Zygmunt Vetulani (informatyk)

Zygmunt Vetulani
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 września 1950
Poznań

Zawód, zajęcie

informatyk
matematyk
lingwista komputerowy

Rodzice

Tadeusz Vetulani
Maria Godlewska

Małżeństwo

Grażyna Małgorzata Świerczyńska

Dzieci

Agnieszka, Maria

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Zygmunt Vetulani[a] (ur. 12 września 1950 w Poznaniu) – polski matematyk, informatyk i lingwista komputerowy specjalizujący się w inżynierii języka i sztucznej inteligencji, profesor nauk technicznych, nauczyciel akademicki, w latach 1993–2020 kierownik Zakładu Lingwistyki Informatycznej i Sztucznej Inteligencji na Wydziale Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor ponad stu publikacji naukowych, działacz szermierczy i szermierz niezawodowy.

Życiorys

Pochodzenie

Urodził się jako syn Tadeusza Vetulaniego, zoologa, profesora Uniwersytetu Poznańskiego, i Marii z domu Godlewskiej[1][2], doktor medycyny, chirurżki stomatologii. Jego dziadek od strony ojca, Roman Vetulani, był profesorem gimnazjalnym w Sanoku[3]. Rodzina Vetulanich, wywodząca się z Toskanii, sprowadziła się do Polski w XVIII wieku. Jego dziadek od strony matki, Jan Nepomucen Godlewski, był lekarzem i działaczem społecznym[b].

Młodość i edukacja

Zygmunt Vetulani (z lewej) zajmuje się lingwistyką komputerową, inżynierią języka i sztuczną inteligencją

Zygmunt Vetulani urodził się 12 września 1950 w Poznaniu[6]. W lutym 1952, w wieku roku i pięciu miesięcy, został osierocony przez ojca, który zmarł nagle na zawał serca[1][7]. Był wychowywany głównie przez matkę.

W 1968 roku zdał maturę w I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego. W 1973 ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza (UAM), uzyskując tytuł magistra inżyniera[6][8]. Doktorat obronił w 1977 roku na Uniwersytecie Warszawskim[8][c], gdzie był uczniem Andrzeja Mostowskiego i Wiktora Marka[6]. W 1982 roku ukończył jako drugi kierunek studia magisterskie z filologii romańskiej na UAM[6][8].

Działalność naukowa

Był stypendystą Rządu Francji na Université d’Aix-Marseille II (1984)[d] oraz stypendystą Fundacji Alexandra von Humboldta na Uniwersytecie w Bielefeld[e] i Université Paris VII (1987–1989)[6][9]. Następnie uzyskał stypendium badawcze post-doc Ministerstwa Badań Naukowych i Technologii Republiki Francji na Université Paris VII oraz Université Paris-Est-Marne-la-Vallée (1991–1992)[f] oraz stypendium badawcze PECO w Laboratoire d'informatique pour la mécanique et les sciences de l'ingénieur w Orsay (1993)[g][6].

W 1990 roku habilitował się na Wydziale Neofilologii UAM w zakresie nauk humanistycznych[h][6][8]. W 1993 roku objął kierownictwo Zakładem Lingwistyki Informatycznej i Sztucznej Inteligencji na Wydziale Matematyki i Informatyki UAM. W latach 1998, 2000 i 2002 był profesorem wizytującym na Université Paris VII i Université Paris XI[6]. W 2006 roku otrzymał tytuł profesora nauk technicznych w zakresie informatyki[6][10][11].

Opublikował jako autor lub współautor ponad sto oryginalnych prac badawczych, w tym artykułów w recenzowanych czasopismach międzynarodowych oraz sześć książek dotyczących lingwistyki komputerowej, inżynierii języka, sztucznej inteligencji i robotyki wirtualnej[6]. Wśród jego zainteresowań znalazły się komputerowe technologie języka naturalnego oraz technologie w aplikacjach na rzecz bezpieczeństwa publicznego[6]. Tworzył zasoby elektroniczne na potrzeby inżynierii języka naturalnego, m.in. POLEX, PolNex; ontologie typu WordNet (np. PolNet)[12], a także interfejsy w języku naturalnym do systemów informatycznych z kompetencją językową, m.in. POLINT, POLiNT-112-SMS[13]. Jego wczesne prace dotyczyły podstaw matematyki i logiki matematycznej[6].

