PROFILPELAJAR.COM

Herodot
Herodot
Ἡρόδοτος
	Herodot'un MÖ 4. yüzyılın ilk yarısında, Yunanlar tarafından yapılmış orijinal bir mermer büstü. MS 2. yüzyılda Romalılar tarafından kopyalanmıştır.
Doğum	MÖ y. 484; Halikarnas, Karya, Küçük Asya, Pers İmparatorluğu
Ölüm	MÖ y. 425 (y. 60 yaşında); Thurii, Calabria veya Pella, Makedonya
Meslek	Tarihçi, coğrafyacı
Tanınma nedeni	Tarihler
Ebeveyn(ler)	Lyxes (babası); Dryotus (annesi)
Akraba(lar)	Theodorus (kardeşi); Panyassis (amcası veya kuzeni)

Herodot veya Herodotos (Antik Yunanca: Ἡρόδοτος, romanizasyon: Hēródotos; MÖ y. 484 – y. 425), Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olan Karya bölgesinden, Yunan şehri Halikarnas'ta (günümüzde Bodrum, Türkiye) doğmuş bir Yunan tarihçi, coğrafyacı ve yazardır. Sonradan (günümüzde Calabria) Magna Graecia (Güney İtalya)'daki Thurii vatandaşlığına geçmiştir. Pers-Yunan savaşları'nın ayrıntılı bir anlatımı olan Tarihler'i yazmasıyla tanınır. Herodot, tarihi olayların sistematik araştırmasını yapan ilk tarihçiydi. Antik Roma'da, ünlü Romalı hatip Cicero'nun ona verdiği^[2] Tarihin Babası (Latince: Pater Historiae) unvanıyla anılmış ve tanınmıştır.

Tarihler, öncelikle önemli kralların hayatlarını ve Maraton, Termofil, Artemisium, Salamis, Platea ve Mykale gibi ünlü muharebeleri ele alır. Ancak Herodot, ana konulardan saparak kültürel, etnografik, coğrafi ve tarih yazımı açısından zengin bir arka plan sunar ki bu, anlatının vazgeçilmez bir parçasıdır ve okuyuculara ek bilgi kaynağı sağlar.

Herodot, antik dönemde eserindeki "efsaneler ve hayali hikayeler" nedeniyle eleştirilmiştir. Çağdaşı tarihçi Thukydides, onu eğlence için hikayeler uydurmakla suçlamıştır. Herodot ise, sadece gördüklerini ve duyduklarını aktardığını savunmuştur.^[3] Modern tarihçiler ve arkeologlar tarafından Tarihler'in önemli bir kısmı doğrulanmıştır.

Yaşamı

Herodot, günümüzde Bodrum yerleşimi olan Halikarnas'da doğmuştur. Tiran Lygdamis tarafından sürülmesi üzerine, gençliği o zaman bilinen dünyanın birçok yerine yaptığı gezilerle geçmiştir. Uzun süre Atina'da yaşayan Herodot'un Mısır'a gidip Assuan'a kadar indiği, Mezopotamya'yı, Filistin'i, Güney Rusya'yı gördüğü, Afrika'nın kuzey kıyılarında bulunduğu sanılmaktadır. Yaşlılığında İtalya'daki Thurii adlı Antik Yunanistan kolonisine çekilmiş, kendisine "Tarihin Babası" olma ününü kazandıran eserini yazmıştır.

Eseri üzerine bir yorum

Birincisi yazarın doğumundan önce, ikincisi de çocukluğunda geçen Pers-Yunan savaşları, Herodot Tarihi'nin asıl konusu olmakla birlikte, bu eser yalnızca bir tarih kitabı değildir. Antik Yunanistan'ın bu ilk nesir sanat eseri, aynı zamanda çeşitli ulus ve ülkeler üstüne, efsaneyle karışık coğrafi ve sosyolojik bilgiler de veren bir kaynaktır. Herodot, eserinde kendisinin Yunan ve Atina değerlerine bağlılığını sezdirmekle birlikte, olağanüstü bir hoşgörü ve tarafsızlık duygusuna sahip olduğunu da gösterir.

