10.000 metre

10,000 metre, Yaz Olimpiyat Oyunları ve Dünya Atletizm Şampiyonası'nda da koşulan bir uzun mesafe koşusu dalı.

1912 yılında başlayan dal, atletizmdeki en uzun yarıştır. 1960'lara kadar Fin atletlerin domine ettiği yarış, daha sonra Afrikalı atletlerin hakimiyetine girdi.^[1]

(Güncelleme Nisan 2010)

Sıra	Zaman	Atlet	Yer	Tarih
1.	26:17.53	Kenenisa Bekele (ETH)	Brüksel	26 Ağustos 2005
2.	26:22.75	Haile Gebrselassie (ETH)	Hengelo	1 Temmuz 1998
3.	26:27.85	Paul Tergat (KEN)	Brüksel	22 Ağustos 1997
4.	26:30.03	Nicholas Kemboi (KEN)	Brüksel	5 Eylül 2003
5.	26:30.74	Abebe Dinkesa (ETH)	Hengelo	29 Mayıs 2005
6.	26:35.63	Micah Kogo (KEN)	Brüksel	25 Ağustos 2006
7.	26:36.26	Paul Koech (KEN)	Brüksel	22 Ağustos 1997
8.	26:37.25	Zersenay Tadese (Eritre)	Brüksel	25 Ağustos 2006
9.	26:38.08	Salah Hissou (MAR)	Brüksel	25 Ağustos 1996
10.	26:38.76	Abdullah Ahmad Hassan (QAT)	Brüksel	5 Eylül 2003
11.	26:39.69	Sileshi Sihine (ETH)	Hengelo	31 Mayıs 2004
12.	26:39.77	Boniface Kiprop Toroitich (UGA)	Brüksel	26 Ağustos 2005
13.	26:41.75	Samuel Wanjiru (KEN)	Brüksel	26 Ağustos 2005
14.	26:49.02	Eliud Kipchoge (KEN)	Hengelo	26 Mayıs 2007
15.	26:49.20	Moses Ndiema Masai (KEN)	Brüksel	14 Eylül 2007
16.	26:49.38	Sammy Kipketer (KEN)	Brüksel	30 Ağustos 2002
17.	26:49.55	Moses Mosop (KEN)	Hengelo	26 Mayıs 2007
18.	26:49.90	Assefa Mezgebu (ETH)	Brüksel	30 Ağustos 2002
19.	26:50.20	Richard Limo (KEN)	Brüksel	30 Ağustos 2002
20.	26:50.67	Albert Chepkurui (KEN)	Brüksel	30 Ağustos 2002
21.	26:51.49	Charles Kamathi (KEN)	Brüksel	3 Eylül 1999
22.	26:52.23	William Sigei (KEN)	Oslo	22 Haziran 1994
23.	26:52.30	Mohammed Mourhit (BEL)	Brüksel	3 Eylül 1999
24.	26:52.33	Gebregziabher Gebremariam (ETH)	Hengelo	26 Mayıs 2007
25.	26:52.87	John Cheruiyot Korir (KEN)	Brüksel	30 Ağustos 2002

(Güncelleme Nisan 2010)^[2]

