Ściskoń brunatny

Xylocoris cursitans
(Fallén, 1807)
Imago, forma długoskrzydła
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Infrarząd	Cimicomorpha
Rodzina	dziubałkowate
Podrodzina	Lyctocorinae
Plemię	Xylocorini
Rodzaj	Xylocoris
Podrodzaj	Xylocoris (Xylocoris)
Gatunek	ściskoń brunatny
Synonimy
Lygaeus cursitans Fallén, 1807 Xylocoris rufipennis Dufour, 1833 Lyctocoris corticalis Hahn, 1836 Xylocoris bicolor Scholtz, 1847 Xylocoris latior Mulsant & Rey, 1852 Xylocoris rogeri Baerensprung, 1858
Multimedia w Wikimedia Commons

Ściskoń brunatny^[1] (Xylocoris cursitans) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny dziubałkowatych. Zamieszkuje lasy Holarktyki.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1807 roku przez Carla Fredrika Falléna w Monographia Cimicum Sveciae pod nazwą Lygaeus cursitans. Jako lokalizację typową wskazano Landvetter w szwedzkim Västergötland^[2][3]. W 1831 roku Léon Jean Marie Dufour opisał go niezależnie pod nazwą Xylocoris rufipennis, wyznaczając gatunkiem typowym nowego rodzaju Xylocoris^[4] – stosownej synonimizacji dokonał w 1871 roku Odo Reuter^[5].

Pluskwiak o wydłużonym, owalnym w zarysie^[1], wyraźnie spłaszczonym grzbietobrzusznie ciele długości od 2,25 do 2,5 mm u form długoskrzydłych oraz od 1,75 do 2,4 mm u form krótkoskrzydłych^[6]. Ciemnobrązowa głowa^[1] jest wydłużona z przodu, zaopatrzona w przyoczka i trójczłonową, zakrzywioną kłujkę. Czteroczłonowe czułki mają człony pierwszy i drugi grubsze i porośnięte krótkimi, ukośnie skierowanymi szczecinkami, a człony trzeci i czwarty cieńsze i porośnięte szczecinkami rzadkimi, ustawionymi pionowo, dłuższymi niż dwukrotność średnicy członu. Drugi człon czułków jest jednobarwnie ciemnobrązowy do czarnego i krótszy niż łączna szerokość ciemienia i jednego oka złożonego, co odróżnia ten gatunek od X. piceus^[6]. Ciemnobrązowe^[1] lub czarne, trapezowate przedplecze nie tworzy na przedzie wyraźnej obrączki apikalnej^[6], tylną krawędź ma prostą, a tylne kąty zaokrąglone i lekko wystające^[1]. Tarczka jest czarna. Półpokrywy są nagie lub bardzo krótko owłosione, przynajmniej na kliniku i zewnętrznej części przykrywki ciemnobrązowe. Powierzchnia przedplecza i półpokryw jest pozbawiona wyraźnego punktowania, gładka do lekko szagrynowanej. Odnóża przedniej pary mają uda pozbawione ząbków. Wszystkie pary mają trójczłonowe stopy. Kanaliki wyprowadzające gruczołów zapachowych zatułowia są zakrzywione i wierzchołkami zwrócone dogłowowo^[6].

Owad ten zasiedla lasy, parki i ogrody. Bytuje pod korą drzew. Jest drapieżnikiem polującym głównie na larwy owadów kambiofagicznych i ksylofagicznych, w tym na przedstawicieli kornikowatych. Aktywne osobniki spotyka się od wiosny do jesieni. Stadium zimującym jest owad dorosły^[1].

Gatunek holarktyczny^[6]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Turcji i Rosji. W Afryce Północnej notowany jest z Maroka, Algierii i Tunezji. W Azji podawany jest z syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji, azjatyckiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Kirgistanu, Iranu, Mongolii, Chin i Japonii. Ponadto występuje w Ameryce Północnej na terenie Kanady i Stanów Zjednoczonych^[7].