Puchar Francji w piłce nożnej (fr.Coupe de France de football) – cykliczne rozgrywki piłkarskie o charakterze pucharu krajowego we Francji. Organizowane co sezon przez Francuski Związek Piłki Nożnej (FFF) i przeznaczone są dla krajowych klubów piłkarskich oraz Monako (zarówno amatorskich, jak i profesjonalnych). Najważniejsze po Ligue 1 piłkarskie rozgrywki w kraju. Triumfator danej edycji Pucharu zyskuje prawo reprezentowania swego kraju w następnej edycji Ligi Europy.
Historia
Rozgrywki o piłkarski Puchar Francji powołano do życia 15 stycznia 1917 w Paryżu w siedzibie Comité français interfédéral (bezpośredniego protoplasty FFF), a z inicjatywą ich zorganizowania wystąpił Henri Delaunay. Premierową edycję przeprowadzono w sezonie 1917/18, zaś wzięło w niej udział 48 zespołów. 16 inauguracyjnych spotkań I rundy odbyło się 7 października 1917, natomiast w pierwszym finale – rozegranym 5 maja 1918 na paryskim stadionie Stade de la rue Olivier-de-Serres – Olympique de Paris (wówczas pod nazwą Olympique de Pantin) pokonał 3:0 FC Lyon. 6 maja 1927, podczas – rozgrywanego na podparyskim Stade Olympique de Colombes – jubileuszowego 10 finału, główne trofeum zwycięzcy (Olympique Marsylia) po raz pierwszy w historii wręczył ówczesny prezydent FrancjiGaston Doumergue. Od tego czasu tradycja ta kontynuowana jest co roku przez kolejnych „ojców narodu” i stanowi jeden ze znaków firmowych Pucharu Francji. Rozgrywek o Puchar Francji – w przeciwieństwie do ligi – nie odwołano nawet w czasie II wojny światowej. Pierwsze i jedyne ich przerwanie miało miejsce dopiero w sezonie 1991/92 (odwołanie finału) i było związane z największą tragedią w dziejach francuskiego futbolu. 5 maja 1992 na stadionie Furiani, przed półfinałowym meczem (notabene właśnie krajowego pucharu) pomiędzy SC Bastia i Olympique Marsylia, zawaliła się jedna z trybun (wskutek czego śmierć poniosło 18 osób, a 2300 zostało rannych). Owego spotkania postanowiono nie rozgrywać, podobnie jak i finału (do którego zakwalifikowało się już wcześniej AS Monaco). Od pierwszej edycji tych rozgrywek do czasów obecnych mecze finałowe organizowano wyłącznie w Paryżu lub na jego przedmieściach – w sumie na 7 stadionach: Stade de la rue Olivier-de-Serres, Parc des Princes, Stade Bergeyre, Stade Pershing, Stade Olympique de Colombes, Stade de Paris de Saint-Ouen i Stade de France (nieprzerwanie od 1998 r.). Największą widownię w historii rozgrywek zgromadziło – rozegrane 29 kwietnia 2006 na Stade de France – finałowe spotkanie pomiędzy Paris Saint-Germain i Olympique Marsylia, które z trybun obserwowało 79 061 osób. Od edycji 2002/03 cechę charakterystyczną stanowi również termin 1/32 finału, gdyż mecze tej rundy odbywają się w pierwszy weekend stycznia każdego roku (większość w sobotę). Kolejną cechą charakterystyczną Pucharu Francji są – częstsze niż gdziekolwiek indziej – niespodzianki, związane z eliminowaniem faworytów (nierzadko zdecydowanych) przez drużyny z niższych lig i to niemal na każdym etapie rozgrywek. Najwymowniejszym tego przykładem jest awans w sezonie 1999/2000 5-ligowego wówczas Calais RUFC do wielkiego finału – po wcześniejszym wyeliminowaniu m.in. Lille OSC, AS Cannes, RC Strasbourg i Girondins Bordeaux – w którym uległ on 1:2 FC Nantes. Ponadto zespoły amatorskie lub półamatorskie wielokrotnie w historii kwalifikowały się do ćwierćfinału, czy półfinału. Również do samego wielkiego finału docierały mniejsze kluby, często II-ligowe – w ostatniej dekadzie: Nîmes Olympique, En Avant Guingamp, Amiens SC, FC Lorient, SC Bastia, LB Châteauroux, CS Sedan, czy Quevilly-Rouen. Triumfator Pucharu Francji ma zagwarantowane miejsce w Lidze Europy UEFA, a wcześniej w Pucharze UEFA.
Format
Format rozgrywek był wiele razy zmieniany. W rozgrywkach uczestniczą 7 307 klubów występujących w Mistrzostwach Francji. W pierwszych dwóch rundach bierze udział drużyny z lig okręgowych i regionalnych. W trzeciej rundzie startują kluby Championnat National 3, w czwartej Championnat National 2, a w piątej Championnat National. Dopiero w rundzie siódmej przystępują do rozgrywek kluby Ligue 2, a w 1/32 finału walkę o Puchar rozpoczynają kluby Ligue 1. Obecnie wszystkie rywalizacje od rundy pierwszej do finału rozgrywane są w jednym meczu. Zwycięzca kwalifikuje się do dalszych gier, a pokonany odpada z rywalizacji. W wypadku kiedy w regulaminowym czasie gry padł remis zarządza się dogrywkę, a jeśli i ona nie przyniosła rozstrzygnięcia, to dyktowane są rzuty karne. Od sezonu 1998/99 rozgrywki składają się z 14 etapów: rundy 1-8 eliminacyjnej, 1/32 finału, 1/16 finału, 1/8 finału, ćwierćfinałów, półfinałów i finału. Mecz finałowy rozgrywany jest na różnych obiektach, choć zazwyczaj był to stadion Stade de France w Paryżu, a wcześniej Parc des Princes oraz Stade Olympique Yves-du-Manoir w Colombes.
wytłuszczono nazwy zespołów, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar kraju,
kursywą oznaczone zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej.
skreślono rozgrywki nieoficjalne.
Statystyki
Klasyfikacja według klubów
W dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Francji na podium oficjalnie stawało w sumie 51 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Paris SG, który zdobył 15 Pucharów.
Puchar Francji nie ma tytularnego i głównego sponsora, jednakże Francuska Federacja Piłkarska sprzedała prawa do pokazywania znaków sponsorów na koszulkach zespołów. Obecnie sponsorami turnieju są: SFR, Caisse d’Epargne, Crédit Agricole, SITA i Carrefour[4].
Media
We Francji oficjalnymi nadawcami są France Télévisions i Eurosport, którzy prawa nabyli wspólnie 25 stycznia 2010, a suma kontraktu opiewa na €4 miliony na sezon[5]. Finał pokazywany jest na ogólnodostępnym kanale France 2. W Polsce do 2014 r. prawa do pokazywania rozgrywek miał Orange Sport, a od stycznia 2017 r., przez dwa sezony, posiadała je TVP Sport[6]. W grudniu 2018 r. Telewizja Polsat poinformowała, że pokaże na swoich antenach mecze 1/32 finału, które zostaną rozegrane w styczniu 2019 r.[7]
↑ abc Komisja Coupe de France Francuskiego Związku Piłki Nożnej rozróżnia klub piłkarski Toulouse utworzony w 1937 r. i rozwiązany w 1967 r. oraz klub piłkarski Toulouse założony w 1970, które mają dwa oddzielne numery członkowskie[2][3].
