W skali całej Polski system rozwijany jest w ramach projektu USOS realizowanego przez Międzyuniwersyteckie Centrum Informatyzacji – konsorcjum powołane w celu utrzymywania i rozwoju systemów informatycznych wspierających zarządzanie szkołami wyższymi[6]. MUCI jest właścicielem praw autorskich do USOS. Użytkownikami USOS są uczelnie będące członkami MUCI (udziałowcy konsorcjum) lub uczelnie będące tzw. Członkami Stowarzyszonymi MUCI w ramach projektu USOS[7]. W ramach MUCI funkcjonuje Komisja ds. USOS, składająca się z przedstawicieli uczelni użytkujących USOS. Komisja ta decyduje o kierunkach rozwoju systemu.
Za rozwój i utrzymywanie systemu odpowiada Zespół roboczy ds. USOS z główną siedzibą na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego[2]. Niektóre elementy USOS oraz aplikacji współpracujących z systemem tworzone są (m.in. w ramach prac dyplomowych) przez studentów uczelni korzystających z systemu[2]. Kierownikiem Komisji ds. USOS oraz szefem Zespołu roboczego ds. USOS od początku istnienia systemu jest Janina Mincer-Daszkiewicz, nauczyciel akademicki na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego[2][8].
Aplikacje stowarzyszone z USOS
Z USOS stowarzyszony jest szereg aplikacji (najczęściej realizowanych w formie serwisu internetowego) przeznaczonych dla społeczności związanej z daną szkołą wyższą (kandydaci na studia, studenci, nauczyciele akademiccy)[2][9]. Serwisy internetowe stowarzyszone z USOS są ogólnie dostępne przez przeglądarkę internetową, jakkolwiek dostęp do większości ich funkcji zazwyczaj jest możliwy jedynie dla odgórnie zarejestrowanych użytkowników i wymaga zalogowania[2].
USOSweb – serwis internetowy zawierający dane oparte na informacjach zgromadzonych w bazie danych USOS, co w pośredni sposób pozwala studentom i pracownikom na korzystanie z zasobów USOS. USOSweb umożliwia m.in. zdalne załatwianie spraw związanych z tokiem studiów, w których w tradycyjnej formie musiały pośredniczyć dziekanaty oraz inne instytucje lub osoby, co pozwala na użycie względem serwisu określenia wirtualny dziekanat. USOSweb udostępnia studentom m.in. plan zajęć, przegląd ocen i zaliczeń, zapisy na zajęcia i egzaminy, składanie podań, wypełnianie ankiet dotyczących procesu dydaktycznego, informacje o płatnościach i stypendiach, komunikację z uczestnikami tych samych zajęć i prowadzącymi. Nauczycielom akademickim serwis umożliwia m.in. obsługę wyników przeprowadzanych sprawdzianów, wystawianie ocen i zaliczeń, wypełnianie protokołów do zajęć, wysyłanie wiadomości do uczestników zajęć. Społeczność uczelniana może brać udział w organizowanych w USOSweb internetowych wyborach do ciał kolegialnych uczelni. USOSweb jest zintegrowany z systemami płatności elektronicznych oraz systemem mObywatel[2][9].
Mobilny USOS – aplikacja mobilna (w wersji na systemy Android i iOS) dająca dostęp do części funkcji realizowanych w USOSweb oraz do funkcji dedykowanych specjalnie dla urządzeń mobilnych. Użytkownik w ramach aplikacji otrzymuje powiadomienia o dotyczących go zdarzeniach zachodzących w USOS (np. wystawienie oceny) lub wysłanych do niego bezpośrednio przez uczelnianą administrację (np. upływający termin ważności badań lekarskich lub wniesienia opłat). Aplikacja pozwala też uzyskać dostęp do mLegitymacji dzięki integracji z systemem mObywatel[9].
APD (Archiwum Prac Dyplomowych) – serwis internetowy pełniący rolę repozytorium prac dyplomowych. Wraz z pracami w APD przechowywane są takie informacje jak ocena z pracy lub recenzje opiekuna pracy i recenzenta. Serwis wspiera również zdalny proces przebiegu obrony pracy dyplomowej, w tym wprowadzanie i zatwierdzanie recenzji oraz zdalne wypełnianie i zatwierdzanie protokołu egzaminu dyplomowego[9].
