Współczynnik UEFA, ranking UEFA – wielkość liczbowa używana w celu tworzenia rankingów oraz rozstawienia drużyn narodowych i klubowych w międzynarodowych rozgrywkach piłkarskich. Obliczany i wykorzystywany jest przez UEFA – organizację zrzeszającą futbolowe federacje piłkarskie Europy. Funkcjonują dwa rodzaje współczynnika: ligowy i klubowy.
Współczynnik ligowy
Państwa członkowskie UEFA a ich uczestnictwo w fazie grupowej Ligi Mistrzów UEFA
Państwo reprezentowane w fazie grupowej
Państwo bez reprezentanta w fazie grupowej
Członkowie innych federacji
Państwa członkowskie UEFA a ich uczestnictwo w fazie grupowej Ligi Europy UEFA
Współczynnik ligowy obliczany jest w celu tworzenia rankingu najwyższych poziomów ligowych federacji członkowskich UEFA, według którego ustalany jest podział miejsc w rozgrywkach międzynarodowych UEFA – Lidze Mistrzów, Lidze Europy oraz Lidze Konferencji, przypadających danym federacjom.
Ranking opublikowany po danym sezonie służy do ustalania podziału miejsc w rozgrywkach UEFA nie w pierwszym, ale w drugim kolejnym sezonie (przykładowo – ranking z 2008 roku był wykorzystywany dla sezonu 2009/2010, a nie 2008/2009). Dzięki temu poszczególne federacje już na początku własnych rozgrywek każdego sezonu znają liczbę i podział miejsc, o które walczą ich przedstawiciele[1].
Współczynnik opiera się na wynikach uzyskanych przez zespoły reprezentujące poszczególne federacje w Lidze Mistrzów i Lidze Europy (wcześniej Pucharze UEFA) w ciągu poprzednich 5 sezonów.
1) faza grupowa i pucharowa Ligi Mistrzów i Ligi Europy
2 punkty za zwycięstwo,
1 punkt za remis,
0 punktów za przegraną;
2) faza kwalifikacyjna Ligi Mistrzów i Ligi Europy UEFA
1 punkt za zwycięstwo,
0,5 punktu za remis,
0 punktów za przegraną.
Liczba punktów zdobyta w każdym sezonie jest dzielona przez liczbę zespołów w nim reprezentujących daną federację w rozgrywkach UEFA. Wynik jest zaokrąglany w dół do części tysięcznych (np. 3,(6) jest zaokrąglane do 3,666). Następnie otrzymane wyniki z 5 sezonów, które obejmuje dany ranking, sumuje się[1].
Ponadto, od sezonu 2009/2010, przydzielane są punkty bonusowe, dodawane do liczby punktów uzyskanych w danym sezonie[1]:
4 punkty za awans do fazy grupowej Ligi Mistrzów,
5 punktów za awans do fazy pucharowej Ligi Mistrzów,
1 punkt za awans do ćwierćfinału, półfinału oraz finału Ligi Mistrzów i Ligi Europy.
Wpływ pandemii COVID-19
Z powodu pandemii COVID-19, dwumeczowe remisy w fazie pucharowej Ligi Mistrzów UEFA 2019–20 i Ligi Europy UEFA 2019–20 oraz w fazie kwalifikacyjnej Ligi Mistrzów UEFA 2020–21 i UEFA 2020–21 Liga Europy została zmieniona na mecze jednoetapowe. W przypadkach, w których nastąpi taka zmiana formatu, zamiast tego przyznane zostaną następujące punkty:[2][3]
Faza kwalifikacyjna:
1,5 punktu za zwycięstwo
1 punkt za remis
0,5 punktu za przegraną
Faza grupowa oraz pucharowa:
3 punkty za zwycięstwo
2 punkty za remis
1 punkt za przegraną
Przekłada się to na pierwotny system (2 punkty za wygraną, 1 punkt za remis, 0 punktów za przegraną), biorąc pod uwagę „nierozegrany mecz” jako remis.
