Rozróżnia się kwestionariusz ankiety i kwestionariusz wywiadu. Pierwszy jest przekazywany respondentowi do uzupełnienia; drugi służy ankieterowi jako plan zadawanych pytań i uzupełniany jest przez niego. Zależnie od zaleceń metodologicznych możliwa jest większa lub mniejsza ingerencja ankietera w treść prezentowanych pytań efekt ankieterski.
Metoda konstruowania kwestionariusza wywiadu i ankiety
Czynniki istotne przy formułowaniu kwestionariusza
temat badania, tzn. co, jakie zjawiska będą przedmiotem badania
cel badania, tzn. wyjaśnienie, po co chcemy badać dane zjawisko, co chcemy osiągnąć
zakres badania
populacja
określenie geograficznego zakresu badań (zawiera się w populacji)
Wychodzimy od zestawu pytań, na które chcemy uzyskać odpowiedzi, formułujemy hipotezy badawcze, wybieramy metodę badawczą (także kwestionariusz ankiety), konstruujemy narzędzia, przeprowadzamy sondaż w celu sprawdzenia i weryfikacji narzędzi badawczych, weryfikujemy narzędzia, przeprowadzamy właściwe badanie, opracowujemy wyniki badań statystycznie i merytorycznie, dokonujemy weryfikacja hipotez sformułowanych na początku, formułujemy wnioski z określoną pewnością, podejmujemy ocenę i decyzję o ewentualnym badaniu porównawczym badanie panelowe.
Wskazówki do konstruowania kwestionariusza:
układ pytań musi tworzyć logiczny ciąg (bloki tematyczne)
przechodzimy od pytań ogólnych do szczegółowych
trudne pytania umieszczamy w środku kwestionariusza; te wymagające mniej zastanowienia na początku i na końcu
pytania nie mogą się powtarzać (z wyjątkiem tych, które są pytaniami kontrolnymi)
pytania muszą wynikać z podjętej problematyki badawczej i zasad budowy kwestionariusza
pytania powinny być przystępne i zrozumiałe dla każdego respondenta
znaczenie pytania musi być takie samo dla pytającego, jak i respondenta
każde pytanie może się odnosić tylko do jednego zagadnienia
pytania muszą być neutralne – nie mogą sugerować odpowiedzi
pytania muszą być jednoznaczne
pytania muszą dawać możliwość udzielenia wyczerpującej odpowiedzi
nie możemy umieszczać pytań, które mogą stwarzać możliwość do udzielenia nieszczerych odpowiedzi
należy unikać pytań drażliwych i na tematy osobiste
najważniejsze przy opracowaniu kwestionariusza jest umieszczenie dokładnej instrukcji udzielania odpowiedzi
W przypadku ankiety internetowej istnieje możliwość takiej jej konstrukcji, by przeprowadzający ankietę nie otrzymywał danych dotyczących konkretnych osób, lecz wynik statystycznego przekształcenie tych danych (np. do podanej przez badanego wartości system dodaje jakąś losowo wygenerowaną liczbę). Pozwala to uniknąć nieszczerych odpowiedzi w przypadku tematów drażliwych lub na tematy osobiste[1].