EVA (Ewaluacja Nauczycieli Akademickich) – serwis internetowy wspierający ustawową ewaluację pracowników dydaktyczno-naukowych oraz przeprowadzanie ocen okresowych pracowników[9].
Informator ECTS – serwis internetowy zawierający informacje dotyczące systemu transferu i akumulacji punktów ECTS[9].
Ankieter – serwis internetowy służący do przeprowadzania dowolnego rodzaju ankiet elektronicznych dla ogółu lub dowolnego podzbioru społeczności danej uczelni. System może być również wykorzystywany do przeprowadzania zdalnych głosowań[9].
SRS (System Rezerwacji Sal) – serwis internetowy służący pracownikom do rezerwowania sal w skali całej uczelni. Pozwala na zarządzanie wykorzystaniem wszystkich pomieszczeń dydaktycznych na danej uczelni, a także kosztami związanymi z ich wynajmem[9].
Planista – aplikacja desktopowa działająca w systemie Microsoft Windows. Ma na celu wspomaganie układania planu zajęć z możliwą dokładnością do każdego tygodnia roku kalendarzowego[9].
Migrator – aplikacja synchronizująca bazy danych. Migrator zwykle jest używany do synchronizacji danych pomiędzy centralną bazą USOS a jego aplikacjami stowarzyszonymi oraz uczelnianymi systemami dziedzinowymi. Synchronizacja danych przy użyciu Migratora, zwana migracją, jest procesem polegającym na (zazwyczaj dwukierunkowej) replikacji danych pomiędzy USOS a bazą danych innego systemu[2].
Aplikacje rozwijane w ramach innych projektów
IRK (Internetowa Rekrutacja Kandydatów) – serwis dla kandydatów na studia. Jego głównymi zadaniami są prezentacja katalogu oferowanych przez szkołę wyższą kierunków i programów studiów, rejestrowanie zdalnych zgłoszeń kandydatów oraz wspomaganie procesu rekrutacji. Zgromadzone w IRK dane osób, które dostały się na studia, mogą być przeniesione do USOS w procesie elektronicznej immatrykulacji. Serwis jest zintegrowany z profilem zaufanymLogin.gov.pl. Projekt IRK jest podprojektem projektu USOS, co oznacza, że każda uczelnia, która uczestniczy w projekcie USOS może tym samym wdrożyć własną instancję serwisu IRK[11].
IRK-MOST – wzorowany funkcjonalnie na IRK ogólnopolski serwis internetowy dla studentów pragnących odbyć część studiów poza macierzystą uczelnią w ramach Programu Mobilności Studentów MOST. Uczelnie biorące udział w programie umieszczają w serwisie ofertę kierunkową, na podstawie której student może elektronicznie zarejestrować się na wybrany kierunek w konkretnej szkole wyższej[11].
biurokarier.edu.pl – ogólnopolski serwis internetowy dla pracodawców, studentów i absolwentów zarejestrowanych w Akademickich Biurach Karier. Pracodawcy otrzymują możliwość zamieszczania ofert pracy, stażu i praktyk oraz przeglądania CV studentów i absolwentów. Studentom i absolwentom serwis oferuje dostęp do ofert w nim zamieszczonych (wraz z opcją odpowiedzi na ofertę) oraz możliwość zredagowania własnego CV. Serwis jest przystosowany do współpracy z działającymi lokalnie na uczelniach instancjami USOS, z których pobiera aktualne dane studentów i absolwentów[11][12].
Krajowy Rejestr Matur – ogólnopolskie repozytorium wyników matur i numerów PESEL maturzystów, którzy zamierzają ubiegać się o przyjęcie na studia wyższe. Dane o wynikach matur uzupełniane są w serwisie bezpośrednio przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne, które podpisały umowę z Uniwersytetem Warszawskim, reprezentującym uczelnie zrzeszone w projekcie. Wyniki zgromadzone w KReM mogą być przekazane do aplikacji rekrutacyjnej stosowanej przez daną szkołę wyższą, np. do serwisu IRK[11][13].
ects.edu.pl – ogólnopolski serwis pełniący rolę zbioru uczelnianych katalogów studiów. Zawiera informacje o działających w polskich szkołach wyższych elektronicznych katalogach studiów, np. lokalnych uczelnianych instancjach Informatora ECTS[11][14].
