PROFILPELAJAR.COM

Zdzisław Kozień
	; Fotografia nagrobna Zdzisława Kozienia
Data i miejsce urodzenia	4 grudnia 1924 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	25 marca 1998 ; Rzeszów
Zawód	aktor
Lata aktywności	ok. 1943–1989
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Zdzisław Kozień (ur. 4 grudnia 1924 w Krakowie, zm. 25 marca 1998 w Rzeszowie) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.

Życiorys

Urodził się i wychował w Krakowie, gdzie występował w dziecięcym chórze, a później w czasach okupacji rozpoczął pracę artystyczną jako aktor amator na scenie Wojska Polskiego^[1]^[2]. W latach 1948–1952 występował w Teatrze Kolejarza w Krakowie^[2]^[3].

Od roku 1953 był związany z Teatrem im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, gdzie zadebiutował rolą Zbyszka Dulskiego w Moralności pani Dulskiej^[2]. W 1955 zdał aktorski egzamin eksternistyczny^[2], wiążąc się ze sceną rzeszowską na 19 lat. Stworzył tam wiele wybitnych kreacji aktorskich, m.in. gnuśnego Spodka, jednej z najzabawniejszych postaci Snu nocy letniej, Cześnika Raptusiewicza w Zemście, Czepca w Weselu, Grabca w Balladynie, Antonia w Weselu Figara, weneckiego senatora i ojca Desdemony – Brabancjo w Otellu, majora Wołdemara Hawryłowicza w Fantazym, Piotra w Wojnie i pokoju czy Wojewody w Mazepie^[1].

Swoją zawodową pozycję budował na scenach wrocławskich, gdzie w latach 1972–1982 pracował w Teatrze Polskim i Współczesnym grając w takich spektaklach jak Popiół i diament, Anna Livia, Kartoteka, Iwona, księżniczka Burgunda, Ambasador, Matka^[3], a za swoje kreacje wrocławska publiczność kilkukrotnie go nagradzała Złotą Iglicą (1977, 1978) i Srebrną Iglicą (1982). W 1975 za rolę epizodyczną w Księżniczce Turandot w reż. Henryka Tomaszewskiego otrzymał nagrodę Towarzystwa Miłośników Wrocławia.

Od 1983 ponownie występował w Rzeszowie, gdzie pracował także w Estradzie, gdzie zetknął się m.in. z Anną German. Powrócił na rzeszowską scenę Siemaszkowej w takich spektaklach jak Emigranci, Pieszo i Porwanie Sabinek^[2].

Po epizodzie jako Ulek w nagrywanym w Bieszczadach westernie Rancho Texas (1958) na wiele lat filmowcy o nim zapomnieli. Sukcesem okazała się rola nieuleczalnie chorego trenera boksu w Skazanym (1976) Andrzeja Trzosa Rastawieckiego u boku Wojciechowi Pszoniaka, za którą zdobył nagrodę na festiwalu w San Sebastian w kategorii „najlepsza rola męska”, pokonując Gregory Pecka; nagrody nie odebrał w Hiszpanii, dopiero po zakończonym festiwalu mógł zgłosić się po nią do Warszawy^[3].

Ważnym epizodem była rola ojca Agnieszki, zadającego córce istotne pytania o sens jej poczynań i mobilizującego ją do dalszych działań w Człowieku z marmuru (1976) Andrzeja Wajdy. W komedii Andrzeja Kondratiuka Big Bang (1986) o lądujących na zapadłej wsi kosmitach, których mieszkańcy chcą godnie i po staropolsku przywitać wystąpił jako naukowiec.

Na srebrnym ekranie telewidzowie polubili Kozienia przede wszystkim jako porucznika Antoniego Zubka w popularnym serialu kryminalnym 07 zgłoś się (1978–1981) oraz w roli króla Zygmunta Starego w serialu historycznym Królowa Bona (1980) Janusza Majewskiego. Na koncie Zdzisława Kozienia znajduje się około czterdziestu filmów, nawet najmniejsze role to popis aktorstwa realistycznego, opartego na psychologicznie pogłębionym warsztacie^[1].

Odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem 40-lecia Polski Ludowej, Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk oraz Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945^[4]. W lipcu 1986 wyróżniony wpisem do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego”^[5].

Był dwukrotnie żonaty. Zmarł 25 marca 1998 w Rzeszowie w wyniku choroby nowotworowej^[6]. Został pochowany na Cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie (sektor 38, rząd 10, grób nr 2)^[7]. W Teatrze im. Wandy Siemaszkowej znajduje się popiersie aktora, a Mała Scena nosi jego imię^[8]. W Rzeszowie na osiedlu Nowe Miasto znajduje się również ulica nazwana imieniem artysty.