los recursos humanos, la prevención de quemes, la xestión financiera y les tarificaciones non fiscales de los respeutivos distritos.
Cerca del 40 % de la renta de la ciudá provién de los impuestos cobraos a propiedáes. El restu de los fondos municipales provién de tases cobraes a los establecimientos comerciales y al consumu d'agua, lo mesmo que de fondos provenientes de la provincia de Québec.
La ciudá alcontrar na Islla de Montreal, nel ríu San Llorienzo, ya incorpora un total de 74 islles menores alcontraes cerca de la Islla de Montreal. Alcontrar a 75 km al este de la provincia canadiense d'Ontario, a 150 km al este de la capital del país, Ottawa y a aproximao 200 km al suroeste de la capital de la provincia, la Ciudá de Québec. Les coordenaes xeográfiques de Montreal son 45°28' Norte y 73°45' Oeste; l'altitú media de la ciudá ye de 57 metros, siendo de 23 metros a veres del San Llorienzo.
La Islla de Montreal tien 50 km de llargor por 16 km d'anchu, na so máxima estensión, y una área de 482,84 km². Por tar nuna posición oblicua, los habitantes de la ciudá adquirieron una manera pocu corriente de describir direiciones na ciudá: el "norte" de la ciudá correspuende en realidá a la direición nordeste na brúxula magnética; el "sur" de la ciudá, al suroeste magnéticu, el "esti" de la ciudá, al sureste magnéticu, y el "oeste" de la ciudá, al noroeste magnéticu.
Distritos
Mapa actual de Montreal y de los sos 15 distritos (la seición arrodiada per una llinia más gruesa).
Los distritos de Montreal (en francés arrondissements) son un total de 19 territorios que componen la ciudá de Montreal.
Amás de la división llegal de la ciudá en distritos, Montreal tien distintos barrios (quartiers) bien delimitados. Na so mayoría, tratar d'antiguos conceyos anexaos a Montreal o representen sectores específicos de la ciudá. Tal ye'l casu del Monte Royal y la so contorna, la petite Italie, el Quartier international de Montréal y el Vieux-Montréal ente otros.
Montreal ye'l centru d'una rexón metropolitana conocida como Gran Montreal, que s'estiende per un radiu d'aproximao 40 km de la ciudá. La metrópolis de Montreal ye la segunda más poblada de Canadá, y la décima más poblada d'América del Norte.
La Comunidá Metropolitana de Montreal (Communauté Métropolitaine de Montréal) ye l'órganu públicu encargáu de la planificación, coordinación y financiamientu de desenvolvimientu económicu, tresporte públicu, recoyida de basures, etc, nesta rexón metropolitana, qu'entiende 3839 km² y cuenta con 4 027 100 habitantes. El presidente de la Comunidá Metropolitana de Montreal ye l'alcalde de la ciudá de Montreal.
Ciudaes que componen la Rexón Metropolitana de Montreal
L'área de les 15 ciudaes xuntes ye d'aproximao 134 km², y la so población total, d'aproximao 160 mil habitantes. Estes 15 ciudaes fueron dixebraes de Montreal el 1 de xineru de 2006, acordies colos resultaos del referendu de 2004, y son de nuevu ciudaes independientes.
El clima de Montreal ye continental húmedu,[26] con cuatro estaciones bien definíes y variaes. Pel hibiernu, la temperatura media de la ciudá ye de -10,2 °C (ensin tener en cuenta la velocidá del vientu), con mínimes ente -40 °C y -10 °C y máximes ente 0 °C y 15 °C. Pel branu, la media ye de 21 °C, con máximes ente 23 °C y 38 °C.
El mes de xineru ye, con una temperatura medio de -10,2 °C, el más fríu del añu en Montreal ente qu'en xunetu la media ye de 20,9 °C, lo que lo fai'l mes más calorosu. La temperatura más baxo enxamás midida ye de -37,8 °C el 15 de xineru de 1957. La más alta fueron 37,6 °C, reparaos el 1 d'agostu de 1975.[26] Según un estudiu publicáu'l 5 d'avientu de 2005 pol gobiernu de Québec, les rexones del suroeste de la provincia caleceríense considerablemente ente 1960 y 2003, presentando un aumentu a l'alza de les temperatures medies de 1 a 1,25 °C, un recalentamientu mayor que la media planetaria (aproximao 0,6 °C).