Był kierownikiem i współorganizatorem pięciu grantów międzynarodowych, realizowanych m.in. z udziałem Komitetu Badań Naukowych, Komisji Europejskiej, Rządu Francuskiego i Ambasady Francji w Polsce[6]; a także kierownikiem sześciu krajowych projektów badawczych finansowanych m.in. przez KBN, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Miasto Poznań[6].

Zygmunt Vetulani, 2021

Jest głównym organizatorem odbywającej się w Poznaniu w cyklu dwuletnim Language and Technology Conference (LTC)[i][14][15]. Był członkiem komitetów programowych i organizacyjnych szeregu innych konferencji naukowych, m.in. International Conference on Lexis and Grammar Conference oraz konferencji Special Track on Natural Language Processing i Special Track on Spatio-Temporal Reasoning z serii FLAIRS[6].

Od 2010 roku jest członkiem redakcji (Editorial Board) czasopisma międzynarodowego z zakresu lingwistyki komputerowej International Journal of Computational Linguistics Research[6].

W latach 2010–2014 był członkiem zarządu Global Wordnet Association (GWA) z siedzibą w Amsterdamie[6], a w latach 2017–2020 członkiem Rady Użytkowników Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego[16][17]. Jako recenzent brał udział w kwalifikacji i ocenie międzynarodowych projektów badawczych w charakterze eksperta Komisji Europejskiej. Udzielał także recenzji projektów badawczych dla KBN i MNiSW[6]. Został wybrany na członka Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego[18]. Był promotorem w dziewięciu przewodach doktorskich[6][8].

Działalność społeczna

Zygmunt Vetulani jest szermierzem i działaczem szermierczym aktywnym m.in. w KS Warta Poznań oraz Polskim Związku Szermierczym, 2018
Grażyna Małgorzata i Zygmunt Vetulani, 2018

Jest działaczem szermierczym. Został członkiem sztabu szkoleniowego i zastępcą kierownika sekcji szermierczej KS Warta Poznań[19]. W 2009 roku był inicjatorem powstania sekcji szermierczej Klubu Uczelnianego Akademickiego Związku Sportowego (KU AZS) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[20][21][22]. Współorganizował liczne imprezy szermierskie, m.in. Europejski Festiwal Szermierki[19]. We wrześniu 2021 został wybrany na zastępcę przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Polskiego Związku Szermierczego[23][24].

Amatorsko uprawia szermierkę. W 2014 i 2015 roku jako reprezentant Polski wystąpił na Mistrzostwach Europy Weteranów w szermierce[25][26]. Również w 2015 wywalczył brązowy medal w szpadzie na Europejskich Igrzyskach Weteranów w szermierce rozgrywanych w Nicei[27]. W 2021 reprezentował UAM w Akademickich Mistrzostwach Polski w Szermierce i zajął 26. miejsce we florecie mężczyzn (UAM zajął drugie miejsce w generalnej klasyfikacji drużynowej)[28]. Hobbystycznie uprawia narciarstwo, windsurfing i pływanie[6].

Uporządkował i przekazał Oddziałowi w Poznaniu Archiwum Polskiej Akademii Nauk dużą część spuścizny swojego ojca, Tadeusza Vetulaniego[1]. Od 2002 roku jest wiceprzewodniczącym Kapituły Medalu im. Profesora Tadeusza Vetulaniego[29]. Był jednym z kuratorów wystawy Tadeusz Vetulani (1897–1952) w muzeum Białowieskiego Parku Narodowego (grudzień 2012–styczeń 2013)[30]. Opublikował rozdział poświęcony rodzinie Vetulanich w książce Sanok – nasza tożsamość[31]. Prowadził wykłady popularnunaukowe dla poznańskich liceów[32].

W grudniu 2020 był sygnatariuszem listu Poznaniaków z pokolenia marca '68, solidaryzujących się z uczestnikami masowych, antyrządowych protestów, które rozpoczęły się w Polsce po wydaniu tzw. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej 22 października 2020[33][34][j].

