PROFILPELAJAR.COM

Ziemia Marii Byrd
*Marie Byrd Land*
	; Perry Range na Ziemi Marii Byrd
Terytorium	Antarktyka
Wysokość	800–2000
Wydarzenia historyczne	Odkrycia i badania Antarktyki
Rodzaj obiektu	część Antarktydy Zachodniej
	Położenie na mapie Antarktyki Ziemia Marii Byrd
	80°00′S 120°00′W/-80,000000 -120,000000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ziemia Marii Byrd^[1] (ang. Marie Byrd Land)^[1] – obszar w Antarktydzie Zachodniej, rozciągający się na wschód od Lodowca Szelfowego Rossa i Morza Rossa i na południe od Oceanu Południowego aż do linii między czołem Lodowca Szelfowego Rossa a Wybrzeżem Eightsa na Ziemi Ellswortha. Największy obszar wulkanizmu podlodowcowego na Antarktydzie. W jego środkowej części znajduje się kryptodepresja Bentley Subglacial Trench (2555 m p.p.m.).

Nazwa

Nazwa obszaru upamiętnia żonę amerykańskiego badacza Antarktydy Richarda Byrda (1888–1957)^[2], który badał jego północno-zachodnią część w 1929 roku^[3].

Geografia

Ziemia Marii Byrd leży w Antarktydzie Zachodniej, rozciągając się na wschód od Lodowca Szelfowego Rossa i Morza Rossa i na południe od Oceanu Południowego aż do linii między czołem Lodowca Szelfowego Rossa a Wybrzeżem Eightsa na Ziemi Ellswortha^[3].

Pokryty w całości lądolodem. Lądolód Antarktydy Zachodniej wznosi się na 800–2000 m n.p.m.^[4] W jego części południowej leżą Góry Horlicka, a w północnej Saunders Mountain i pasma Executive Committee Range^[5] i Flood Range^[4]. Na północy znajduje się także kilka szczytów górskich sięgających ponad 3300 m n.p.m.^[4]

Ziemia Marii Byrd jest największym obszarem wulkanizmu podlodowcowego na Antarktydzie^[6]. Leży tu 18 dużych i 30 mniejszych wulkanów, przeważnie pokrytych śniegiem i lądolodem^[7]. Więcej wulkanów może znajdować się ukrytych pod lodem^[7]. Najwyższym szczytem wulkanicznym jest Mount Sidley wznoszący się na wysokość 4181 m n.p.m.^[7]^[a] Badania lodu radarem wykazały, że ok. 2300 lat temu doszło tu do najprawdopodobniej największej erupcji na terenie Antarktydy na przestrzeni ostatnich 100 tys. lat – wybuch miał rozerwać pokrywę lodową i wyrzucić chmurę popiołu, który osiadł na obszarze 20 tys. km²^[8]. Przyjmuje się, że istnieje pięć aktywnych ośrodków wulkanicznych^[6]:

Mount Takahe (3400 m n.p.m.^[9])
Góra Berlina (3500 m n.p.m.) na zachodnim krańcu Flood Range^[10]
Mount Waesche (3290 m n.p.m.^[11])
być może Mount Kauffman (2365 m n.p.m.^[12])
być może Mount Sidley

Wybrzeże Ziemi Marii Byrd jest w większości permanentnie skute lodem, a przez co niedostępne od strony morza^[2]. Leżą tu m.in. wybrzeża: Wybrzeże Siple’a, Shirase Coast, Saunders Coast, Wybrzeże Rupperta i Wybrzeże Hobbsa^[5]. Do Wybrzeża Hobbsa przylega Lodowiec Szelfowy Getza^[5].

W części środkowej znajduje się Bentley Subglacial Trench^[2] – najniżej położony punkt pod pokrywą lodową (kryptodepresja) – 2555 m p.p.m.^[13] Obecność kryptodepresji przyczynia się do niestabilności lądolodu Antarktydy Zachodniej, który przy wystarczająco silnym ocieplaniu klimatu mógłby się szybko rozpaść^[2].

W warstwach argilitowych niedaleko Mount Hartkopf znaleziono skamieniałości roślinne z okresu dewonu, m.in. Haplostigma irregularis i Drepanophycus schopfii^[14].

Historia

Ziemia Marii Byrd to jedyny obszar bez roszczeń terytorialnych

Obszar odkryty i opisany w 1929 roku przez amerykańskiego polarnika Richarda Evelyna Byrda, nazwany na cześć jego żony Marii^[3]. Przebadany i zmapowany w 1935 roku przez Paula A. Siple’a (1908–1968) podczas drugiej wyprawy antarktycznej Byrda^[4]. Kolejne badania przeprowadzono podczas amerykańskich ekspedycji w latach 1939–1941 i 1946–1947^[15].

W 1957 roku założono amerykańską stację badawczą Byrd^[15]. Na Ziemi Marii Byrd znajduje się także sezonowa rosyjska stacja Russkaja, która w latach 1980–1990 była stacją całoroczną^[16].

Polityka

W odróżnieniu od większości pozostałych obszarów Antarktydy, do Ziemi Marii Byrd nie rości sobie praw żadne państwo^[4].

Uwagi

↑ United States Gazetteer podaje, że wysokość Mount Sidley to 4285 m n.p.m., zob. SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Sidley ↓.

Przypisy

↑ ^a ^b KSNG 2006 ↓, s. 21.
↑ ^a ^b ^c ^d Riffenburgh 2007 ↓, s. 49.
↑ ^a ^b ^c SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Encyclopædia Britannica ↓.
↑ ^a ^b ^c Encyklopedia PWN ↓.
↑ ^a ^b Smellie i Edwards 2016 ↓, s. 22.
↑ ^a ^b ^c Liggett i inni 2015 ↓, s. 20.
↑ Liggett i inni 2015 ↓, s. 21.
↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Takahe ↓.
↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Berlin ↓.
↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Waesche ↓.
↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Mount Kauffman ↓.
↑ KSNG 2006 ↓, s. 30.
↑ Stilwell i Long 2011 ↓, s. 80.
↑ ^a ^b Mills 2003 ↓, s. 406.
↑ Арктический и антарктический научно- исследовательский институт ↓.

Bibliografia

Antarktyka. „Nazewnictwo geograficzne Świata”. 8, 2006. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG). [dostęp 2022-04-19].
Арктический и антарктический научно- исследовательский институт: История. [w:] www.aari.ru/ [on-line]. [dostęp 2022-04-19]. (ros.).
Liggett, Daniela, Storey, Bryan, Cook, Yvonne, Meduna, Veronika: Exploring the Last Continent: An Introduction to Antarctica. Springer, 2015. ISBN 978-3-319-18947-5. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
Marie Byrd Land (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
Marii Byrd, Ziemia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-19] .
Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
Mount Berlin (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
Mount Kauffman (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
Mount Sidley (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
Mount Takahe (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
Mount Waesche (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis Group, 2007. ISBN 0-415-97024-5. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
Smellie, John L., Edwards, Benjamin R.: Glaciovolcanism on Earth and Mars. Cambridge University Press, 2016. ISBN 978-1-107-03739-7. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
Stilwell, Jeffrey, Long, John: Frozen in Time: Prehistoric Life in Antarctica. Csiro Publishing, 2011. ISBN 978-0-643-09635-6. [dostęp 2022-04-19]. (ang.).
Marie Byrd Land, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-04-19] (ang.).