António de Oliveira Salazar

Antonio Salazar
António de Oliveira Salazar

Salazarov portret

Biografija
Ime pri rođenju António de Oliveira Salazar
Datum rođenja 28. april 1889.
Mesto rođenja Santa Comba Dão (Portugal)
Datum smrti 27. jul 1970.
Mesto smrti Lisabon (Portugal)
Narodnost Portugalac
Veroispovest Katolik
Politička partija Nacionalna unija
Diploma sa Univerzitet u Coimbri
Profesija profesor
Potpis
Mandat(i)
premijer
1932. — 1968.
Prethodnik Domingos Oliveira
Naslednik Marcelo Caetano
predsjednik
1951. — 1951.
Prethodnik Óscar Carmona
Naslednik Francisco Craveiro Lopes
uredi Pogledajte dokumentaciju šablona

António de Oliveira Salazar (28. april 1889., Vimieiro (Santa Comba Dão) - 27. jul 1970., Lisabon) bio je dugogodišnji portugalski premijer (1932.-68.) poznat kao diktator i žestoki protivnik dekolonizacije Portugala.[1]

Salazar je bio filofašist obožavatelj Mussolinija čiju je sliku držao na svom stolu, ali i lukav političar koji je znao promjeniti stranu kad mu je to trebalo, Mussolinijevu je zamjenio papinom nakon Drugog svjetskog rata.[2]

Biografija

Rođen je kao sin upravitelja imanja u Santa Comba Dão. Nakon školovanja u sjemeništu u rodnom gradu (trebao je postati svećenik), studirao je na Univerzitetu Coimbra, gdje 1914. diplomirao pravo i postao profesor ekonomije na istom fakultetu u Coimbri. Angažirao se u radu partije Katolički centar, pa je 1921. [[izbori|izabran je u Cortes (parlament), ali je nakon jedne sjednice podnio ostavku i vratio se na univerzitet.[1] Nakon što je vojska u maju 1926. u državnom udaru srušila portugalsku parlamentarnu vladu, Salazaru je ponuđen kabinet ministra financija, ali kako nisu prihvaćeni njegovi zahtjevi on je to odbio.[1]

Nakon tog mu je 1928. lider pučista general Óscar Carmona, ovaj put kao predsjednik]], ponovno ponudio - ministarstvo financija, uz potpunu slobodu rada, pa je Salazar to prihvatio. Kao ministar financija preokrenuo je vijekovnu tradiciju budžetskog manjka, pa je Portugal konačno imao viškove.[1]

Carmona je Salazara 5. jula 1932. postavio za premijera. Došavši na vlast izradio je novi ustav i time reorganizirao portugalski politički sistem u autokratski.

Na njegovu vladavinu snažno je utjecala katolička, papinska i nacionalistička misao. Salazar je svoj novi portugalski režim nazvao Estado Novo (Nova država), parlament je bio sastavljen isključivo od vladinih pristalica, Salazar je sam birao svoje ministre, i strogo nadzirao njihov rad. Sve u svemu to je bila diktatura, ograničanih političkih sloboda u kom je vojna policija proganjala opozicionare, pod krinkom koncentracije na ekonomski oporavak.[1]

U kriznim vremenima nastalim zbog Španjolskog građanskog i Drugog svjetskog rata, Salazar se pored tog što je ostao premijer prihvatio i dužnosti ministra rata (1936.- 44) i ministra vanjskih poslova (1936.-47.).[1]

Njegovao je prijateljske odnose sa bliskim mu Franciscom Francom i priznao njegovu nacionalističku vladu još 1938., ali je za rata održao Portugal neutralnim, a nakon rata među prvima uveo zemlju u NATO 1949.[1]

Salazar je rat koristio kao mogućnost da Portugal nešto zaradi na obje zaraćene strane, sa Njemcima je trgovao prodajući im za velike pare volfram, a sa Saveznicima tako što je omogućio da se ispočetka preko Portugala izvuku mnogi iz okova Trećeg Reicha, a kasnije time što je Američkoj ratnoj avijaciji omogućio da koriste Azore.[2]

Nakon rata je napore usmjerio na modernizaciju transporta, od željeznice, cesta do trgovačke mornarice, pa je osnovana i nacionalna avio-kompanija (Transportes Aéreos Portugueses). Elektrifikacija je bila planirana za cijelu zemlju a građene su i seoske škole. Ipak je njegovo tvrdoglavo inzistiranje na održavanju afričkih kolonija, koštalo previše zemlju i predstavljalo anahronizam, jer su u to vrijeme nestale sve ostale evropske kolonije po Africi.[1]

Salazar je u septembru 1968. pretrpio moždani udar i više nije bio u stanju vršiti dužnost, pa ga je na premjerskom mjestu zamijenio Marcello Caetano, umro je dvije godine kasnije.[1]

Salazar se nikad nije oženio, živio je vrlo jednostavno i štedljivo, rijetko se pojavljivao u javnosti i nikad nije otputovao izvan Portugala.[1]

Izvori

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 „António de Oliveira Salazar, prime minister of Portugal” (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 1.5. 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Neill Lochery. „Lisbon: War in the Shadows of the City of Light, 1939-45” (engleski). Lootedart. Pristupljeno 1.5. 2020. 