Życie prywatne

W 1980 w Bydgoszczy poślubił Grażynę Małgorzatę z domu Świerczyńską, filolożkę[35]. Mają dwie córki: Agnieszkę Vetulani-Cęgiel (ur. 1981), politolożkę; oraz Marię Vetulani (ur. 1996), zawodniczkę Kadry narodowej w szermierce (floret)[36].

Publikacje

Monografie

  • Unambiguous coding of the inflections of Polish nouns and its applications in electronic dictionaries – format Polex. Jednoznaczne kodowanie fleksji rzeczownika polskiego i jego zastosowanie w słownikach – format Polex (współautor[k], Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1988);
  • Linguistic problems in the theory of man-machine communication in natural language (Brockmeyer, 1989)
  • Corpus of consultative dialogues: experimentally collected source data for AI applications (Wydawnictwo Naukowe UAM, 1990);
  • Język i technologia (współautor[l], Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, 1996);
  • Dictionary based Methods and Tools for Language Engineering (współautor[m], Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1998);
  • Komunikacja człowieka z maszyną: komputerowe modelowanie kompetencji językowej (Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, 2004);
  • Zasoby językowe i technologia przetwarzania tekstu jako przykład aplikacji z zakresu bezpieczeństwa publicznego POLINT-112-SMS (współautor[n], Wydawnictwo Naukowe UAM, 2010).

Redakcje

Nagrody

Rodzina

Rodzina Vetulanich[o]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Michał Vetulani
 
Franciszka Śliwińska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan Vetulani
 
Matylda
Pisz
 
 
 
Roman Vetulani
 
 
 
Elżbieta
Kunachowicz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Franciszek
Latinik
 
 
 
 
 
 
Franciszek Vetulani
 
Katarzyna
Ipohorska-Lenkiewicz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eugeniusz Vetulani
 
 
 
Kazimierz Vetulani
 
Zygmunt Vetulani
 
Tadeusz Vetulani
 
Maria
Godlewska
 
 
 
Adam Vetulani
 
Irena
Latinik
 
Zofia Vetulani
 
Bohdan
de Nisau
 
Maria Vetulani de Nisau
 
Cecylia Vetulani
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Armand Vetulani
 
 
 
 
 
 
 
Wanda Vetulani
 
 
Zygmunt Vetulani
 
Grażyna
Małgorzata
Świerczyńska
 
Krystyna Vetulani-Belfoure
 
Jerzy Vetulani
 
Maria
Pająk
 
 
 
 
Witold de Nisau
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Agnieszka Vetulani-Cęgiel
 
Maria Vetulani
 
Charles Belfoure
 
Marek Vetulani
 
Tomasz Vetulani
 
 
 
 
 

