Hadım Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1538 yılında başarısız sonuçlanmakla birlikte Yemen ve Hadramut'ta Osmanlı egemenliğinin yerleşmesini sağlayan Hint Seferinin ardından, Portekiz Duarte Cataneo adlı elçisi vasıtasıyla 1540 yılında Osmanlı İmparatorluğu'yla Hint Okyanusu ticareti ve taraflar arasında ateşkes sağlanması konularında müzakerelere girdiyse de, bu çabalar somut bir sonuç vermedi. Bunun üzerine, Portekiz Osmanlılara sürpriz bir taarruz planlayarak daha uygun koşullar sağlamaya çalıştı.
Harekât
1541 yılında Massava limanı (Dom João de Castro çizimi)
Bu çerçevede, Portekiz'in Hindistan Sömürgeleri Yönetiminin (Estado da Índia ) merkezi Goa'dan Estevão da Gama komutasında 2.300 asker taşıyan 40 parçalık bir donanma Osmanlı üssü Süveyş'i ele geçirmek için 1541 başında hareket etti ve Ocak sonunda Kızıldeniz'e ulaştı. Portekiz'in müttefiki Habeş Krallığı'nın limanı Massava'ya demirleyen donanma Kızıldeniz'de ilerlemek için çok büyük olduğundan Estevão da Gama 1.000 asker ve büyük boyutlu gemileri Manuel da Gama komutasında Massava'da bıraktı ve kürekli gemilerle kuzeye yöneldi.
İkmal yapmak üzere Sevakin'e demirlemek isteyen Portekiz donanması buradaki Osmanlı garnizonu tarafından püskürtüldüğü gibi, garnizonunun Kahire'ye Osmanlı makamlarına ilettiği haber neticesinde baskın yapma olanağını da kaybetti.
Kuzeye ilerledikçe gemilerin ters rüzgârlar, askerlerin ise aşırı sıcak ve susuzluk sorunundan olumsuz etkilenmeye başlaması sonucunda Estevão da Gama 16 hafif gemi ve 250 askerin haricindeki kuvvetini de Massava'ya gönderdi ve Mart sonunda yaklaşık 2.000 askeri barındıran ve saldırıya karşı teyakkuz halindeki Süveyş'e taarruz etti. Üssün savunmasını sağlayan kalenin top atışları neticesinda hasar alan Portekiz donanması düzensiz bir şekilde güneye çekildi. Mayıs ayında açlık ve susuzluk tehlikesi karşısında isyan eden 100'ü aşkın Portekiz asker daha sonra kıyıya kaçtıysa da yerli kabilelerin saldırısına uğrayarak imha edildi.
Dönüşte ise fırtınaya yakalanan Portekiz donanması birçok gemisini kaybetti.[2]
Harekât sonrası
Portekiz donanmasının uğradığı hezimetten habersiz olan Portekiz KralıIII. JoãoOsmanlı İmparatorluğu'na 1540 yılındaki girişimle neredeyse aynı unsurları içeren yeni bir teklifi iletmek üzere yeni bir elçi gönderdi.[3] Eşzamanlı olarak Hadım Süleyman Paşa da Sadrazamlığa yükselmişti.
Portekiz'in tekliflerine Kanunî Sultan Süleyman'ın 28 Mayıs 1542 tarihli mektubuyla verilen yanıtta, Portekizlilerden buğday karşılığı karabiber istenmiş ve Portekiz donanmasının Osmanlı toprağı olan Aden, Cidde ve Sevakin limanlarına uğramamaları talep edildi.[4] Sözkonusu müzakereler de barışla sonuçlanmadığı gibi, Osmanlı-Portekiz mücadelesi 1542-1543 yıllarında Habeşistan'a sıçradı.
Kaynakça
^"XVI. Asrın İlk Yarısında Kızıldeniz Sahillerinde Osmanlılar", Cengiz Orhonlu, s.16
^"The Portuguese Expedition to Abyssinia in 1541–1543", Castanhoso & Bermudas, Londra (1902) s.271–77
^"The Ottoman Age of Exploration", Giancarlo Casale, Oxford University Press (2010), s. 71
^"Portekiz Devlet Arşivi 'Torre do Tombo'nun XVI. Yüzyıl Osmanlı Tarihi İçin Önemi", Salih Özbaran, İstanbul Üniversitesi Tarih Enstitüsü Dergisi, İstanbul (1970), s.59
.svg){kind=small}
_in_1541.jpg)