PROFILPELAJAR.COM

Ustrzyki Górne
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	bieszczadzki
Gmina	Lutowiska
Wysokość	ok. 650 m n.p.m., inne źródła 590 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	80
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-714
Tablice rejestracyjne	RBI
SIMC	0356323
	Położenie na mapie gminy Lutowiska Ustrzyki Górne
	Położenie na mapie Polski Ustrzyki Górne
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Ustrzyki Górne
	Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego Ustrzyki Górne
	49°06′20″N 22°38′59″E/49,105556 22,649722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ustrzyki Górne – wieś w Polsce położona nad potokiem Wołosatym w Bieszczadach, w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska^[7]^[8]. Leży w pobliżu skrzyżowania dróg wojewódzkich nr 896 i 897. Wieś jest siedzibą sołectwa Ustrzyki Górne, w którego skład wchodzi również miejscowość Wołosate.

Historia

Wieś lokowana na prawie wołoskim w XVI wieku, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[9]. Rozłożyła się na długości ponad 4 km nad potokiem Wołosaty.

Widok na Rawki i budynek Straży Granicznej
Wołosaty w Ustrzykach Górnych
Ustrzyki Górne

Wzmianki o Ustrzykach Górnych pochodzą z 1529. Z połowy XVI w. pochodzą przywileje wydane przez Piotra Kmitę dla Stuposian (1531) oraz Tarnawy Niżnej (1537) i Wyżnej (1549). Wieś lokowana na prawie wołoskim ok. 1537 przez ród Kmitów.

Piotr Kmita Sobieński do 1553 r. dziedziczył Ustrzyki Górne, a po jego śmierci bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. Po jej śmierci w 1580 dziedziczył Ustrzyki Górne brat Stanisław Herburt.

Miejscowość została ponownie założona w 1580.

Właściciele Stuposian obejmowali również tereny Ustrzyk Górnych. Wsie te istniały już wcześniej przed oficjalnym założeniem. Pierwsze wzmianki o kolejnych osadach: Dydiowej, Łokciu, Ustrzykach Górnych, Berehach Górnych, Wetlinie i Jaworcu pochodzą z roku 1580. Dziesięć lat później istniały już przysiółki Łuh (1589, dziś Bereżki) i Dołhyłuh (1590, dziś Muczne).

O istniejącej wsi świadczą dokumenty z 1580. W 1622 mieszkańców Moczarnego zdziesiątkowało „morowe powietrze” do tego stopnia, że wieś przestała istnieć, a w Wołosatem w 1665 był tylko jeden uprawiany łan kmiecy, podczas gdy pół wieku wcześniej – dziesięć i trzy czwarte łana. Podobna zaraza dotknęła najprawdopodobniej i Ustrzyki Górne.

W 1667 Sejm za zasługi i fundację kościoła w Jasieniu zezwolił Maciejowi Stanisławowi Ustrzyckiemu na zamianę Ustrzyk Dolnych za Ustrzyki Górne. Maciej Ustrzycki dokonał zamiany Ustrzyki za Ustrzyki (dolne za górne). W 1701 tołhoje, zbóje zza węgierskiej granicy zrabowali wioskę i uprowadzili mieszkańców. W 1709, w czasie trwania III wojny północnej, wioska została spalona przez oddział Szwedów, cofających się z Ukrainy po przegranej bitwie pod Połtawą. Ustrzyki należały potem, jak i Stuposiany, do Wisłockich. Wisłoccy włączyli się do walk niepodległościowych, biorąc udział w powstaniach. Po powstaniu majątki zostały konfiskowane.

Hotel Górski PTTK
Widok na camping
Schronisko Kremenaros

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej Ustrzyki Górne byli spadkobiercy Juliusza Rittnera^[10].

W 1914 Ustrzyki Górne należały m.in. do Augusta Nowaka, który posiadał tu tartak. Wybudowano tu także kolejkę wąskotorową od Ustrzyk do Sokolików.

W pierwszym kwartale 1915 w czasie I wojny światowej najcięższe walki toczyły się o Przełęcz Użocką i Przełęcz Beskid nad Wołosatem, co powodowało też zniszczenie wsi.

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leskim województwa lwowskiego. W miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Ustrzyki Górne”^[11].

Wieś została zajęta 27 września 1944 przez wojska radzieckie^[12]. W latach 1945–1946 w walce z nacjonalistami ukraińskimi z OUN-UPA zginęło tutaj 4 żołnierzy z polskiej 8 Dywizji Piechoty. W 1946 r. przesiedlono większość miejscowych Ukraińców do ZSRR, a w 1947 pozostałych na Ziemie Zachodnie. Przesiedlono także Polaków. Pozostawione gospodarstwa zostały spalone przez KBW^[13]. Po unicestwieniu wsi powstała strażnica WOP w 1951 oraz schronisko PTTK, uruchomione w 1956.