Obecny ranking
Na dzień 19 grudnia 2024 współczynniki przedstawiają się następująco: [4][5]
Federacja, której wszystkie drużyny nadal biorą udział w tegorocznych rozgrywkach klubowych UEFA (CL, EL, ECL).
Federacja, której niektóre drużyny nadal biorą udział w tegorocznych rozgrywkach klubowych UEFA.
Wskazuje federację, która nie ma już żadnych drużyn w tegorocznych rozgrywkach klubowych UEFA.
Historia
Ranking ligowy został opublikowany po raz pierwszy w 1979 w celu ustalenia liczby uczestników Pucharu UEFA reprezentujących poszczególne federacje (wcześniej nie była ona ustalana w ten sposób, gdyż w tych rozgrywkach, jak i w Pucharze Miast Targowych, uczestniczyły drużyny do nich zapraszane). Istnieją również nieoficjalne rankingi sprzed tego okresu dla lat 1960–1978, obliczone dla lepszego przedstawienia wyników uzyskiwanych przez reprezentantów danych federacji w rozgrywkach UEFA[6].
Współczynnik klubowy jest sumą 20% współczynnika ligowego federacji danej drużyny i liczby punktów rankingowych uzyskanych przez zespół w ostatnich 5 sezonach rozgrywek międzynarodowych UEFA. Nie są do niego wliczane punkty zdobyte w meczach faz kwalifikacyjnych. Za zwycięstwo w fazie grupowej i pucharowej każda drużyna otrzymuje 2 punkty, za remis – 1 punkt[1].
Według zasad obowiązujących od sezonu 2009/2010 współczynniki klubowe są obliczane odrębnymi metodami dla Ligi Mistrzów i Ligi Europy UEFA[7]:
1) Liga Mistrzów UEFA:
a) faza kwalifikacyjna
0,5 punktu jest przyznawane każdej drużynie, która odpadła w pierwszej rundzie kwalifikacji,
1 punkt jest przyznawany każdej drużynie, która odpadła w drugiej rundzie kwalifikacji,
drużynie, która odpadła w trzeciej rundzie kwalifikacji lub rundzie play-off nie są przyznawane dodatkowe punkty; drużyny te przechodzą do Ligi Europy i dalej obowiązują dla nich reguły tych rozgrywek;
b) faza grupowa
4 punkty są przyznawane każdej drużynie, która do niej się zakwalifikowała;
c) faza pucharowa
5 punktów jest przyznawanych każdej drużynie, która do niej się zakwalifikowała,
1 punkt jest przyznawany każdej drużynie, która zakwalifikowała się do ćwierćfinału, półfinału lub finału.
2) Liga Europy UEFA:
a) faza kwalifikacyjna
0,25 punktu jest przyznawane każdej drużynie, która odpadła w pierwszej rundzie kwalifikacji,
0,5 punktu jest przyznawane każdej drużynie, która odpadła w drugiej rundzie kwalifikacji,
1 punkt jest przyznawany każdej drużynie, która odpadła w trzeciej rundzie kwalifikacji,
1,5 punkt jest przyznawane każdej drużynie, która odpadła w rundzie play-off kwalifikacji,
b) faza grupowa
2 punkty są przyznawane automatycznie każdej drużynie, która w tej fazie uzyskała mniejszą liczbę punktów, niż wynikająca za zwycięstwa (2 pkt) i remisy (1 pkt) (tzw. gwarantowane minimum);
c) faza pucharowa
1 punkt jest przyznawany każdej drużynie, która zakwalifikowała się do ćwierćfinału, półfinału lub finału.
Historia
Od 1960 na czele rankingu opartego na sumie współczynników klubowych z poprzednich 5 sezonów stało 15 drużyn z 8 lig[1].
Wykaz drużyn biorących udział w pucharach europejskich (sezony 2021/22-2023/24)
W tabeli przedstawiono etapy i rodzaj rozgrywek, od których rozpoczynają swój udział drużyny (w zależności od miejsca w lidze krajowej, które osiągnęły one na koniec sezonu oraz od miejsca federacji w rankingu UEFA.)