Les precipitaciones son abondoses na rexón. Por permediu, añalmente cayen a la ciudá 2,4 metros de nieve, y l'agua ye abondosa a lo llargo de tol añu, principalmente en branu, la estación más húmeda de la ciudá. La retirada de la nieve de les principales cais y autopistes de la ciudá cuésta-y a Montreal más de 50 millones de dólares canadienses al añu.[ensin referencies]
Amás, son habituales les pequeñes precipitaciones de nieve a la fin de la primavera. Coles mesmes, ye frecuente l'apaición del branu indiu a principios de seronda. Dellos fenómenos meteorolóxicos más raros, tales como aurores boreales o nubes xeomagnétiques tienen llugar dacuando. Estes variaciones deber a la llocalización de la ciudá nun área onde suelen atopase grandes frentes d'aire, unu proveniente del Polu Norte, y l'otru, de los Estaos Xuníos.
Montreal entiende una flora y una fauna bien diversificaes d'ente la que destaca, ente otres especies, el pládanu plateado (Acer saccharinum), símbolu de la ciudá y de Québec pola so producción de xarabe de pládanu. La ciudá tien amás un ricu patrimoniu arborícola nos sos espacios verdes, parques y cais. Opera'l so propiu viveru de producción d'árboles afechos a les necesidaes y restricciones del mediu urbanu. El Viveru de la Ciudá de Montreal asitiar en L'Assomption, una llocalidá al nordeste de Montreal.
Montreal tien cerca de 1,8 millones d'habitantes (1,6 millones tres la fusión) dientro de les sos llendes municipales. La Gran Montreal tien 3 607 000 habitantes, según una estimación del Centro d'Estadístiques de Canadá. El xentiliciu de la ciudá ye Montréalais (masculín) o Montréalaise (femenín) en francés, y Montrealer, n'inglés.
Montreal ye una ciudá multicultural, pero la ciudá ye una esceición na provincia de Québec. Ente que los habitantes d'ascendencia francesa tienden a abandonar la ciudá pa establecese nes sos suburbios, o inclusive n'otres ciudaes de la provincia, más inmigrantes establecer na ciudá. La ciudá tien una gran variedá d'etnies y cultures distintes. Xunto colos descendientes franceses y ingleses, coesisten comunidaes irlandeses, italianes, xudaiques, griegues, árabes, hispániques, haitianes, hindús, chines, alemanes y portugueses.[29]
Más del 25 % de la población de Montreal ye descendiente de dos o más grupos étnicos.[30] Los habitantes ensin nacer nel país componen el 20 % de la población de la ciudá.[30]
Relixón
Cerca del 84 % de la población de la ciudá declárase cristiana,[31] la gran mayoría sigue a la Ilesia católica. Esti heriedu provién principalmente los descendientes o inmigrantes franceses, italianos, irlandeses y portugueses. La presencia de les relixones protestantes y ortodoxes, de menor importancia, débese principalmente a los inmigrantes británicos, alemanes, griegos y libaneses.
Dende la Revolución Sele de los años 1960, pocos quebequeses francófonos practiquen la so relixón. La proporción de cristianos prauticantes nel Québec ye enforma menor que la mesma proporción n'otros llugares d'América del Norte.
Ente les relixones non cristianes, atópase en mayoría la musulmana, debíu principalmente a l'arribación de nuevos inmigrantes.[31] La comunidá xudía de Montreal tuvo un relativu impautu nos niveles cultural y económicu dende'l sieglu XVIII. Tamién hai pequeñes comunidaes budistes, sikhs, bahaí y hindús.
Idiomes
Repartu llingüística de la llingua materna na islla de Montreal en 2006.
La mayoría de los habitantes de la Comunidá metropolitana de Montreal (aproximao'l 67,8 %) tienen el francés por llingua materna, una parte de la población ye alófona (18,4 %), esto ye, que nun tien como llingua materna nin el francés nin l'inglés, ente qu'aproximao el 13,8 % declárase anglófona. Nel conxuntu de la islla de Montreal (que constitúi la ciudá de Montreal), los datos camuden: el 53 % de la población declárase francófona, el 29 % alófona y el 18 % anglófona. Sicasí, la mayoría de los ciudadanos tienen siquier conocencies práutiques de les dos llingües oficiales y la mayoría de los alófonos tienen el francés o l'inglés como segunda llingua.
