TAK, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri hükûmetleri ve bazı uluslararası kuruluşlar tarafından "PKK'nın kentsel terörizm birimi" olarak kabul edilmekle birlikte, gerek örgüt gerekse PKK bu iddiaları reddetmektedir. Örgüt, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği üyesi ülkeler tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır. Ayrıca, 2005-2017 yılları arasında gerçekleştirilen, yüzlerce kişinin hayatı kaybettiği ve yaralandığı birçok bombalı intihar saldırısının sorumluluğunu üstlendi.
Kuruluşu ve amacı
29 Temmuz 2004'te kurulan Kürdistan Özgürlük Şahinleri kuruluş bildirgesinde, Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ve Halk Savunma Güçleri'nin (HPG) siyasal dengeleri gözeten mücadele yöntemlerini zayıf ve pasifist bulduklarını bu yüzden örgütten ayrılıp TAK oluşumuna gittiklerini açıkladı. Bildiride, Türkiye'nin her yerinde bombalar patlatılacağını, suikastlar ve yakma türünde sabotaj eylemleri düzenleneceğini açıklayan TAK, hedefe intikam ruhuyla yöneleceklerini belirtti. Ayrıca kuruluş bildirgesinde Abdullah Öcalan'dan "önderlik" olarak bahsedilirken, öncelikli hedeflerini askerî bürokrasi, ekonomi ve turizm olarak sıralamışlardır.[1][4][5]
Altyapısı 1993 yılında oluşturduğu belirtilen TAK, ilk kez PKK'nın 1999 yılında iptal ettiğini duyurduğu ateşkes çağrısından birkaç hafta sonra, Ağustos 2004'te, bir İran destan kahramanının ismine atfen "Gurze Rüstem Birliği" adıyla,[6] İstanbul'daki iki otel bombalanması olayını üstlenerek ortaya çıktı.[7][8] O dönemden beri başta İstanbul, Ankara ve güneydeki Akdeniz illerindeki bazı turistik alanlar olmak üzere Türkiye'nin batısındaki bölgelerde birçok bombalı saldırıyı üstlenmesi ile gündeme geldi.[9][10]
Örgüt, Türkiye hükûmetlerinin ülkedeki Kürt vatandaşlara yönelik uygulanan politikalara şiddetle karşı çıktığını ve bunlara karşılık olarak eylemler düzenleyeceğini bildirmiştir.[11][12] TAK, PKK ile paralel şekilde ayrılıkçı siyasal amaçlara sahiptir[13][14] ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğu bölgesini kapsayan bağımsız bir Kürt devleti kurmayı amaçlamaktadır.[15]
Günümüzde örgütün iç yapısı hakkında çok az bilgi mevcuttur. Türkiye'nin istihbarat teşkilatları da örgütü uzun süre aydınlatamamıştır.[6] Almanya'da Kürtçe yayın yapan haber ajansı MHA'nın bir çalışanı 2005 yılında Süddeutsche Zeitung'a verdiği bir röportajda, TAK üyelerinin her zaman isimsiz ve gizli kalacağını ifade etmiştir.[6] 1990'larda köylerini terk etmek zorunda bırakılan ve İstanbul, İzmir ve Ankara'ya göç ederek buradaki gecekondularda büyüyen Türkiye'deki Kürt vatandaşların "umutsuz ve agresif çocuklarının" örgüte girdiğini ifade eden kaynaklar mevcuttur.[6]
PKK ile ilişkisi
12 Ocak 2012'de İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından yayımlanan World Report 2012: Turkey adlı raporda; "TAK, PKK ile bağlantılı bir grup" olarak nitelendirildi.[16] 9 Ekim 2016'da, Şemdinli'de PKK tarafından düzenlenen bombalı intihar saldırısı ve İstanbul'un Yenibosna semtinde gerçekleştirilen motosiklet saldırısı sonrası Beyaz Saray tarafından yazılı bir kınama mesajı yayımlandı. Açıklamada; TAK'ın, PKK'nın "kentsel terörizm birimi" olduğuna dair ifadeye yer verildi.[17] Bununla birlikte ABD'de faaliyet yürüten Jamestown Vakfı; örgütün "PKK ile rekabet içerisinde olduğunu" ifade etmiştir.[18]