Uwaga: Tabela ma charakter orientacyjny. Ostateczny wykaz zespołów uprawnionych do gry w pucharach europejskich (oraz rodzaje/etapy rozgrywek, od których te zespoły będą rozpoczynać rywalizację) zależy od tego, jakie miejsce w lidze zajmą następujące zespoły:
zwycięzca Ligi Mistrzów w sezonie poprzedzającym
zwycięzca Ligi Europy w sezonie poprzedzającym
zwycięzca Ligi Konferencji Europy w sezonie poprzedzającym
zdobywca pucharu ligi i/lub kraju (przy podwójnych rozgrywkach o puchar - w lidze angielskiej)
zdobywca pucharu kraju (przy pojedynczych rozgrywkach pucharowych - w pozostałych ligach)
Przykład nr 1:
Rozważmy federację z miejsca 17. Jeżeli zdobywca pucharu kraju ponadto zajmie w lidze minimum 3. miejsce, wówczas 4. zespół tej ligi otrzymuje prawo do gry w pucharach europejskich.
Miejsce federacji w rankingu uefa
Mistrz
Wicemistrz
Trzeci Zespół ligi
Czwarty Zespół ligi
Piąty Zespół ligi
Szósty Zespół ligi
Zdobywca pucharu kraju
1 - 4
LM Faza grupowa
LM Faza grupowa
LM Faza grupowa
LM Faza grupowa
LE Faza Grupowa
LK runda play-off
LE Faza Grupowa
5
LM III runda kwal.
LE Faza grupowa
LK runda play-off
X
6
LK runda play-off
LK II runda kwal.
X
7
LM III runda kwal.
LK III runda kwal.
LK II runda kwal.
X
X
8 - 9
X
X
LE runda play-off
10
LM II runda kwal.
X
X
11-12
LM runda play-off
X
X
13
LM III runda kwal.
X
X
14
LK II runda kwal.
X
X
15
LM II runda kwal.
X
X
LE III runda kwal.
16 - 17
LK II runda kwal.
X
X
X
LK II runda kwal.
18 - 28
LM I runda kwal.
X
X
X
29
LK I runda kwal.
X
X
X
30 - 31
LK I runda kwal.
X
X
X
32 - 50
X
X
X
LK I runda kwal.
51
X
X
X
X
52-55
LM runda wstępna
X
X
X
X
Podwójne rozgrywki o puchar
W przypadku np. Anglii istnieją dwa typy rozgrywek o puchar (FA Cup oraz Puchar Ligi)
Przykład nr 1:
Rozważmy federację która zajmuje miejsce 1-4. Przypuśćmy, że pewien zespół zdobył zarówno puchar ligi, jak i puchar kraju. Jeżeli rozważany zespół zajmie ponadto minimum piąte miejsce w lidze - wówczas szósty oraz siódmy zespół tej federacji otrzymują prawo do gry w pucharach europejskich: szósty zespół wystąpi na takich zasadach jak zdobywca pucharu kraju (tj. fazie grupowej LE), a siódmy - na zasadach zdobywcy pucharu ligi (tj. w rundzie play-off do LK.)
Przykład nr 2:
Rozważmy federację jak w przykładzie nr 1. Przypuśćmy, że pewien zespół zakończył sezon na miejscu piątym (lub wyżej) i do tego zdobył puchar kraju (zakładamy natomiast iż zdobywca pucharu ligi zajął miejsce ósme lub niższe.) W takiej sytuacji szósty zespół tej federacji otrzyma prawo do gry w pucharach europejskich (wystąpi w fazie grupowej LE.)
Miejsce federacji w rankingu uefa
Mistrz
Wicemistrz
Trzeci Zespół ligi
Czwarty Zespół ligi
Piąty Zespół ligi
Szósty Zespół ligi
Zdobywca pucharu kraju
Zdobywca pucharu ligi
1 - 4
LM Faza grupowa
LM Faza grupowa
LM Faza grupowa
LM Faza grupowa
LE Faza Grupowa
X
LE Faza Grupowa
LK runda play-off
5
LM III runda kwal.
