Feyzullah Ubeydullayeviç Hocayev (Özbekçe: Fayzulla Ubaydulloyevich Xo‘jayev, Файзулла Убайдуллоевич Хўжаев; Rusça: Файзулла Убайдуллаевич Ходжаев) (d. Buhara 1896- 13 Mart 1938 Moskova) Özbek politikacı.
Hayatı
Erken dönemler
Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu'nun çocuğu olarak Buhara Emirliği döneminde Buhara'da doğdu. 1907 yılında babası tarafından Moskova'ya gönderildi. 1916'da Pan-Türkist Cedid hareketine katıldı ve babasının desteğiyle Genç Buharalılar Partisi'ni kurdu. 1917'deki Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'ni bir şans olarak görüp hareketiyle birlikte Bolşevikler'e katılıp Taşkent Sovyeti'ne girdiler. Buhara Emirliği'ni 1917'de güç kullanarak devirmeye çalışsalar da bu girişim başarısız olunca Hocayev Taşkent'ten kaçtı ve bir daha ancak Eylül 1920'de Kızıl Ordu'nun Buhara'yı bombalayıp ele geçirmesiyle geri dönebildi.
İktidar yılları
Haziran-Ağustos 1920'de Rusya Komünist Partisi (Bolşevik)'ne katılmasıyla Eylül 1920'de Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti'nin başına getirildi. Bu dönemde Basmacı Ayaklanması lideri Enver Paşa tarafından suikastten kurtuldu. Sovyet Orta Asyası'nın tekrar şekillenmesi üzerine Hocayev, yeni oluşturulan Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne girdi ve 1923-1924 arasında Özbek milliyetçilerinin temizlenmesinden sonra 5 Kasım 1924 tarihinde Özbek SSC'nin Devrimci Komitesi'nin başkanı oldu. 17 Ocak 1925 tarihinde Halk Komiserliği Konseyi'nin başkanı oldu. 21 Mayıs 1925 tarihinde Özbekistan SSC Merkezi Yürütme Komitesi başkanı oldu ve Özbekistan SSC, resmen SSCB'nin federal bir parçası haline geldi.
Çöküşü
Politik temizleme dalgaları Hocayev'i de vurdu. Özbekistan Komünist Partisi 7. Kongresi'nde parti Hocayev'i halk düşmanı ilan etti. 17 Haziran 1937 tarihinde bütün mevkilerden alınıp 9 Temmuz 1937 tarihinde tutuklandı. Mart 1938'de Anti-Sovyet Sağcılar ve Troçkistler Bloğu Davası'nda Sağcılık ve Troçkistlik suçlamalarından Moskova'da yargılandı. Yargılama sonucu 13 Mart 1938 tarihinde idam edildi.[1] Andrew DW Forbes, Hocayev'in "ölü kardeşini İslami törenlere göre gömmekle suçlandığını" da yazmaktadır.[2]
Mirası
Resmi olarak 1966 yılında onuru iade edilen Hocayev, modern Özbekistan'ın en tartışılan kişilerinden biri oldu. Kimilerine göre vatanını Sovyetlere satmış bir hain, kimilerine göre ise Türkistan'ın özgürlüğü ve modernleşmesi için mücadele vermiş ama kontrolü dışındaki güçlerce durdurulmuş bir idealist olarak görülmüştür.[3]
Kaynakça
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
