Wilajet lebapski (turkm. Lebap welaýaty, turkm. cyr. Лебап велаяты; ros. Лебапский велаят) – jeden z pięciu wilajetów Turkmenistanu, we wschodniej części kraju, ze stolicą w Türkmenabacie. Według spisu powszechnego z 2011 roku liczy ponad 1,4 miliona mieszkańców[1].
Geografia
Wilajet lebapski graniczy od południa z wilajetem maryjskim, od zachodu z wilajetami daszoguskim i w niewielkim stopniu z achalskim, od północy i północnego wschodu z uzbeckimi wilajetami chorezmijskim, bucharskim, kaszkadaryjskim i surchandaryjskim, od południowego wschodu z afgańskimi prowincjami Farjab, Dżozdżan i Balch[2].
Ponad 90% terytorium wilajetu to pustynne równiny, na zachodnim brzegu przepływającej przez region Amu-darii znajduje się pustynia Kara-kum a na wschodnim – Kyzył-kum. Na wschodzie rozciąga się pasmo Köýtendag, w którego skład wchodzi najwyższy szczyt kraju – 3139 metrowy Ajribaba[1].
Do bogactw naturalnych należą gaz ziemny, siarka, węgiel, sól i minerały[1].
Wilajet cechuje bardzo suchy klimat, wybitnie kontynentalny. Średnie temperatury latem oscylują tu w granicach 50 °C; zimą wahają się pomiędzy -2 a 4 °C. Osadnictwo wilajetu skupia się głównie wzdłuż koryta Amu-darii[1].
Podział administracyjny
Wilajet dzieli się na 10 etrapów i 3 miasta na prawach etrapu[1].
Miasta na prawach etrapu
| Miasto
|
Ludność
(różne lata)
|
| Gazojak
|
23.450
|
| Kerki
|
38.350
|
| Türkmenabat
|
408.906
|
Etrapy wilajetu lebapskiego
| Etrap
|
Siedziba
|
Ludność
(różne lata)
|
| Çärjew
|
|
46.500
|
| Darganata
|
Darganata
|
42.000
|
| Dänew
|
Dänew
|
44.370
|
| Döwletli
|
|
|
| Farap
|
Farap
|
46.700
|
| Halaç
|
Halaç
|
72.800
|
| Hojambaz
|
Hojambaz
|
44.700
|
| Kerki
|
|
|
| Köýtendag
|
Köýtendag
|
36.400
|
| Saýat
|
Saýat
|
47.000
|
Gospodarka
Ośrodek wydobycia minerałów, węgla, soli, siarki i gazu ziemnego[1].
W rejonie Amu-darii hoduje się zwierzęta gospodarskie i jedwabniki oraz uprawia zboża, bawełnę, melony; na terenach pustynnych rozwinęła się hodowla owiec rasy karakuł. Wilajet jest największym ośrodkiem przemysłu bawełnianego i jedwabniczego w kraju, do tego znajdują się tutaj zakłady produkujące tkaniny i dzianinę, mąkę oraz wyroby cukiernicze; rozwijają się przemysł chemiczny i budowlany[1].
Ochrona przyrody
Na terytorium wilajetu umiejscowione są trzy rezerwaty przyrody: Amyderýa, Repetek oraz Köýtendag. W drugim znajduje się miejsce uznawane za najgorętsze na Ziemi. Köýtendag z kolei jest uważany za główną atrakcję wilajetu lebapskiego ze względu na zachowane pozostałości po dinozaurach oraz sporą liczbę chronionych zwierząt i roślin[1].
Przypisy