Literatura

A mocidade e os princípios, 1889–1928 (3. ed. com estudo prévio pelo Joaquim Veríssimo Serrão). 1 (3a ed. izd.). Porto [Portugal]: Civilização Editora. 2000 [1977]. ISBN 972-26-1839-3. 
Os tempos áureos, 1928–1936 (2. ed.). 2. Porto: Livraria Civilização. 1977. ISBN 972-26-1840-7. 
As grandes crises, 1936–1945. 3 (5a ed. izd.). Porto: Livraria Civilização. 1978. ISBN 972-26-1843-1. 
O ataque, 1945–1958. 4 (4a ed. izd.). Porto: Livraria Civilização. 1980. ISBN 972-26-1844-X. 
A resistência, 1958–1964. 5 (4. ed. izd.). Porto: Livraria Civilização. 1984. ISBN 972-26-1841-5. 
O último combate (1964–1970). 6. Porto [Portugal]: Civilização Editora. 1985. 
  • Baklanoff, Eric N. "The Political Economy of Portugal's Later 'Estado Novo': A Critique of the Stagnation Thesis." Luso-Brazilian Review (1992): 1-17. in JSTOR
  • Graham, Lawrence S., and Harry M. Makler. Contemporary Portugal: the revolution and its antecedents (U of Texas Press, 1979)
  • Hamann, Kerstin, and Paul Christopher Manuel. "Regime changes and civil society in twentieth-century Portugal." South European Society and Politics 4.1 (1999): 71-96.
  • Kay, Hugh. Salazar and modern Portugal (1970)
  • de Meneses, Filipe. Salazar: A Political Biography (2009)
  • Payne, Stanley G. A History of Spain and Portugal (2 vol 1973) full text online vol 2 after 1700; standard scholarly history; chapter 27 pp 663-83
  • Pimentel, Irene. "Women's Organizations and Imperial Ideology under the Estado Novo." Portuguese Studies (2002): 121-131. in JSTOR
  • Pitcher, M. Anne. Politics in the Portuguese Empire: the State, industry, and cotton, 1926-1974 ( Oxford University Press, 1993)
  • Stoer, Stephen R., and Roger Dale. "Education, state, and society in Portugal, 1926-1981." Comparative Education Review (1987): 400-418. in JSTOR
  • Weber, Ronald. The Lisbon Route: Entry and Escape in Nazi Europe (2011).
  • West, S. George. 'The Present Situation in Portugal', International Affairs (1938) 17#2 pp. 211–232 in JSTOR.
  • Wright, George (1997). The destruction of a nation: United States' policy towards Angola since 1945. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-1029-X. 
  • Ribeiro De Meneses, Filipe. Slander, Ideological Differences, or Academic Debate? The "Verão Quente" of 2012 and the State of Portuguese Historiography, E-Journal of Portuguese History (2012), 10#1 pp 62-77. Online.
  • Salazar, António de Oliveira (1939). Doctrine and action: Internal and foreign policy of the new Portugal, 1928-1939. London: Faber and Faber. ASIN B00086D6V6. 
  • Coelho, Eduardo Coelho; António Macieira (1995). Salazar, o fim e a morte: história de uma mistificação ; inclui os textos inéditos do Prof. Eduardo Coelho 'Salazar e o seu médico' e 'Salazar visto pelo seu médico' (1. ed. izd.). Lisboa: Publ. Dom Quixote. ISBN 972-20-1272-X. 
  • de Melo Rita,, Maria da Conceição; Vieira, Joaquim (2007) (Portuguese). Os meus 35 anos com Salazar (1st izd.). Lisbon: A Esfera dos Livros. ISBN 9789896260743.  - Salazar seen by "Micas", one of his two adopted children.
  • Kian-Harald Karimi: ‚Es wird nicht diskutiert!‘ Die Ordnung des Diskurses im Neuen Staat. In: Henry Thorau (Hrsg.): Portugiesische Literatur. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1997, S. 236–258.
  • Antonio Louçã: Nazigold für Portugal: Hitler und Salazar. Wien 2002, ISBN 3-85493-060-7.
  • Paul H. Lewis: Latin fascist elites. The Mussolini, Franco, and Salazar regimes. Westport, Conn. 2002.
  • António Costa Pinto: The Salazar „New State“ and European fascism. EUI working papers in history 12, San Domenico (FI) 1991.
  • Jürgen Zimmerer: Der bestregierte Staat Europas. Salazar und sein „Neues Portugal“ im konservativen Abendland-Diskurs der frühen BRD. In: Portugal – Alemanha – Brasil. Actas do VI Encontro Luso – Alemão = Portugal - Alemanha - Portugal: 6. Deutsch-Portugiesisches Arbeitsgespräch, Band 1 / Org. Orlando Grossegesse. Erwin Koller; Armando Malheiro da Silva. Minho, S. 81–101.

Vanjske veze