Cerca del 53 % de los montrealeses son billingües en francés ya inglés, el 29 % fala namái'l francés (especialmente al este de la islla de Montreal) y el 13 % de los montrealeses falen solamente l'inglés (al oeste de la islla de Montreal). Ciertes persones nun son capaces de comunicase nin en francés nin n'inglés. L'enclín que tienen los nuevos inmigrantes d'aprender la llingua mayoritaria (el francés) aceleróse dende la introducción de la Carta de la llingua francesa mientres los años 1970. Tamién se falen abondo en Montreal l'italianu, l'árabe, el griegu, el portugués, l'español y l'hindi. L'usu del francés nel ámbitu domésticu, polo xeneral, progresa na comunidá urbana de Montreal.[32]
Dende'l sieglu XIX hasta mediaos del sieglu XX, la economía de la ciudá taba apoderada por comerciantes y empreses anglófonas, que calteníen los sos ambientes de trabayu casi siempres n'inglés. La Llei 101, sicasí, obligó a cualquier establecimientu y empresa con más de 50 emplegaos a caltener tamién el francés nel área de trabayu.
En 2006, la tasa de desemplegu foi del 13,1 % na islla de Montreal y del 11,2 % na Comunidá Metropolitana.[33] Los sectores d'actividaes de la población tuvieron encabezaos polos servicios de consumu (25 %) y los servicios gubernamentales, d'educación y de salú (20,8 %). A estos siguiéron-yos el sector manufacturero (16,8 %) y los servicios de producción (14,2 %). Menos representativos fueron los servicios de distribución (9,2 %) y el sector de la construcción (2,7 %).[34]
El centru financieru de Montreal.
Siendo'l segundu mayor centru financieru del país,[35] Montreal sigue tando ente los principales centros financieros d'América. Los sos raigaños billingües y la so posición estratéxica atraen a empreses comenenciudes en trabayar nel continente norteamericanu, especialmente, compañíes franceses, dando la ciudá un accesu especial al mercáu francés y européu.
Importantes empreses, tantu compañíes canadienses como d'otros países tienen ellí los sos cuarteles xenerales, como ye'l casu de la Air Canada, la IBM Canada y la Bombardier. Montreal ye'l segundu centru económicu de llingua francesa nel mundu.
Tocantes a les finances, la bolsa de valores de la ciudá creada en 1874, la primera de Canadá y la principal del país hasta 1999, yá nun mueve más aiciones (agora esto realízase na bolsa de valores de Toronto). Na actualidá, ta especializada nel cambéu y venta de derivatives (contratos d'inversión).
Les refineríes de petroleu instalaes na ciudá producen bona parte de la gasolina del país. La ciudá tamién ye un centru principal de procesamientu d'alimentos, gracies a la so llocalización na provincia, una de les rexones más fértiles del país.
La ciudá tien cerca de 71 sedes d'organizaciones internacionales, de les cualos sesenta y siete son organizaciones non gubernamentales (ONG).[39] Ente éstes, les más destacaes son la OACI, l'AMA, la IATA y l'ISU.
Montreal ye una ciudá onde ta bien desenvueltu'l tresporte públicu. En 2002, cerca del 33 % de la población activa declaraba movese a los sos llugares de trabayu utilizando esta manera de tresporte, el 52,4 % utilizaben l'automóvil en calidá de conductores (el 4,3 % en calidá de pasaxeru), el 8,2 % diba a pie ente que el 2 % de los montrealeses preferíen la bicicleta.[40] El Metro de Montreal ye'l sistema de tresporte públicu con mayor númberu de persones tresportaes devasando los 360 millones de pasaxeros al añu.[41]
En términos calidable del aire, midida pol índiz ICA, les redes de carreteres son responsables del 73 % de les emisiones de monóxidu de carbonu, en comparanza al 4 % de los aviones. Esta tasa relativamente baxa pal tresporte aereu deber en parte a l'aplicación de normes bastante recién de la OACI.
La tasa d'alumnos qu'estudiaben n'escueles privaes de la ciudá yera la mayor de too Canadá: aproximao un 24 % de los alumnos.
Montreal tien la mayor población universitaria per cápita d'América del Norte,[42] por cuenta de los sos cuatro universidaes, dos d'elles bien reconocíes n'América del Norte:
Les universidaes de Montreal cunta con delles facultaes. Dos d'elles especializaes n'inxeniería asitiaes nel centru de la ciudá. La Escuela Cimera de Teunoloxía (École de technologie supérieure) que ye parte de la Universidá de Québec y la Escuela Politéunica de Montreal (École Polytechnique de Montréal) que ye parte de la Universidá de Montreal.