Sıra	Zaman	Atlet	Yer	Tarih
1.	29:17:45	Almaz Ayana (ETH)	Rio	12 Ağustos 2016
1.	29:31.78	Wang Junxia (CHN)	Pekin	8 Eylül 1993
2.	29:53.80	Meselech Melkamu (ETH)	Utrecht	14 Temmuz 2009
3.	29:54.66	Tirunesh Dibaba (ETH)	Pekin	15 Ağustos 2008
4.	29:56.34	Elvan Abeylegesse (TUR)	Pekin	15 Ağustos 2008
5.	29.59.20	Meseret Defar (ETH)	Birmingham	11 Temmuz 2009
6.	30:01.09	Paula Radcliffe (GBR)	Münih	6 Ağustos 2002
7.	30:04.18	Berhane Adere (ETH)	Paris, Saint-Denis	23 Ağustos 2003
8.	30:07.15	Werknesh Kidane (ETH)	Paris, Saint-Denis	23 Ağustos 2003
9.	30:07.20	Sun Yingjie (CHN)	Paris, Saint-Denis	23 Ağustos 2003
10.	30:11.53	Florence Jebet Kiplagat (KEN)	Utrecht	14 Temmuz 2009
11.	30:11.87	Wude Ayalew (ETH)	Utrecht	14 Temmuz 2009
12.	30:12.53	Lornah Kiplagat (NED)	Paris, Saint-Denis	23 Ağustos 2003
13.	30:13.37	Zhong Huandi (CHN)	Pekin	8 Eylül 1993
14.	30:13.74	Ingrid Kristiansen (NOR)	Oslo	5 Haziran 1986
15.	30:17.49	Derartu Tulu (ETH)	Sidney	30 Eylül 2000
16.	30:18.39	Ejegayehu Dibaba (ETH)	Sollentuna	28 Temmuz 2005
17.	30:22.22	Shalane Flanagan (USA)	Pekin	15 Ağustos 2008
18.	30:22.48	Gete Wami (ETH)	Sidney	30 Eylül 2000
19.	30:22.88	Fernanda Ribeiro (POR)	Sidney	30 Eylül 2000
20.	30:23.07	Alla Zhilyaeva (RUS)	Paris, Saint-Denis	23 Ağustos 2003
21.	30:24.36	Xing Huina (CHN)	Atina	27 Ağustos 2004
22.	30:26.20	Galina Bogomolova (RUS)	Paris, Saint-Denis	23 Ağustos 2003
23.	30:26.50	Linet Chepkwemoi Masai (KEN)	Pekin	15 Ağustos 2008
24.	30:29.36	Liliya Shobukhova (RUS)	Şupaşkar	23 Haziran 2009
25.	30:30.26	Edith Masai (KEN)	Helsinki	6 Ağustos 2005

Yıl	Zaman	Atlet	Yer
1980	27:29.16	Craig Virgin (ABD)	Paris
1981	27:27.1	Fernando Mamede (POR)	Lizbon
1982	27:22.95	Fernando Mamede (POR)	Paris
1983	27:23.44	Carlos Lopes (POR)	Oslo
1984	27:13.81	Fernando Mamede (POR)	Stockholm
1985	27:37.17	Bruce Bickford (ABD)	Stockholm
1986	27:20.56	Mark Nenow (ABD)	Brüksel
1987	27:26.95	Francesco Panetta (ITA)	Stockholm
1988	27:21.46	Brahim Boutayeb (MAR)	Seul
1989	27:08.23	Arturo Barrios (MEX)	Berlin
1990	27:18.22	Arturo Barrios (MEX)	Berlin
1991	27:11.18	Richard Chelimo (KEN)	Hengelo
1992	27:14.26	Fita Bayissa (ETH)	Oslo
1993	26:58.38	Yobes Ondieki (KEN)	Oslo
1994	26:52.23	William Sigei (KEN)	Oslo
1995	26:43.53	Haile Gebrselassie (ETH)	Hengelo
1996	26:38.08	Salah Hissou (MAR)	Brüksel
1997	26:27.85	Paul Tergat (KEN)	Brüksel
1998	26:22.75	Haile Gebrselassie (ETH)	Hengelo
1999	26:51.49	Charles Kamathi (KEN)	Brüksel
2000	27:03.87	Paul Tergat (KEN)	Brüksel
2001	27:04.20	Abraham Chebii (KEN)	Palo Alto
2002	26:49.38	Sammy Kipketer (KEN)	Brüksel
2003	26:29.22	Haile Gebrselassie (ETH)	Brüksel
2004	26:20.31	Kenenisa Bekele (ETH)	Ostrava
2005	26:17.53	Kenenisa Bekele (ETH)	Brüksel
2006	26:35.63	Micah Kogo (KEN)	Brüksel
2007	26:46.19	Kenenisa Bekele (ETH)	Brüksel
2008	26:25.97	Kenenisa Bekele (ETH)	Eugene
2009	26:46.31	Kenenisa Bekele (ETH)	Berlin
2010	26:56.74	Josphat Kiprono Menjo (KEN)	Turku