Elektroniczna wymiana informacji z uczelniami partnerskimi
Dzięki udziałowi Zespołu roboczego ds. USOS w projektach Unii Europejskiej system jest zintegrowany z siecią uczelni europejskich w ramach platform Erasmus Without Paper[15] i EMREX[16], służących do elektronicznej wymiany informacji pomiędzy uczelniami korzystającymi z USOS i uczelniami partnerskimi w zakresie mobilności[17] i osiągnięć[18] studentów.
Architektura USOS i aplikacji stowarzyszonych
USOS został wykonany z wykorzystaniem głównie technologii firmy Oracle Corporation: część bazodanową stanowi system Oracle Database. Dostępny przez przeglądarkę internetową interfejs użytkownika oraz główne mechanizmy przetwarzania danych wykonane są w technologii wykorzystującej język programowaniaJava. W okresie przejściowym dostępne są starsze wersje systemu wykonane przy użyciu narzędzia Oracle Forms (w formie aplikacji działającej w systemach Microsoft Windows). Raporty (zestawienia danych, listy, zaświadczenia, dokumenty) są przygotowywane z użyciem systemu raportowania BIRT[2].
Aplikacje stowarzyszone z USOS to w większości przypadków serwisy internetowe wykonane z wykorzystaniem darmowych technologii takich jak: PHP, Smarty, Python, Django, BIRT. Większość serwisów działa bezpośrednio na bazie danych USOS, niektóre używają własnej bazy danych (MySQL lub PostgreSQL). Jeżeli aplikacja stowarzyszona z USOS posiada własną bazę danych, to w przypadku aplikacji wymieniających z USOS niewielkie pakiety danych (np. IRK) proces ten odbywa się na bieżąco. Natomiast synchronizacja dużych ilości danych (np. USOSweb) odbywa się poprzez Migrator[2][19][20].
Szkoły wyższe korzystające z oprogramowania dystrybuowanego w ramach projektu USOS i projektów stowarzyszonych
Z udostępnionych przez GUS informacji dotyczących szkół wyższych[23] wynika, że w roku 2018:
57% studentów uczelni publicznych studiowało na uczelniach, które wdrożyły USOS,
37% uczelni publicznych korzystało z USOS do obsługi toku studiów,
jedenaście uczelni z czternastu największych (liczących powyżej dwudziestu tysięcy studentów) korzystało z USOS,
31% studentów uczelni publicznych przechodziło rekrutację w systemie IRK.
Nie wszystkie szkoły wyższe, które wdrożyły USOS, korzystają ze wszystkich serwisów stowarzyszonych z systemem. Część szkół wdrożyła tylko niektóre z serwisów, część korzysta jedynie z samego USOS[24].
Nagrody i wyróżnienia
W 2005 r. MUCI zostało finalistą organizowanego przez polską edycję tygodnika Computerworld konkursu Lider Informatyki w kategorii Organizacje użyteczności publicznej[25].
W 2007 r. MUCI otrzymało za USOS nagrodę EUNIS Elite Award[25][26].
W 2013 r. USOS w osobie swojego kierownika projektu, dr Janiny Mincer-Daszkiewicz, został laureatem nagrody INFO-STAR 2012 w kategorii Rozwiązania Informatyczne[25][27].
W 2013 r. Uniwersytet Warszawski został jednym z dwóch laureatów konkursu EDUinspiracje 2013 (kategoria instytucjonalna programu Erasmus) organizowanego przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji za projekt USOS-moduł BWZ oraz Mobility – nowoczesne technologie na rzecz rozwoju uczelni[25][28].
W 2024 r. kierownik projektu USOS, dr Janina Mincer-Daszkiewicz otrzymała nagrodę EUNIS Elite Award w kategorii Lasting achievement za poświęcony USOS artykuł Success story - 25 years of digitalization of higher education institutions in Poland[29].