Herodot Tarihi yazılışından yüzyıllar sonra, Hellenistik dönemde bir İskenderiyeli yayıncı tarafından büyük ustalıkla dokuz kitaba bölünmüştür. Bu dokuz kitap üçer üçer Pers-Yunan ilişkileri açısından anlamlı bölümler meydan getirmektedir. İlk üç kitap Asya'da, ikinci üç kitap Avrupa'da, üçüncü üç kitap da Antik Yunanistan'da geçen olayları anlatmaktadır; ilk üç kitapta Persler ağır basmakta, son üç kitapta Yunanların Termofil yenilgisinden sonra, Salamis, Platea ve Mykale zaferleri anlatılmaktadır. Pers hükümdarları bakımından; ilk üç kitapta Kiros ve Kambises ile I. Darius'un başa geçişi, ikinci üç kitapta I. Darius, üçüncü üç kitapta da I. Serhas istilası hakkında bilgi toplayıp, ilkin bu kitapların son üçünü yazdığı, baştaki altı kitabı ise daha sonra hazırladığı anlaşılmıştır.

Eserin tenkiti

Herodot, belirtildiği gibi antik Romalı siyaset adamı ve tarihçi Cicero'dan itibaren "Tarihin Babası" olmakla tanınmakla beraber, antik çağlardan itibaren de eseri ve işlediği konulara tutumu üzerinde büyük tenkitlere uğramıştır ve Herodot'a bir diğer lakap olarak "Yalanların Babası" adı da verilmiştir. Herodot, antik çağ yazarlarından beri, yanlılığı, yaptığı hatalar ve intihalciliği dolayısıyla eleştirilmiştir. Örneğin, Roma İmparatoru Septimius Severus döneminde çok ün kazanan ve imparator Elagabalus dönemi sonuna kadar yaşamış olan ünlü Romalı yazar ve retorik (belagat) hocası Claudius Aelianus (d. yak. 175 - ö. yak. 235) günümüze gelebilen "Varia Historiae (Çeşitli öyküler)" adlı eserinde Herodot'u "yalancı" olmakla nitelemiş ve kavramsal olarak oluşturduğu "takdis edilmişler adası"nda Herodot'un yeri olmadığını açıkça belirtmiştir. Birçok modern tarihçi ve filozof, özellikle tarihin objektif olmasını kabul edenler tarafından bu tenkitler kabul edilmemekle beraber, bu kritik fikirler modern düşünürler arasında hala da tutulmaktadır. Bunlardan bazıları Herodot'u kaynaklarını icat etmekle, yaptığı gezileri abartmakla ve bu abartmalar ve icatların gerçek olmadığını bile bile onlara eserinde gerçekliklerine inanırmış gibi önemli yer vermekle itham etmektedirler.^[4] Gerçekten eserinde görülen kendine ün kazandıran birçok hallerde Herodot belli bir olay veya süreç hakkında gerçeği bilmiyorsa veya kendine bildirilen sıkıcı gerçekler kendi fikir ve inançlarına uymuyorsa, o olay veya süreç hakkında birkaç değişik alternatif vermekte ve bunlardan hangisinin kendi fikrine göre daha olası olduğunu bildirmektedir.

Ayrıca bakınız

Herodot Tarihi

Kaynakça

^ ^a ^b "Herodotus" 7 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Columbia Encyclopedia, URL erişim tarihi: 11 Eylül 2008.
^ de Legibus 1.1.5
^ Hornblower, Simon; Spawforth, Antony; Eidinow, Esther (2014). The Oxford Companion to Classical Civilization. OUP Oxford. s. 372. ISBN 978-0-19-101675-2.
^ Pipes, David, "Herodotus: Father of History, Father of Lies (Herodot: Tarihin Babası, Yalanların Babası)", [1] 27 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,(İngilizce) erişim tarihi 18.4.2009