Yıl	Zaman	Atler	Yer
1971	34:51.0	Kathy Gibbons (USA)	Phoenix
1975	34:01.4	Christa Vahlensieck (GER)	Wolfsburg
1976	34:19.0	Peg Neppel (USA)	Eugene
1977	33:15.1	Peg Neppel (USA)	Westwood
1978	32:43.2	Natalia Betini (ROU)	Baile Felix
1979	32:52.5	Mary Shea (USA)	Walnut
1980	32:57.17	Kathryn Binns (GBR)	Sittard
1981	32:17.19	Yelena Sipatova (RUS)	Moskova
1982	31:35.3	Mary Decker-Slaney (USA)	Eugene
1983	31:27.58	Raisa Sadreydinova (RUS)	Odessa
1984	31:13.78	Olga Bondarenko (RUS)	Kiev
1985	30:59.42	Ingrid Kristiansen (NOR)	Oslo
1986	30:13.74	Ingrid Kristiansen (NOR)	Oslo
1987	31:05.85	Ingrid Kristiansen (NOR)	Roma
1988	31:05.21	Olga Bondarenko (RUS)	Seul
1989	30:48.51	Ingrid Kristiansen (NOR)	Oslo
1990	31:18.18	Viorica Ghican (ROU)	Helsinki
1991	30:57.07	Liz McColgan (GBR)	Hengelo
1992	31:06.02	Derartu Tulu (ETH)	Barselona
1993	29:31.78	Wang Junxia (CHN)	Pekin
1994	30:50.34	Wang Junxia (CHN)	Hiroşima
1995	31:04.99	Fernanda Ribeiro (POR)	Göteborg
1996	31:01.63	Fernanda Ribeiro (POR)	Atlanta
1997	30:38.09	Dong Yanmei (CHN)	Şangay
1998	30:48.06	Fernanda Ribeiro (POR)	Lizbon
1999	30:24.56	Getenesh Wami (ETH)	Sevilla
2000	30:17.49	Derartu Tulu (ETH)	Sidney
2001	30:55.80	Paula Radcliffe (GBR)	Barakaldo
2002	30:01.09	Paula Radcliffe (GBR)	Münih
2003	30:04.18	Berhane Adere (ETH)	Paris
2004	30:17.15	Paula Radcliffe (GBR)	Gateshead
2005	30:15.67	Tirunesh Dibaba (ETH)	Sollentuna
2006	30:21.67	Elvan Abeylegesse (TUR)	Antalya
2007	31:00.27	Mestawet Tufa (ETH)	Valkenswaard
2008	29:54.66	Tirunesh Dibaba (ETH)	Pekin
2009	29:53.80	Meselech Melkamu (ETH)	Utrecht
2010	31:04.52	Meselech Melkamu (ETH)	Ostrava

Atletizmde ilk 10.000 metre rekoru 1912 yılında, şimdiki adı Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği(IAAF) olan Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu tarafından kabul edilmiştir. İlk rekorun sahibi ise 16 Kasım 1911 tarihinde Paris'te yaptığı 30:40.2'lik derecesiyle Fransız atlet Jean Bouin oldu.^[3]

