Tołhaj

Figura tołhaja w Orelcu, rzeźba Adama Przybysza.
Austriacki pandur z 1760
Kuruc w pojedynku z labancem

Tołhaj (z węg. tolvaj[1]) lub beskidnik, beskidnicy – zbójnicy karpaccy łupiący głównie karawany kupieckie przemierzające szlaki handlowe od Baligrodu przez Przełęcz Użocką oraz Przełęcz Łupkowską w okresie od XVI do poł. XVIII wieku. Celem ich napadów były również wsie, dwory, cerkwie i kościoły[2].

Składali się z biednego chłopstwa i uciekinierów głównie wołoskiego, rusińskiego, węgierskiego i polskiego pochodzenia. Zorganizowane zbójeckie zastępy podzielone były na roty z własną chorągwią, kapelą zaopatrzoną w bębny i kotły; jako uzbrojenie służyły im muszkiety, łuki, spisy i wekiery.

Proceder zbójecki, jaki prowadzili, wspierali co niektórzy lokalni możnowładcy, z którymi tołhaje dzielili się swoimi łupami, w zamian otrzymując pomoc w przypadku kłopotów. Wśród możnych protektorów tego procederu najliczniejszą była szlachta węgierska m.in. rody Drugethów, Aspermontów, Nagytuczych, Peteylich, Rakoczych, Wesselenych i Rekelych, mająca swoje dobra w Użhorodzie, Munkaczu, Trenczynie i Chyrowie.
Wśród polskiej szlachty taką samą rolę odegrał Wojciech Pamiętowski, który w swoim dworze organizował napady na ziemi halickiej. Do znanych schronień bieszczadzkiego zbójnictwa należało Wołosate.

Do obrony przed atakami tołhajów szlachta sanocka powołała straż zbrojną tzw. smolaków. Pierwszym, który podjął skuteczną walkę ze zbójnictwem w Bieszczadach był Piotr Bal.

Znani tołhaje

Przypisy

  1. ↑ Mint a kulonbozo arnyalata "tarsas-csavargo" kifejezesek (= tłum. pol. są to wszystko odcienie/barwy tego samego słowa): „harnaś, batjar, kuruc, portasz, ferens, martahus, hajduk, tołhaj, opryszek, pandur” [w:] Magyar nyelvőr. Magyar Tudományos Akadémia. 1954. t. 78. s. 229.
  2. ↑ „W średniowieczu niezwykle cenną wartością był koń, dlatego napadano na nie najczęściej. Zbójnicy kradli także wino węgierskie (tzw. węgrzyna), ryby, pieniądze i futra. Rabusie grabili kościoły, czasem nawet porywali ludzi, nie gardzili np. posłańcami królewskimi”. [w:] (wykład) Dr Stanisław Sroka. Rozboje w Karpatach w dawnych wiekach. 9 listopada 2007 Sanok. www.esanok
  3. ↑ Jozef Maslej. Bardejovské novosti. 2006 XII.

Publikacje

  • Stanisław Orłowski. O bieszczadzkich zbójnikach, Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich, Katowice. 1988
  • Stanisław Noworyta. Beskidnicy, Novae Res, Gdynia. 2011
  • Oswald Balzer. Regestr złoczyńców grodu sanockiego 1554–1638. 1891

Linki zewnętrzne

Read other articles:

الخط 8 لمترو باريس

الخط 8 لمترو باريس Ligne 8 du métro de Paris معلومات عامة البلد فرنسا  نوع مترو باريس نظام سائق (PA) مكان باريس -  فرنسا نقطة البداية بالار نقطة النهاية بوانت دو لاك عدد المحطات 38 عدد الركاب (يومياً) 96 مليون مسافر في السنة (2009) التشغيل تاريخ الافتتاح الرسمي 1913  إفتتاح 1913 المشغل اله�...

 

Kabupaten Karawang

Karawang beralih ke halaman ini. Untuk tempat lain yang bernama sama, lihat Kota Karawang. Kabupaten KarawangKabupatenTranskripsi bahasa daerah • Aksara SundaᮊᮛᮝᮀDari atas ke bawah: Kawasan Galuh Mas, Tari Jaipongan Karawang, Curug Cigentis, dan Pantai Cibuaya LambangMotto: Pangkal perjuanganPetaKabupaten KarawangPetaTampilkan peta Jawa BaratKabupaten KarawangKabupaten Karawang (Jawa)Tampilkan peta JawaKabupaten KarawangKabupaten Karawang (Indonesia)Tampilkan pet...