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi öğretim üyesi ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) uzmanı Nihat Ali Özcan; "PKK’nın taktiksel egzersizleriyle kurulmuş taşeron bir örgüt" olarak tanımladığı TAK'ın, özellikle sivil kayıpların öne çıktığı saldırıların PKK ile bağlantısını gizlemek, örgütün uluslararası alandaki meşruiyetine zarar vermemek ve uluslararası kamuoyunun tepkisini PKK'dan TAK'ın üzerine çekmek için kurulduğunu ve saldırıların TAK tarafından üstlenilmesinin altında PKK'yı aklama amacı olduğunu belirtti.[19][20]France 24 kanalının Türkiye muhabirlerinden Jasper Mortimer, "TAK'ın PKK’ya bağlı, ancak belli bir operasyonel özerkliğe sahip olduğunu ve uzmanların çoğunun TAK'ın PKK tarafından eğitildiğini ve finanse edildiğini söylediğini belirtti. Mortimer, "PKK, TAK'ın takip edebileceği hedeflerin türünü belirliyor. Ancak TAK'ın kendisi belirli bir hedefi seçiyor" ifadelerine yer verdi.[21]Maryland Üniversitesi'ne bağlı, terörizm konusunda uzmanlaşmış bir akademik araştırma merkezi olan Terörizm ve Terörle Mücadele Çalışmaları Ulusal Konsorsiyumu, PKK'nın HPG adı verilen silahlı bir kanadının yanı sıra 2005 yılında turizme bağlı hedeflere karşı intihar saldırıları başlatan Kürdistan Özgürlük Şahinleri (TAK) adlı özel bir kentsel terörizm birimi olduğunu belirten bir makale yayınladı.[22]Avustralya Parlamentosu tarafından yayınlanan ve PKK hakkında bilgiler içeren resmî bir belgede, TAK ile PKK aynı örgüt olarak tanımlandı.[23]
TAK'ın kuruluş bildirgesinde, PKK'dan farklı siyasi hedeflere veya ideolojik bir çizgiye sahip olduğuna dair bir ibare bulunmamakla birlikte, silahlı saldırı yöntemlerinin PKK'dan daha sert olduğu vurgulanmaktadır. TAK, bir açıklamasında örgüt olarak hiçbir kimseye ve hiçbir yere bağlı olmadıklarını ileri sürmüş ve kendilerini yapı olarak "fedai bir güç" olarak nitelemiştir.[24] Ayrıca, PKK'yı "daha aktif" bir faaliyete çağırmaktadır.[25] TAK, "Türkiye devletiyle uzlaşmaya hazır olmakla" suçladığı PKK'dan ayrıldığını ifade etmekte ve kendisini bir muhalefet grubu olarak tarif etmektedir.[26] Buna karşın iki yapının birbirinden bağımsız olduğuna dair şüpheler hâlen mevcuttur.[27][28] Bununla birlikte PKK'nın yönetiminden memnun olmayan eski üyeleri tarafından kurulduğuna dair iddialar da vardır.[29]
Konuyla ilgili KCK sözcülerinden Serhat Varto, BBC'ye verdiği röportajda Kürdistan Özgürlük Şahinleri'nin yaptığı saldırıları kınadıklarını bildirmiş, aralarında ilişki bulunduğuna dair iddiaları reddederek "TAK ile PKK arasında hiçbir organik ilişki yoktur, o ayrı bir yapılanmadır" yanıtını vermiştir.[30] PKK liderlerinden Cemil Bayık da, PKK ile TAK arasındaki bağlantıyı veya herhangi bir benzerliği reddetmiş, Türkiye hükûmetinin, PKK'yı uluslararası arenada bir "terör örgütü" olarak nitelendirmek için TAK adına saldırı düzenlediğini iddia etmiştir.[31]
Türkiye, örgütü PKK'nın bir parçası olarak görmekte ve ayrı bir "terör örgütü" olarak ayrı listelememektedir.[kaynak belirtilmeli]
Saldırıları
2005 Kuşadası saldırıları: 16 Temmuz 2005'te Kuşadası'nda bir otobüsün patlatılması sonucu 3'ü Türk 2'si turist 5 kişi hayatını kaybetmiş, 20 kişi yaralanmıştır.[37][38]
28 Nisan 2006'da Marmaris'te bir oteldeki saldırılarında iki kişi öldü.[39][40]
28 Ağustos 2006'da Antalya'da saldırı düzenlemiş ve çok sayıda kişi yaralanmış, dört kişi öldü.[40][41]
2007 Ankara saldırısı: 22 Mayıs 2007'de Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtindeki Anafartalar Çarşısı önünde gerçekleştirilen bombalı saldırıda 8'i Türk, 1'i Pakistan vatandaşı olmak üzere 9 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı. Güvenlik güçleri saldırının PKK tarafından düzenlendiğini açıklarken, TAK saldırının sorumluluğunu üstlendi.[33]
22 Haziran 2010 tarihinde gerçekleştirilen, İstanbul'un Küçükçekmece ilçesinin Halkalı mahallesinde askerî personel taşıyan otobüse uzaktan kumandalı bombayla gerçekleştirilen ve dört asker, bir sivilin öldürülmesiyle sonuçlanan eylemi üstlenmiştir.[42]
2010 İstanbul saldırısı: 31 Ekim 2010 tarihinde İstanbul Taksim'de 32 kişinin yaralanması olayını,[43] olaydan dört gün geçtikten sonra üstlenmiştir.