|- |}

Uwagi

  1. ↑ Właśc. Zygmunt Władysław Vetulani.
  2. ↑ Wujem Zygmunta Vetulaniego był Władysław Godlewski. Jego stryjami byli: Kazimierz, Zygmunt i Adam; ciotkami: Zofia, Maria i Cecylia; zaś kuzynami: Witold de Nisau, Wanda, Jerzy i Jan Vetulani. Dalszymi krewnymi Zygmunta Vetulaniego byli: bracia wujeczni jego ojca – Andrzej, Wiktor i Jerzy Kunachowiczowie[4] oraz malarka Zofia Dziurzyńska-Rosińska (córka Pauliny z domu Kunachowicz), zaś powinowatym był malarz Juliusz Czechowicz (szwagier Kazimiery Czechowiczowej z domu Kunachowicz, bratanicy Elżbiety Vetulani – zamężnej z prawnikiem Janem Czechowiczem). Ze strony prababki Heleny z Kadłubowskich Kunachowiczowej jego krewnym był poeta i dramatopisarz Ignacy Tański oraz wódz naczelny powstania listopadowego Jan Zygmunt Skrzynecki (dziadkami Heleny Kunachowiczowej byli Franciszek Tański i Tekla ze Skrzyneckich)[5]. Ze strony prababki Franciszki Śliwińskiej, kuzynką jego ojca Adama Vetulaniego była śpiewaczka operowa Ada Sari.
  3. ↑ Rozprawa doktorska zatytułowana: Hierarchie dla minimalnych beta-modeli dla arytmetyk wyższych rzędów.
  4. ↑ Praca pod kierunkiem profesora Alaina Colmerauera(inne języki).
  5. ↑ Praca pod kierunkiem profesora Dafydda Gibbona.
  6. ↑ Praca pod kierunkiem profesorów Richarda Zubera i Maurice'a Grossa(inne języki).
  7. ↑ Praca pod kierunkiem prof. Gérarda Ligozat.
  8. ↑ Na podstawie pracy: Lingwistyczne problemy komunikacji człowiek-maszyna w języku naturalnym.
  9. ↑ Pierwsza konferencja Language and Technology odbyła się w dniach 14–15 kwietnia 1995 roku. W 2005 roku konferencja została reaktywowana i od tego czasu odbywała się w cyklu dwuletnim. Kolejne edycje miały miejsce w latach 2007, 2009, 2011, 2013, 2015, 2017 i 2019.
  10. ↑ Sygnatariusze i sygnatariuszki listu zwracali się do osób protestujących: „Macie niepowtarzalną szansę, aby stworzyć sobie normalny kraj, otwarty na świat, tolerancyjny, chroniący słabszych i wykluczonych, promujący rzetelną, nadążającą za współczesnością naukę, edukację, opiekę lekarską i klimat do życia. Taki kraj, w którym Wasze dzieci i wnuki będą szczęśliwe i nie będą musiały bronić wolności na ulicy”.
  11. ↑ Współautorzy: Grażyna Małgorzata Vetulani, Bogdan Walczak, Tomasz Obrębski.
  12. ↑ Współautorzy: Grażyna Małgorzata Vetulani, Witold Abramowicz.
  13. ↑ Współautorzy: Jacek Martinek, Tomasz Obrębski, Grażyna Małgorzata Vetulani.
  14. ↑ Współautorzy: Jacek Marciniak, Tomasz Obrębski, Grażyna Małgorzata Vetulani, Adam Dąbrowski, Marek Kubis, Jędrzej Osiński, Justyna Walkowska, Piotr Kubacki, Krzysztof Witalewski.
  15. ↑ Wykaz niekompletny.