 

Singa dan Tikus

Untuk kegunaan lain, lihat Singa dan Tikus (disambiguasi). Cukil kayu dari dua adegan dari fabel tersebut dalam Ysopu hystoriado, Sevilla 1521 Singa dan Tikus adalah salah satu Fabel Aesop, bernomor 150 dalam Perry Index. Terdapat juga varian-varian Timur dari cerita tersebut, semuanya mendemonstrasikan ketergantungan saling menguntungkan tanpa memandang ukuran atau status. Pada zaman Renaisans, fabel tersebut dimajukan untuk menentang ambisi sosial. Referensi Pranala luar Karya yang berkaita...

Inver Grove Heights, Minnesota

City in Minnesota, United States City in Minnesota, United StatesInver Grove Heights, MinnesotaCityNickname: Inver GroveInteractive map outlining Inver Grove HeightsLocation of Inver Grove Heights, MinnesotaCoordinates: 44°50′15″N 93°3′6″W / 44.83750°N 93.05167°W / 44.83750; -93.05167CountryUnited StatesStateMinnesotaCountyDakotaEstablished1852IncorporatedMarch 9, 1965Government • TypeWeak Mayor–Council • MayorBrenda DietrichA...

 

Stillhouse Hollow Lake

Flood control reservoir in southwest of Belton, TexasStillhouse Hollow LakeStillhouse Hollow Lake and DamStillhouse Hollow LakeShow map of TexasStillhouse Hollow LakeShow map of the United StatesLocationBell County, southwest of Belton, TexasCoordinates31°01′24″N 97°31′51″W / 31.02333°N 97.53083°W / 31.02333; -97.53083TypeFlood control reservoirPrimary inflowsLampasas RiverPrimary outflowsLampasas RiverBasin countriesUnited StatesSurface area6,429 acre...

 

British Home Championship

British Home ChampionshipMulai digelar1884Dihentikan1984WilayahBritania RayaJumlah tim4Juara terakhir Irlandia Utara (1983–84)Tim tersukses Inggris (54) British Home Championship (dikenal juga sebagai Home International Championship, Home Internationals dan British Championship) adalah sebuah kompetisi sepak bola tahunan yang diperebutkan antara empat tim nasional Britania Raya; Inggris, Skotlandia, Wales dan Irlandia (dikenal sebagai Irlandia sampai awal 1970an). Dimulai pada mus...

Port-au-Prince

Port-au-Prince, dengan adalah ibu kota Haiti. Kota ini terletak di Teluk La Gonave. Kota ini didirikan pada tahun 1749 oleh pemilik perkebunan gula Prancis. Lalu pada tahun 1770 menjadi ibu kota. Pada tahun 1804 menjadi ibu kota Haiti merdeka. Port-au-Prince Pòtoprens (kreol haiti)Ibukota dan kota terbesar Lambang kebesaranMotto: Je Luis Pour Tous (bersinar untuk semua) [1]NegaraHaitiArondisemenPort-au-PrinceDidirikan1749dibawah pemerintah kolonial1770Pemerintahan • ...

 

Austral Líneas Aéreas Flight 2553

1997 aviation accident You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Spanish. (November 2020) Click [show] for important translation instructions. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into the English Wikipedia. Do not translate text that ...

 

Leung Kwun Chung

Hong Kong footballer In this Chinese name, the family name is Leung. Leung Kwun Chung Personal informationFull name Rio Leung Kwun ChungDate of birth (1992-04-01) 1 April 1992 (age 32)Place of birth Hong KongHeight 1.80 m (5 ft 11 in)Position(s) Centre back Left back Defensive midfielderTeam informationCurrent team EasternNumber 22Senior career*Years Team Apps (Gls)2008–2012 Sham Shui Po 17 (2)2012–2015 YFCMD 46 (2)2015–2016 Pegasus 13 (0)2016–2017 South China 16 (...

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「�...

 

Montarville

Federal electoral district in Quebec, Canada Montarville Quebec electoral districtMontarville in relation to other electoral districts in Montreal and LavalFederal electoral districtLegislatureHouse of CommonsMP    Stéphane BergeronBloc QuébécoisDistrict created2013First contested2015Last contested2021District webpageprofile, mapDemographicsPopulation (2016)[1]97,811Electors (2019)77,097Area (km²)[1]158Pop. density (per km²)619.1Census division(s)Longueuil,...