20 Eylül 2011 Ankara Kızılay’da üç kişinin ölümüne, 34 kişinin yaralanmasına yol açan bombalı saldırıyı iki gün sonra üstlenmişlerdir.[44]
Şubat 2016 Ankara saldırısı: 17 Şubat 2016 günü Ankara Kızılay'da askerî servis aracına bombalı saldırı düzenlenmiş, saldırıda 28 kişi ölmüştür. TAK, olaydan iki gün sonra saldırıyı üstlenmiştir.[46] Bununla birlikte olayın TAK tarafından yapılmadığına dair iddialar da mevcuttur. Buna göre TAK, YPG üzerindeki dikkatleri dağıtmak için bombacının fotoğrafını bir sivilin fotoğrafından montajladığı iddia edildi.[47] Daha sonra TAK yeni fotoğraflar yayınlanarak montaj iddialarını yalanladı.[kaynak belirtilmeli]
Mart 2016 Ankara Saldırısı: 13 Mart 2016 günü Ankara Kızılay'da bir otobüs durağında bomba yüklü araçla saldırı düzenlenmiş, saldırıda 37 kişi ölmüştür.[48] TAK, saldırıyı olaydan 4 gün sonra üstlenmiştir.[49]
2016 Vezneciler saldırısı: 7 Haziran 2016'da İstanbul'un Fatih ilçesinin Vezneciler semtinde bomba yüklü araçla gerçekleştirilen saldırıda beşi polis memuru, altısı sivil olmak üzere 11 kişi öldü, 36 kişi yaralandı. TAK, saldırıyı üç gün sonra üstlendi.[51]
6 Ekim 2016'da İstanbul'un Bahçelievler ilçesinin Yenibosna semtinde bomba yüklü motosiklet ile düzenlenen saldırıda on sivil yaralandı. TAK saldırıyı bir gün sonra üstlenerek, saldırının PKK lideri Abdullah Öcalan'ın 6 Ekim 1998'de Suriye'den çıkarılmasına atfen gerçekleştirildiğini ve saldırılarının metropoller başta olmak üzere farklı kentlerde süreceğini açıkladı.[52]
24 Kasım 2016'da Adana Valiliği binasına bombalı araç ile düzenlenen saldırıda 2 sivil öldü, 33 kişi yaralandı. 29 Kasım 2016'da, TAK saldırıyı üstlendiğini açıkladı.[53]
2016 Beşiktaş saldırıları: 10 Aralık 2016'da saat 22.30 sıralarında İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde düzenlenen çifte saldırı sonucu 36 emniyet görevlisi ve sekiz sivil öldü, 166 kişi yaralandı. Bir gün sonra TAK, saldırıların sorumluluğunu üstlendiğini açıkladı.[54]
2016 Kayseri saldırısı: 17 Aralık 2016'da Kayseri'nin Melikgazi ilçesinde bombalı araçla düzenlenen intihar saldırısında 14 asker öldü, 56 kişi yaralandı. TAK saldırının sorumluluğunu üç gün sonra üstendiğini açıkladı.[55]
2017 İzmir saldırısı: 5 Ocak 2017'de İzmir ilinin Bayraklı ilçesinde bombalı araç ile gerçekleştirilen saldırı.[56] Saldırıda bir polis memuru ve bir adliye çalışanı öldü, üçü polis 7 kişi yaralandı.[56] Üç failden ikisi öldürüldü, biri kaçtı.[56] Saldırıyı olaydan 6 gün sonra TAK üstlendi.[57]
11 Ekim 2017'de İzmir'in Aliağa ilçesindeki TÜPRAŞ rafinerisinde gaz sıkışması nedeniyle meydana gelen patlamada 4 işçi öldü, 2 işçi ise yaralandı. Bilirkişi raporunda, içinde bir miktar nafta bulunan tankta biriken gazın burada işçilerin kıvılcım çıkaran tel uçlu spiralle çalışması nedeniyle patlamanın gerçekleştiği ve yakıttan da yangın çıktığı açıklandı.[58] TAK, 31 Ekim 2017'de yaptığı yazılı açıklama ile patlamayı üstlendi ve Türkiye ekonomisine zarar vermek için gerçekleştirdiğini iddia etti.[59]
^Paraskevas, A., Arendell, B. (2007). A strategic framework for terrorism prevention and mitigation in tourism destinations. Tourism Management, 28(6), 1560-1573.