Przypisy

  1. ↑ a b c Jarosław Matysiak: Materiały Tadeusza Vetulaniego (1897–1952). Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – Oddział w Poznaniu. [dostęp 2019-02-22].
  2. ↑ Polski Związek Hodowców Koni – Działalność Sekcji Hodowców Koników Polskich w 2005. pzhk.pl, 16 marca 2006. [dostęp 2019-07-20]. (pol.).
  3. ↑ Ludzie „Sokoła”. sokolsanok.pl, 5 października 2013. [dostęp 2020-12-17].
  4. ↑ Andrzej Kunachowicz: Trzy wojny w siodle. Wspomnienia z lat 1914–1939 legionisty, rotmistrza Szwoleżerów, dowódcy 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich i 20. Pułku Ułanów Króla Jana III Sobieskiego. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2011.
  5. ↑ Helena z Kadłubowskich Kunachowiczowa: Dziennik z lat 1856–1860. W: Irena Homola, Bolesław Łopuszański (red.): Kapitan i dwie Panny. Kraków: Wydawnictwo Literackie Kraków, 1980. ISBN 83-08-00406-7.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Zygmunt Vetulani: Curriculum Vitae. [dostęp 2011-05-22]. (pol.).
  7. ↑ Piotr Daszkiewicz, Zbigniew Jaworski, Zygmunt Vetulani: Vetulani Tadeusz. W: Luminarze nauki Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919–2019. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2019, s. 750–754.
  8. ↑ a b c d e Prof. Zygmunt Władysław Vetulani, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2011-05-28].
  9. ↑ Nota biograficzna w książce Komunikacja człowieka z maszyną. [dostęp 2017-10-27].
  10. ↑ Sukcesy naukowe wizytówką naszego kraju. prezydent.pl, 30 maja 2006. [dostęp 2012-01-10]. (pol.).
  11. ↑ M.P. z 2006 r. nr 37, poz. 415
  12. ↑ Zygmunt Vetulani, Bartłomiej Kochanowski: “PolNet -Polish WordNet” project:PolNet 2.0 -a short description of the release. W: Proceedings of the Seventh Global Wordnet Conference. Tartu: University of Tartu Press, 2014, s. 400–404.
  13. ↑ Sylwia Sałwacka. Dogadać się z maszyną. „Gazeta Wyborcza Poznań”, s. 2, 18 września 2007. 
  14. ↑ Language & Technology Conference. [dostęp 2018-05-21].
  15. ↑ Language & Technology Conference. [dostęp 2023-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  16. ↑ Rada Użytkowników. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. [dostęp 2020-02-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  17. ↑ Zmiany w Radzie Użytkowników PCSS. pcss.pl, 10 marca 2017. [dostęp 2022-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  18. ↑ Oddział Poznański. ptm.org.pl. [dostęp 2023-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  19. ↑ a b Szermierka – Sztab szkoleniowy. kswarta.pl. [dostęp 2012-04-04]. (pol.).
  20. ↑ O sekcji szermierczej Klubu Uczelnianego AZS UAM. szermierkabuduje.pl. [dostęp 2021-04-19].
  21. ↑ Adam Barabasz. Szermiercza dominacja UAM. „Życie Uniwersyteckie”, s. 35, grudzień 2016. 
  22. ↑ Jagoda Haloszka: Andrzej Witkowski. Szermierkomaniacy. uniwersyteckie.pl, 7 listopada 2019. [dostęp 2019-11-07].
  23. ↑ Tadeusz Tomaszewski nowym Prezesem Polskiego Związku Szermierczego. pzszerm.pl, 26 września 2021. [dostęp 2021-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  24. ↑ Komisja Rewizyjna. pzszerm.pl, 2021. [dostęp 2021-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  25. ↑ Zygmunt Vetulani wystąpił w Drużynowych Mistrzostwach Europy Weteranów. Warta Poznań, 18 maja 2014. [dostęp 2014-06-06]. (pol.).
  26. ↑ Mistrzostwa Europy Weteranów z udziałem prof. Zygmunta Vetulaniego. Warta Poznań, 11 maja 2015. [dostęp 2015-07-13]. (pol.).
  27. ↑ Radosław Nawrot: Niedawno skończył 65 lat. Właśnie zdobył brązowy medal igrzysk europejskich w szermierce. sport.pl, 6 października 2015. [dostęp 2015-10-06]. (pol.).
  28. ↑ Akademickie Mistrzostwa Polski w Szermierce (24.06.2021). uamsport.pl. [dostęp 2021-07-01].
  29. ↑ Jacek Wójtowski. Medal im. Profesora Tadeusza Vetulaniego. „Przegląd Hodowlany”. 9, s. 21, 2011. ISSN 0137-4214. 
  30. ↑ Tadeusz Vetulani (1897–1952) – nowa wystawa w BPN. Białowieski Park Narodowy, 7 grudnia 2012. [dostęp 2019-09-03].
  31. ↑ Zygmunt Vetulani: Z ziemi włoskiej do Sanoka. Esej o rodzinie Vetulanich. W: Sanok – nasza tożsamość. Historia, kultura, środowisko. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka, 2014, s. 92–107.
  32. ↑ Informatyku! Ucz się polskiego − wykład z cyklu spotkania z matematyką. matematyka.poznan.pl, 19 stycznia 2018. [dostęp 2022-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  33. ↑ My, ludzie Marca' 68 – was popieramy!. monitorkonstytucyjny.eu, 17 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-17].
  34. ↑ Pokolenie Marca '68: Przysyłamy Wam nasze solidarne wsparcie. Wasza walka musi przynieść owoce. wyborcza.pl, 17 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-17].
  35. ↑ Grażyna Vetulani. neo.amu.edu.pl. [dostęp 2014-06-06]. (pol.).
  36. ↑ Z ziemi włoskiej. Vetulani. W: Magdalena Bajer: Rody uczone. Kreski do szkicu. Tom 2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019, s. 354–359.
  37. ↑ Gala 100-lecia Polskiego Związku Szermierczego. Polski Związek Szermierczy, 26 września 2022. [dostęp 2022-09-27].

Linki zewnętrzne