El sistema de biblioteques públiques de Montreal entiende la gran biblioteca central (Biblioteca y archivos nacionales de Québec), y la rede de biblioteques alredor de la ciudá. A pesar de que la mayoría de les ediciones d'enciclopedies y otros llibros importantes tán en francés, pueden atopase n'inglés otres coleiciones, llibros y revistes, ya inclusive n'otros idiomes, de los cualos los más comunes son l'italianu, chinu, portugués, español y árabe, ente otros.
Montreal foi denomada pola revista Monocle como "Capital Cultural de Canadá" y ye reconocida internacionalmente pola so fervencia cultural,[43] siendo amás el tercer mayor centru turísticu de Canadá, tres Vancouver y Toronto.
Más de 40 festivales tienen llugar cada añu en Montreal.[44] De resultes de los rigorosos iviernos, la mayoría d'éstos tienen llugar mientres el periodu branizu, como por casu el famosu Festival Internacional de Jazz de Montreal o inclusive FrancoFolies de Montreal. Con ocasión del Festival de Jazz, grandes seiciones de les cais del centru de la ciudá cortar pa dexar sitiu a escenes esteriores, llugares d'espectáculos gratuitos, y a la circulación piatonal. La ciudá tamién acueye numberosos festivales musicales y cinematográficos. El Festival Internacional de Cine de Montreal tien llugar nesta ciudá dende 1977 y ta reconocíu como de categoría A pola FIAPF (Federación Internacional de Productores de Films). Hai de solliñar tamién la competición de fueos artificiales de Montreal, Les Feuxs Lotu-Québec, la competición de fueos artificiales con más prestíu del mundu, onde los meyores pirotécnicos opten cada añu a faese un llugar ente los 11 competidores del certame, tou ello por consiguir un Xúpiter d'oru, plata o bronce. Tienen llugar los miércoles y sábados del mes de xunetu.
Cada domingu de branu, una cierta cantidá de xente axuntar p'asistir a los Tam-tams del monte Royal, una cita intercultural y musical bien popular, sobremanera ente los mozos. El centru de la concentración ye'l monumentu a Sir George-Étienne Cartier, nel parque Mont-Royal.
Montreal ye unu de los mayores centros homosexuales d'América del Norte, yá que tien unu de los mayores distritos gais del continente. El so festival del Arguyu Gai ye'l segundu mayor d'América del Norte, namái detrás del realizáu en Toronto.
El Boulevard Saint-Laurent, la principal avenida de Montreal, ye una muestra de la diversidá cultural de la ciudá, onde tán alcontraes tiendes, restoranes y comunidaes portugueses, griegues, xudíes, ruses, ucraínes y llatinoamericanes. Amás d'eso, la cai corta'l centru financieru y los barrios de Chinatown y la Petite Italie (orixinalmente, un barriu d'inmigrantes italianos).
El Montreal soterrañu (RÉSO) ye una popular alternativa urbana a la rigurosidad del iviernu y al mugor del branu. N'efeutu, Montreal tien cerca de 30 km de corredores piatonales soterraños que dexen aportar a los principales curiosos y edificios del centru de la ciudá (del Centre Bell hasta la Place des Arts) evitando esponese albentestate.
Nel centru financieru de la ciudá, atópase la Place Ville-Marie, unu de los edificios más altos de la ciudá que coles sos 188 metros d'altor forma'l nucleu del RÉSO, onde ta alcontráu'l mayor centru comercial soterrañu del mundu (con más de 1.600 tiendes). Tamién tán el Boulevard René-Levésque, onde ta alcontrada la mayor parte de los rascacielos de la ciudá, la turística rue Sainte-Catherine qu'ufierta centros comerciales, grandes tiendes, teatros y restoranes, y la non menos transitada rue Sherbrooke, coles sos luxoses tiendes y galeríes d'arte.
Una área importante nel centru de la ciudá ye'l Barriu Internacional de Montreal que foi revitalizáu ente 2000 y 2001. Tien delles places, y ellí ta alcontráu'l Palaciu de congresos que foi construyíu antes de la puesta en marcha del plan de revitalización. Cerca d'ellí ta'l Vieux Montréal (Viejo Montreal) con diverses atraiciones como'l Puertu antiguu de la ciudá, l'edificiu Jacques-Cartier y la Basílica Notre-Dame de Montreal. La ciudá, n'efeutu, ye reputada pola so bayura n'edificios relixosos, ente los cualos atópase'l Oratoriu de San José (ilesia más grande de Canadá que la so cúpula ye la segunda más grande del mundu),[45] la Capiya Notre-Dame-de-Bon-Secours, la primer ilesia de Montreal, según la yá citada basílica, la segunda mayor ilesia d'América.