W latach 80. zaczęły rozwijać się jako osada leśna, a w latach 1984–1986 na miejscu cmentarza greckokatolickiego wybudowano kościół parafialny pw. św. Anny (wg proj. Mieczysława Zarycha) oraz powstały budynki siedziby Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

W 1992 wybudowano Ośrodek Turystyczno-Rekolekcyjny im. Jana Pawła II^[14], a w 1997 Ośrodek Turystyczno-Noclegowy Zajazd Pod Caryńską.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Kościół św. Anny
W Muzeum Turystyki Górskiej PTTK
Dom Rekolekcyjny

Demografia

1921 – Ustrzyki Górne zamieszkiwało 428 osób (w 68 domach mieszkalnych):
- 341 wyznania greckokatolickiego
- 56 wyznania mojżeszowego
- 21 wyznania rzymskokatolickiego
1991 – 90 osób
2004 – 114 osób
2011 – 89 osób^[15]^[16]
2020 – 80 osób^[5]

Honorowe obywatelstwa

2002 – Elżbieta Dzikowska

Turystyka

Ustrzyki Górne stanowią dobrą bazę dla turystyki pieszej. Zimą oferują dobre warunki do narciarstwa biegowego (brak wyciągów narciarskich). W okolicy znajdują najwyższe szczyty polskich Bieszczadów: Połonina Caryńska (1297 m), Wielka Rawka (1304 m) oraz Tarnica (1346 m).

Szlaki turystyczne

Szlak pieszy E8:

(końcowy fragment Głównego Szlaku Beskidzkiego): Połonina Wetlińska – Brzegi Górne – Połonina Caryńska – Ustrzyki Górne – Szeroki Wierch – Halicz – Rozsypaniec – Wołosate
szlak graniczny: Kremenaros – Wielka Rawka – Ustrzyki Górne – Wołosate – przełęcz pod Tarnicą – Bukowe Berdo – Widełki

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143296
↑ Trasa 9 – Wielka Rawka z Ustrzyk Górnych, [w:] PiotrP. Sieńko PiotrP. i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 73, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
↑ Trasa 1 – Tarnica z Wołosatego i Ustrzyk Górnych, [w:] PiotrP. Sieńko PiotrP. i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 55, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
↑ Trasa 2 – Połonina Caryńska z Ustrzyk Górnych i Brzegów Górnych, [w:] PiotrP. Sieńko PiotrP. i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 56, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
↑ ^a ^b Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1316 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” tom 5 (2016), s. 31.
↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 231.
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
↑ ВОВ-60 – Сводки. victory.mil.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-18)].
↑ GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Akcja "Wisła" '47. Komunistyczna Czystka Etniczna, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2023, s. 78, ISBN 978-83-08-08057-3 (pol.).
↑ Historia | Parafia Ustrzyki Górne [online], Ustrzyki Górne, 30 czerwca 2016 [dostęp 2023-06-04] (pol.).
↑ Wieś Ustrzyki Górne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].

Linki zewnętrzne

Ustrzyki Górne (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 847 .
Ustrzyki Górne – opis i fotogaleria

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143296

[3Sieńko&al2021-2] Trasa 9 – Wielka Rawka z Ustrzyk Górnych, [w:] PiotrP. Sieńko PiotrP. i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 73, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).

[Sieńko&al2021-3] Trasa 1 – Tarnica z Wołosatego i Ustrzyk Górnych, [w:] PiotrP. Sieńko PiotrP. i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 55, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).

[2Sieńko&al2021-4] Trasa 2 – Połonina Caryńska z Ustrzyk Górnych i Brzegów Górnych, [w:] PiotrP. Sieńko PiotrP. i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 56, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).

[rap-5] Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20].

[poczta-6] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1316 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-7] GUS. Wyszukiwarka TERYT.

[roz-8] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[9] Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” tom 5 (2016), s. 31.

[10] Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 231.

[11] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.

[12] ВОВ-60 – Сводки. victory.mil.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-18)].

[13] GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Akcja "Wisła" '47. Komunistyczna Czystka Etniczna, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2023, s. 78, ISBN 978-83-08-08057-3 (pol.).

[14] Historia | Parafia Ustrzyki Górne [online], Ustrzyki Górne, 30 czerwca 2016 [dostęp 2023-06-04] (pol.).

[pwl-15] Wieś Ustrzyki Górne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[nsp-16] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

PROFILPELAJAR.COM

Ustrzyki Górne

Historia

Demografia

Honorowe obywatelstwa

Turystyka

Szlaki turystyczne

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Sky father

العلاقات الأفغانية الطاجيكية

Kentucky and Virginia Resolutions

Sampierdarena

Sri Lanka at the 2008 Summer Olympics

Martin-Baker MB 2

Ramerberg

Египтопитек

Victory Beach

Rogers Centre

2020年夏季奧林匹克運動會波蘭代表團

哈萨克斯坦总统

哈萨克斯坦总统

Ali Zeidan

إنقاذ ما يمكن إنقاذه (فيلم)

List of accidents and incidents involving military aircraft (1940–1942)

Yitzhak Arad

Stasiun Uenae

Origin (mathematics)

Copernican Revolution