LE Faza grupowa
X
X
6
LK runda play-off
X
X
LK II runda kwal.
7
LM III runda kwal.
LK III runda kwal.
X
X
X
8 - 9
X
X
X
LE runda play-off
10
LM II runda kwal.
X
X
X
11 - 12
LM runda play-off
X
X
X
13
LM III runda kwal.
X
X
X
14
LK II runda kwal.
X
X
X
15
LM II runda kwal.
X
X
X
LE III runda kwal.
Wykaz drużyn biorących udział w pucharach europejskich (od sezonu 2024/2025)
Od sezonu 2024/2025 doszło do reformy rozgrywek europejskich, wraz z kwalifikacjami. Zwiększono liczbę uczestników fazy grupowej (przekształconej w fazę ligową) o 4 na każde rozgrywki (12 łącznie).
Uwaga: Tabela ma charakter orientacyjny. Ostateczny wykaz zespołów uprawnionych do gry w pucharach europejskich (oraz rodzaje/etapy rozgrywek, od których te zespoły będą rozpoczynać rywalizację) zależy od tego, jakie miejsce w lidze zajmą następujące zespoły:
zwycięzca Ligi Mistrzów w sezonie poprzedzającym
zwycięzca Ligi Europy w sezonie poprzedzającym
zwycięzca Ligi Konferencji w sezonie poprzedzającym
zdobywca pucharu ligi i/lub kraju (przy podwójnych rozgrywkach o puchar - w lidze angielskiej)
zdobywca pucharu kraju (przy pojedynczych rozgrywkach pucharowych - w pozostałych ligach)
Ponadto, 2 miejsca w Lidze Mistrzów przyznawane federacjom, które uzyskały najwyższy współczynnik w poprzednim sezonie.
Przykład nr 1:
Rozważmy federację z miejsca 17. Jeżeli zdobywca pucharu kraju ponadto zajmie w lidze minimum 3. miejsce, wówczas 4. zespół tej ligi otrzymuje prawo do gry w pucharach europejskich.
↑Miejsca w rankingu: Dwa stowarzyszenia z najwyższym rocznym współczynnikiem w ostatnim sezonie otrzymują dodatkowe miejsce w fazie rozgrywek Ligi Mistrzów.
↑28 lutego 2022 rosyjskie kluby piłkarskie i drużyny narodowe zostały zawieszone w rozgrywkach FIFA i UEFA z powodu rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022[8][9]. 2 maja 2022 UEFA potwierdziła, że wszystkie rosyjskie kluby zostaną wykluczone z rozgrywek UEFA 2022/2023 i otrzymają minimalny współczynnik z poprzednich 5 sezonów (4,333) na sezon 2022/2023[10]. Technicznie rzecz biorąc, na oficjalnej stronie UEFA współczynnik każdego klubu jest liczony dopiero po rozegraniu pierwszego meczu w rozgrywkach. W rezultacie współczynnik Rosji będzie liczony jako zero w trakcie trwania sezonu, ponieważ żaden klub nie bierze udziału w rozgrywkach UEFA w tym sezonie. Minimalny współczynnik z poprzednich 5 sezonów zostanie przypisany dopiero po zakończeniu sezonu, co miało miejsce zarówno w sezonach 2022/2023, jak i 2023/2024.
↑ abWykluczona z udziału w rozgrywkach europejskich, ale uzyskała 4,333 punktów (najniższy współczynnik uzyskania w 5 sezonach).
↑Liechtenstein Football Association nie organizuje rozgrywek ligowych na szczeblu krajowym, a wszystkie siedem jego klubów rywalizuje w szwajcarskim systemie ligowym piłki nożnej[11][12]. W rezultacie jedynym konkurentem z Liechtensteinu w rozgrywkach europejskich są zwycięzcy Pucharu Liechtensteinu, którzy kwalifikują się do Ligi Europejskiej UEFA lub Ligi Konferencyjnej UEFA, w zależności od rankingu stowarzyszenia[12].