Otres ilesies famoses conocíes pa la pelegrinación son La nuesa Señora del Bon Socorru (llamada de los marineros) y la Catedral de Cristu (anglicano), que foi llevantada dafechu dende los sos cimientos y suspendida nel aire mientres la construcción d'una parte del metro de la ciudá. Estes obres valiéronlu a Montreal el so llamatu de «ciudá de los cien campanarios».
Un toque arquiteutónicu particular de la ciudá ye la presencia de les escaleresfora de dellos edificios d'apartamentos de dos a cuatro pisos, coles mires d'economizar espaciu internu.
Vista nocherniega de Montréal dende Belvedere Kondiaronk, "xalé du Mont Royal".
Montreal tien 28 cadenes de radio (17 en francés, 10 n'inglés y 1 billingüe), 9 de televisión (5 en francés y 4 n'inglés), 4 periódicos diarios (3 en francés y 1 n'inglés), amás d'otros varios periódicos comuñales, publicaos selmanalmente, en francés, inglés y otros idiomes.
Los trés periódicos diarios en francés son La Presse, Le Journal de Montréal y Le Devoir. Le Journal de Montréal ye'l periódicu de mayor tirada en Québec, y tamién el periódicu francófono de mayor espardimientu n'América del Norte.
Montreal Gazette ye l'únicu periódicu diariu publicáu n'inglés na ciudá y tamién el más antiguu (foi fundáu en 1778).
Gastronomía
Atópase en Montreal una importante cultura de los cafés, un pocu al modelu francés.
El deporte más famoso y practicáu na ciudá ye'l ḥoquei sobre xelu. La historia d'esti deporte, ello ye qu'empieza en Montreal. El principal equipu de la ciudá ye los Canadiens de Montreal, un equipu de ḥoquei, de la NHL, campeón de la lliga 24 vegaes. Per otra parte, los Alouettes de Montreal, parte de la Canadian Football League, fueron campeones de la Grey Cup 6 vegaes.[46] Finalmente, esta'l Montreal Impact, de la Major League Soccer de Canadá y Estaos Xuníos que foi campeón 2 vegaes (1994 de la APLS y el 2004 de l'A-League).
La flor de lliriu de la Casa de Borbón. Esti emblema representa, nel primer cantón del escudu, l'elementu francés, que foi'l que primero tomó posesión del suelu montrealés.
La rosa de la Casa de Lancaster. Asitiar nel segundu cantón y simboliza l'elementu d'orixe inglés.
El cardu. Esti emblema representa, nel tercer cantón del escudu, l'elementu d'orixe escocés de la población.
El trébole d'Irlanda. Nel cuartu cantón del escudu, el trébole recuerda la presencia del elementu d'orixe irlandés que s'estableció en suelu montrealés.
↑El nome real de la ciudá vien de Mont Royal, el monte onde Jacques Cartier abarganara una cruz nel visu, y que'l navegador nomó n'homenaxe al Rei que lu había patrocináu, Francisco I. Finalmente, el nome del monte pasaría a acomuñar tamién cola ciudá. El nome oficial de la ciudá ye Montréal, según los gobiernos de Canadá y Québec, y tien d'apaecer acentuáu en tolos documentos impresos nel país, independientemente de que tean n'inglés o en francés. Sicasí, suelse omitir l'acentu nos documentos anglófonos, ente que los francófonos caltienen l'acentuación que ye obligatoria pa respetar la ortografía rellacionada a la pronunciación del francés.
↑«Visiting Montréal, Canada» (inglés). International Conference on Aquatic Invasive Species. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-07-24. Consultáu'l 9 de mayu de 2010.
↑«UNA-Canada: A Sense of Belonging» (inglés). United Nations Association in Canada. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 9 de mayu de 2010.
↑«The 150 richest cities in the world by GDP in 2005» (inglés). Consultáu'l 9 de mayu de 2010. «Metropolitan Toronto 1st with $209 Billion US in 2005, Metropolitan Montreal 2nd with $120 Billion US also in 2005.»
↑«Sister City: The City of Montreal». International Relations Division, International Peace Promotion Department. The City of Hiroshima. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 25 de xunu de 2008.
↑«Window of Shanghai». Humanities and Social Sciences Library. McGill University. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-11-26. Consultáu'l 25 de xunu de 2008.
↑«Sister Towns — MONTREAL». International Cooperation. Yerevan Municipality. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-05-22. Consultáu'l 25 de xunu de 2008.
.jpg)