21 Haziran 2009 tarihi itibarıyla IAAF 37 rekoru onaylamıştır..^[3]

Erkekler 10,000 metre Dünya Rekorları
Zaman	İlk Zaman	Atlet	Zaman	Yer
30:58.8		Jean Bouin (FRA)	16 Kasım 1911	Paris, Fransa[3]
30:40.2		Paavo Nurmi (FIN)	22 Temmuz 1921	Stockholm, İsveç[3]
30:35.4		Ville Ritola (FIN)	25 Mayıs 1924	Helsinki, Finlandiya[3]
30:23.2		Ville Ritola (FIN)	6 Haziran 1924	Paris, Fransa[3]
30:06.2		Paavo Nurmi (FIN)	31 Ağustos 1924	Kuopio, Finlandiya[3]
30:05.6		Ilmari Salminen (FIN)	18 Haziran 1937	Kouvola, Finlandiya[3]
30:02.0		Taisto Maki (FIN)	29 Eylül 1938	Tampere, Finlandiya[3]
29:52.6		Taisto Maki (FIN)	17 Eylül 1939	Helsinki, Finlandiya[3]
29:35.4		Viljo Heino (FIN)	25 Ağustos 1944	Helsinki, Finlandiya[3]
29:28.2		Emil Zátopek (CZE)	11 Temmuz 1949	Ostrava, Çekya[3]
29:27.2		Viljo Heino (FIN)	1 Eylül 1949	Kouvola, Finlandiya[3]
29:21.2		Emil Zátopek (CZE)	22 Ekim 1949	Ostrava, Çekya[3]
29:02.6		Emil Zátopek (CZE)	4 Ağustos 1950	Turku, Finlandiya[3]
29:01.6		Emil Zátopek (CZE)	1 Kasım 1953	Stara Boleslav, Çekya[3]
28:54.2		Emil Zátopek (CZE)	1 Temmuz 1954	Brüksel, Belçika[3]
28:42.8		Sandor Iharos (HUN)	15 Haziran 1956	Budapeşte, Macaristan[3]
28:30.4		Vladimir Kuts (URS)	11 Eylül 1956	Moskova, Rusya[3]
28:18.8		Pyotr Bolotnikov (URS)	15 Ekim 1960	Kiev, Ukrayna[3]
28:18.2		Pyotr Bolotnikov (URS)	11 Ağustos 1962	Moskova, Rusya[3]
28:15.6		Ron Clarke (AUS)	18 Aralık 1963	Melbourne, Avustralya[3]
27:39.4	27:39.89	Ron Clarke (AUS)	14 Haziran 1965	Oslo, Norveç[3]
27:38.4	27:38.35	Lasse Virén (FIN)	3 Eylül 1972	Münih, Almanya[3]
27:30.8	27:30.80	David Bedford (GBR)	13 Haziran 1973	Londra, Büyük Britanya[3]
27:30.5	27:30.47	Samson Kimobwa (KEN)	30 Temmuz 1977	Helsinki, Finlandiya[3]
27:22.4	27:22.47	Henry Rono (KEN)	11 Temmuz 1978	Viyana, Avusturya[3]
27:13.81	-	Fernando Mamede (POR)	2 Haziran 1984	Stockholm, İsveç[3]
27:08.23	-	Arturo Barrios (MEX)	18 Ağustos 1989	Berlin, Almanya[3]
27:07.91	-	Richard Chelimo (KEN)	5 Haziran 1993	Stockholm, İsveç[3]
26:58.38	-	Yobes Ondieki (KEN)	10 Haziran 1993	Oslo, Norveç[3]
26:52.23	-	William Sigei (KEN)	22 Haziran 1994	Oslo, Norveç[3]
26:43.53	-	Haile Gebrselassie (ETH)	5 Temmuz 1995	Hengelo, Hollanda[3]
26:38.08	-	Salah Hissou (MAR)	23 Ağustos 1996	Brüksel, Belçika[3]
26:31.32	-	Haile Gebrselassie (ETH)	4 Ağustos 1997	Oslo, Norveç[3]
26:27.85	-	Paul Tergat (KEN)	22 Ağustos 1997	Brüksel, Belçika[3]
26:22.75	-	Haile Gebrselassie (ETH)	1 Temmuz 1998	Hengelo, Hollanda[3]
26:20.31	-	Kenenisa Bekele (ETH)	8 Temmuz 2004	Ostrava, Çekya[3]
26:17.53	-	Kenenisa Bekele (ETH)	26 Ağustos 2005	Brüksel, Belçika[3]

İlk kadınlar 10000 metre rekoru 1981 yılında, şimdiki adı Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği(IAAF) olan Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu tarafından kabul edilmiştir. İlk rekorun sahibi ise 19 Kasım 1981 tarihinde Moskova'da yaptığı 31:35.3'lük derecesiyle Sovyet atlet Yellena Sipatova oldu.^[3]