 

Neo Tokyo (film)

1987 anime film Neo TokyoJapanese theatrical posterJapanese nameKanji迷宮物語TranscriptionsRevised HepburnMeikyū Monogatari Directed by Rintaro (Labyrinth Labyrinthos) Yoshiaki Kawajiri (The Running Man) Katsuhiro Otomo (Construction Cancellation Order) Written by Rintaro (Labyrinth Labyrinthos) Yoshiaki Kawajiri (The Running Man) Katsuhiro Otomo (Construction Cancellation Order) Based onMeikyū Monogatariby Taku MayumuraProduced byMasao MaruyamaRintaroStarring Hideko Yoshida Masane Tsuk...

July 2009 Moldovan parliamentary election

July 2009 Moldovan parliamentary election ← April 2009 29 July 2009 2010 → All 101 seats in Parliament51 seats needed for a majorityTurnout58.77% ( 1.2pp) Party Leader % Seats +/– PCRM Vladimir Voronin 44.69 48 −12 PLDM Vlad Filat 16.57 18 +3 PL Mihai Ghimpu 14.68 15 0 PDM Marian Lupu 12.54 13 +13 AMN Serafim Urechean 7.35 7 −4 This lists parties that won seats. See the complete results below. Prime Minister before Prime Minister after Zinaida GreceanîiPCRM ...

 

Ministry of Environment and Tourism (Botswana)

This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Ministry of Environment and Tourism Botswana – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2024) (Learn how and when to remove this message) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material m...

 

Museum Street

For the road in York, see Museum Street (York). The corner of Great Russell Street and Museum Street. Looking north along Museum Street, towards New Oxford Street, with the steeple of St George's Church, Bloomsbury in the background. Museum Street is a street in the Bloomsbury area of the London Borough of Camden, England. To the north is the British Museum, hence its current name. The street is populated by cafes and bookshops to appeal to the international museum-going public.[1]&#...

Ingo Gerhartz

Ingo Gerhartz (lahir 9 Desember 1965)  adalah seorang letnan jenderal Angkatan Udara Jerman (Jerman : Generalleutnant). Ia menjabat sebagai Inspektur Angkatan Udara sejak 2018.Ingo GerhartzIngo Gerhartz Tahun 2020Lahir9 Desember 1965 (umur 58)Cochem, Jerman BaratPengabdian Jerman Barat JermanDinas/cabangAngkatan Udara JermanLama dinas1985–SekarangPangkatLetnan JenderalPerang/pertempuranPerang di Afganistan (2001–2021)Intervensi Jerman Terhadap ISISAnak2 Karie...

 

Cablevision

Untuk perusahaan Kanada dengan nama yang sama, lihat Cablevision (Kanada). Cablevision Systems CorporationJenisUmumKode emitenNYSE: CVCS&P 500 ComponentIndustriTelevisi kabel, Olahraga profesionalDidirikan1973PendiriCharles F. DolanKantor pusatBethpage, New York, A.S.Wilayah operasiWilayah metropolitan New York, negara-negara bagian Pegunungan RockyTokoh kunciCharles F. Dolan(Ketua)James L. Dolan(Presiden dan CEO)ProdukiO Digital Cable (Televisi)Optimum Online (Internet)Optimum Voice (Tel...

 

三国観光産業

この記事は更新が必要とされています。この記事には古い情報が掲載されています。編集の際に新しい情報を記事に反映させてください。反映後、このタグは除去してください。（2023年7月） 三国観光産業株式会社 三国観光産業本社がある三国ボートレース場種類 株式会社本社所在地 日本〒913-0001福井県坂井市三国町池上第80号1番地設立 1952年（昭和27年）11月12日[1&...

Magnificat

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Magnificat (disambigua). Sandro Botticelli, Madonna del Magnificat, 1485 Il Magnificat è un cantico contenuto nel primo capitolo del Vangelo secondo Luca con il quale Maria loda e ringrazia Dio perché si è benignamente degnato di liberare il suo popolo. Per questo è conosciuto anche come cantico di Maria. Indice 1 Etimologia 2 Il testo 3 Traduzioni 3.1 Latino 3.2 Italiano 4 Liturgia 5 Musica 6 Note 7 Bibliografia 8 Voci correla...

 

Santuario della Brugarola

Questa voce o sezione sull'argomento chiese del Piemonte non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Santuario della BrugarolaIl santuario della BrugarolaStato Italia RegionePiemonte LocalitàAiloche Coordinate45°42′12.71″N 8°12′36.32″E45°42′12.71″N, 8°12′36.32″E Religionecattolica TitolareMaria Arcidiocesi Vercelli Inizio co...