Alpe

Za ostale upotrebe, v. Alpe (razvrstavanje).
Alpe
Dio Alpsko-himalajskog sistema
Karta Alpa
Karta Alpa

Karta Alpa
Dužina masiva: 1200 km
Širina masiva: 150 km
Površina masiva: 207.000[1] km²
Najviši vrh: Mont Blanc (4807[2] m)
Zaštićene oblasti:
Država:  Francuska
 Švicarska
 Italija
 Njemačka
 Lihtenštajn
 Austrija
 Slovenija

Alpe (njemački: Alpen, talijanski: Alpi, francuski: Alpes, romanš: Alps, slovenski: Alpe) su planinski masiv između Srednje i Južne Evrope.

Geografija

Masiv je širok nekih 150 km, a dug 1200 km od obala Mediterana pored Nice do Dunava kod Beča.[1] Brojni vrhovi tog masiva imaju preko 4000 metara, a najviši je Mont Blanc na granici Italije i Francuske visok 4807 metara.[2]

Mont Blancl

Centralni planinski niz izgrađen je od starih kristaličnih stijene, a sjeverni i južni lanci iz mezozojskih i karbonatnih stijena (vapnenci i dolomiti), koje su izdignute tzv. alpskim nabiranjem (alpskom orogenezom).

Današni oblik Alpe su dobile pleistocenskom glacijacijom. Snježna granica je na visini 2700 - 2800 m, pa zbog tog po Alpama još uvijek ima puno glečera, a najveći je Aletsch.

Zapadne Alpe

Aletsch
Matterhorn, najslikovitiji vrh Alpa i Raetinska pruga

Mont Blanc je s visinom od 4810 m najviši vrh u Francuskoj i drugi po veličini u Europi. Dugo je godina navođen i kao najviši vrh Europe, no tumačenjem određenja Europe kao kontinenta od Atlantskog oceana do Urala i Kavkaza, koja su u posljednje vrijeme opet postala aktualna, Elbrus mu je oduzeo taj naslov.

Najveći glečer Alpa je Aletsch (23 x 1,5 x 0,9 km) na švicarskoj planini Jungfrau (4270 m). Arena Sardona ili Navlaka Glarus je najveća navlaka (povratni rasjed koji nastaje skoro horizontalnim padom površinskog tla) na Alpama koja se također nalazi u istočnoj Švicarskoj. Furka Pass je visoki cestovni planinski prijevoj u Švicarskim alpama na nadmorskoj visini od 2.436 metara koji Furka tunelom (duljine 15,4 km) spaja Gletsch i Valais sa Realpom u Kantonu Uri. U njegovoj blizini se nalazi Glečer Rhône koji je izvor rijeke Rhône i jedan od glavnih dotoka Ženevskog jezera. Simplonski prijevoj je 2.008 metara visok planinski prijevoj između Peninskih i Lepontinskih Alpa koji povezuje Brig-Glis u kantonu Valais s Domodossolom u talijanskoj regiji Pijemont.

Matterhorn, Monte Cervino ili Mont Cervin, je planina na granici između Švicarske i Italije (Peninske Alpe), visine 4478 metara, koji je posljednji od viših vrhova Alpa koji je osvojen.

Istočne Alpe

Švapska Jura ili Švapske Alpe su kršno-šumovito brdsko područje u jugozapadnoj Njemačkoj, u saveznoj državi Baden-Württemberg. Dužina gorja iznosi oko 200 kilometara, širina u prosjeku približno 40 kilometara, a najviši vrh je Lemberg (1015 m).

Hoher Dachstein je krška planina, drugi najviši vrh Sjevernih krških Alpa. Nalazi se na granici dvije austrijske savezne države, Gornja Austrija i Štajerska (austrijska savezna država), u kojima je on najviši vrh (2.995 m). Dijelovi njegovog masiva leže i u austrijskoj saveznoj državi Salzburg, te ju često zovu "Planinom triju država" (njemački: Drei-Länder-Berg). Najveći glečer u Austriji, Pasterze, leži u podnožju najvišeg austrijskog vrha, Grossglocknera (3798 m) koji je dio planinskog vijenca Visokog Tauerna. Oetztalske Alpe su planinski masiv i prirodna granica Italije i Austrije. Najviši vrh je Wildspitze (3774 m), koji je i ujedno drugi po veličini vrh u Austriji iza Grossglocknera.

Dolomiti ili Dolomitske Alpe su planinski masiv u istočnim Alpama u sjeveroistočnoj Italiji; po njima je prozvan kamen dolomit.

Julijske Alpe su skupina planina u južnom dijelu Alpa, u sjeverozapadnoj Sloveniji i u sjeveroistočnoj Italiji, a ime su dobile po Gaju Juliju Cezaru. Najviši vrh Julijskih Alpa je Triglav s 2864 metara nadmorse visine, koji je ujedno i najviši vrh Slovenije.

Privreda

Najveće privredno značenje imaju šume, stočarstvo i turizam, a značajno je i rudno bogatstvo (željezo, ugljen, nikal, olovo, sol i dr.). S više cestovnih i željezničkih veza preko Alpa povezane su Srednja i Južna Evropa. Najduži tuneli su Simplonski tunel (20 km) i Bazni tunel Gotthard (57 km).

Reference

  1. 1,0 1,1 Alps (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 30. 10. 2013. 
  2. 2,0 2,1 Mont Blanc (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 6. 10. 2013. 

Vanjske veze