21 Haziran 2009 tarihi itibarıyla IAAF 8 rekoru onaylamıştır.^[3]

Kadınlar 10,000 metre Dünya Rekorları
Zaman	Atlet	Zaman	Yer
32:17.20	Yelena Sipatova (URS)	19 Ekim 1981	Moskova, Rusya[3]
31:35.3	Mary Decker-Slaney (USA)	16 Haziran 1982	Eugene, ABD[3]
31:35.01	Lyudmila Bragina (URS)	29 Mayıs 1983	Krasnodar, Rusya[3]
31:27.58	Raisa Sadreydinova (URS)	7 Eylül 1983	Odessa, Ukrayna[3]
31:13.78	Olga Bondarenko (URS)	24 Temmuz 1984	Kiev, Ukrayna[3]
30:59.42	Ingrid Kristiansen (NOR)	27 Haziran 1985	Oslo, Norveç[3]
30:13.74	Ingrid Kristiansen (NOR)	5 Haziran 1986	Oslo, Norveç[3]
29:31.78	Wang Junxia (CHN)	8 Eylül 1993	Pekin, Çin[3]

Branş	Altın	Gümüş	Bronz
1912 Stockholm	Hannes Kolehmainen (FIN)	Lewis Tewanima (USA)	Albin Stenroos (FIN)
1920 Antwerp	Paavo Nurmi (FIN)	Joseph Guillemot (FRA)	James Wilson (GBR)
1924 Paris	Ville Ritola (FIN)	Edvin Wide (SWE)	Eero Berg (FIN)
1928 Amsterdam	Paavo Nurmi (FIN)	Ville Ritola (FIN)	Edvin Wide (SWE)
1932 Los Angeles	Janusz Kusociński (POL)	Volmari Iso-Hollo (FIN)	Lasse Virtanen (FIN)
1936 Berlin	Ilmari Salminen (FIN)	Arvo Askola (FIN)	Volmari Iso-Hollo (FIN)
1948 Londra	Emil Zátopek (TCH)	Alain Mimoun (FRA)	Bertil Albertsson (SWE)
1952 Helsinki	Emil Zátopek (TCH)	Alain Mimoun (FRA)	Aleksandr Anufriyev (URS)
1956 Melbourne	Vladimir Kuts (URS)	József Kovács (HUN)	Allan Lawrence (AUS)
1960 Roma	Pyotr Bolotnikov (URS)	Hans Grodotzki (EUA)	David Power (AUS)
1964 Tokyo	Billy Mills (USA)	Mohammed Gammoudi (TUN)	Ron Clarke (AUS)
1968 Mexico City	Naftali Temu (KEN)	Mamo Wolde (ETH)	Mohammed Gammoudi (TUN)
1972 Münih	Lasse Virén (FIN)	Emiel Puttemans (BEL)	Miruts Yifter (ETH)
1976 Montreal	Lasse Virén (FIN)	Carlos Lopes (POR)	Brendan Foster (GBR)
1980 Moskova	Miruts Yifter (ETH)	Kaarlo Maaninka (FIN)	Mohamed Kedir (ETH)
1984 Los Angeles	Alberto Cova (ITA)	Mike McLeod (GBR)	Michael Musyoki (KEN)
1988 Seul	Brahim Boutayeb (MAR)	Salvatore Antibo (ITA)	Kipkemboi Kimeli (KEN)
1992 Barcelona	Khalid Skah (MAR)	Richard Chelimo (KEN)	Addis Abebe (ETH)
1996 Atlanta	Haile Gebrselassie (ETH)	Paul Tergat (KEN)	Saleh Hissou (MAR)
2000 Sydney	Haile Gebrselassie (ETH)	Paul Tergat (KEN)	Assefa Mezgebu (ETH)
2004 Atina	Kenenisa Bekele (ETH)	Sileshi Sihine (ETH)	Zersenay Tadese (ERI)
2008 Pekin	Kenenisa Bekele (ETH)	Sileshi Sihine (ETH)	Micah Kogo (KEN)

Branş	Altın	Gümüş	Bronz
1988 Seul	Olga Bondarenko (URS)	Liz McColgan (GBR)	Yelena Zhupiyeva-Vyazova (URS)
1992 Barcelona	Derartu Tulu (ETH)	Elana Meyer (RSA)	Lynn Jennings (USA)
1996 Atlanta	Fernanda Ribeiro (POR)	Wang Junxia (CHN)	Gete Wami (ETH)
2000 Sydney	Derartu Tulu (ETH)	Gete Wami (ETH)	Fernanda Ribeiro (POR)
2004 Atina	Xing Huina (CHN)	Ejagayehu Dibaba (ETH)	Derartu Tulu (ETH)
2008 Pekin	Tirunesh Dibaba (ETH)	Elvan Abeylegesse (TUR)	Shalane Flanagan (USA)

Şampiyona	Altın	Gümüş	Bronz
1983 Helsinki	Alberto Cova (ITA)	Werner Schildhauer (GDR)	Hansjörg Kunze (GDR)
1987 Roma	Paul Kipkoech (KEN)	Francesco Panetta (ITA)	Hansjörg Kunze (GDR)
1991 Tokyo	Moses Tanui (KEN)	Richard Chelimo (KEN)	Khalid Skah (MAR)
1993 Stuttgart	Haile Gebrselassie (ETH)	Moses Tanui (KEN)	Richard Chelimo (KEN)
1995 Gothenburg	Haile Gebrselassie (ETH)	Khalid Skah (MAR)	Paul Tergat (KEN)
1997 Atina	Haile Gebrselassie (ETH)	Paul Tergat (KEN)	Salah Hissou (MAR)
1999 Sevilla	Haile Gebrselassie (ETH)	Paul Tergat (KEN)	Assefa Mezgebu (ETH)
2001 Edmonton	Charles Kamathi (KEN)	Assefa Mezgebu (ETH)	Haile Gebrselassie (ETH)
2003 Paris	Kenenisa Bekele (ETH)	Haile Gebrselassie (ETH)	Sileshi Sihine (ETH)
2005 Helsinki	Kenenisa Bekele (ETH)	Sileshi Sihine (ETH)	Moses Mosop (KEN)
2007 Osaka	Kenenisa Bekele (ETH)	Sileshi Sihine (ETH)	Martin Mathathi (KEN)
2009 Berlin	Kenenisa Bekele (ETH)	Zersenay Tadese (Eritre)	Moses Ndiema Masai (KEN)

Şampiyona	Altın	Gümüş	Bronz
1987 Roma	Ingrid Kristiansen (NOR)	Yelena Zhupiyeva (URS)	Kathrin Ullrich (GDR)
1991 Tokyo	Liz McColgan (GBR)	Zhong Huandi (CHN)	Wang Xiuting (CHN)
1993 Stuttgart	Wang Junxia (CHN)	Zhong Huandi (CHN)	Sally Barsosio (KEN)
1995 Gothenburg	Fernanda Ribeiro (POR)	Derartu Tulu (ETH)	Tegla Loroupe (KEN)
1997 Atina	Sally Barsosio (KEN)	Fernanda Ribeiro (POR)	Masako Chiba (JPN)
1999 Sevilla	Gete Wami (ETH)	Paula Radcliffe (GBR)	Tegla Loroupe (KEN)
2001 Edmonton	Derartu Tulu (ETH)	Berhane Adere (ETH)	Gete Wami (ETH)
2003 Paris	Berhane Adere (ETH)	Werknesh Kidane (ETH)	Sun Yingjie (CHN)
2005 Helsinki	Tirunesh Dibaba (ETH)	Berhane Adere (ETH)	Ejegayehu Dibaba (ETH)
2007 Osaka	Tirunesh Dibaba (ETH)	Elvan Abeylegesse (TUR)	Kara Goucher (USA)
2009 Berlin	Linet Masai (KEN)	Meselech Melkamu (ETH)	Wude Ayalew (ETH)

• ARRS: Yearly Rankings - 10000 metre yarışları (İngilizce)
• 10000 metre yarış takvimi24 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)