PROFILPELAJAR.COM

Teresa Roszkowska
	; Teresa Roszkowska (1933)
Data i miejsce urodzenia	10 listopada?/23 listopada 1904 ; Kijów
Data i miejsce śmierci	25 października 1992 ; Warszawa
Alma Mater	Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie
Dziedzina sztuki	malarstwo, scenografia
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Teresa Roszkowska (ur. 10 listopada^?/23 listopada 1904 w Kijowie^[1], zm. 25 października 1992 w Warszawie) – polska scenograf i malarka.

Życiorys

Urodziła się w Kijowie, w rodzinie Adama, właściciela fabryki materiałów budowlanych^[2], i Dorothei z d. Leischke (1882–1977)^[3]^[4]. Miała młodszego brata Aleksandra (1906–1978)^[4]^[5]. Po ukończeniu żeńskiego gimnazjum Aleksandry Duczyńskiej zaczęła naukę u Władysława Galimskiego. W 1922 roku rodzina Roszkowskich przeniosła się do Warszawy^[2]. Zapisała się do prywatnej szkoły malarstwa i rysunku Konrada Krzyżanowskiego, dodatkowo przez kilka miesięcy 1923 roku uczęszczała na zajęcia w pracowni rzeźbiarki Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej^[2]. W latach 1929–1930 studiowała w warszawskim Konserwatorium Muzycznym^[1] (w klasie fortepianu) i jednocześnie w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1924–1930^[1] (u Tadeusza Pruszkowskiego), między 1923–1931 była zawodniczką Polonii Warszawa – reprezentowała klub w hazenie i lekkiej atletyce^[6]. Od 1930 organizowała wystawy indywidualne własnych prac, które miały miejsce m.in. w Paryżu (1930), Genui (1931), Brukseli (1935), Bostonie, ponownie w Paryżu w 1937 (gdzie zdobyła Grand Prix sztuki dekoratorskiej), brała też udział w licznych wystawach w kraju.

W latach 1934–1936^[7] studiowała scenografię w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej. Jako scenograf współpracowała m.in. z Leonem Schillerem, Aleksandrem Zelwerowiczem i Edmundem Wiercińskim. Początkowo pracowała w Teatrze Ateneum w Warszawie, w 1936 związała się z Teatrem Polskim w Warszawie. W sezonie 1938–1939 została etatowym scenografem w tej placówce. Od 1938 roku pracowała sporadycznie przy produkcji filmów^[7].

W okresie okupacji współpracowała z podziemiem artystycznym, uczestniczyła w pracach Tajnej Rady Teatralnej, m.in. zorganizowała w swoim mieszkaniu zebranie ludzi teatru z udziałem Jarosława Iwaszkiewicza^[2]. Po wojnie kontynuowała współpracę z Edmundem Wiercińskim, w tym w 1946 przy sztuce Elektra wystawionej w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi. W 1978 opracowała Zemstę reżyserowaną przez Kazimierza Dejmka.

Wystawiała także ponownie swoje prace malarskie, głównie w latach 60. i 70. Po 1978 roku poświęciła się wyłącznie malarstwu^[7].

Mieszkała w Warszawie przy ul. Obrońców 15^[1] na Saskiej Kępie. W nocy z 24 na 25 października 1992 została zamordowana w swoim domu. Sprawców zabójstwa nie ujęto^[8]^[9]. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 272-3-30)^[4].

Ważniejsze wystawy

Indywidualne

1931– Malarstwo - Paryż, Galerie Bonaparte
1960– Scenografia - Londyn, Instytut Kultury Polskiej
1968– Malarstwo, rysunek - Warszawa, Zachęta
1983– Malarstwo, scenografia - Warszawa, Zachęta
1988– Malarstwo - Warszawa, Galeria Sceny Kameralnej Teatru Polskiego
1989– Scenografia - Warszawa, Muzeum Teatralne

Zbiorowe

1930–1939 Wystawy Stowarzyszenia Plastyków „Szkoła Warszawska” - Warszawa IPS, TZSP, Galeria w Parku Sienkiewicza, TPSP, Genewa Musee Rath, Lwów TPSP, Rapperswil, Nowy Jork, Ottawa, Sztokholm
1936–1939 Wystawy Bloku Zawodowych Artystów Plastyków - Warszawa IPS, Rapperswil, Genewa Grand Musee, Sztokholm Liljevachs Konsthall, Londyn New Berlington Gallery
1932–1947 w Salonach Wiosennych i Zimowych - Warszawa IPS, Muzeum Narodowe
1937– Wystawa - Grand Prix, srebrny medal za scenografię do baletu Baśń Krakowska
1948– Wystawa Grupy Artystów Plastyków - Warszawa, Muzeum Narodowe
1950–1954 Ogólnopolskie wystawy plastyki- Warszawa, Muzeum Narodowe
1964–1979 w wystawach scenografii polskiej i światowej - Wenecja, Berlin CiiKP, Budapeszt, Nancy, Royan, Praga, La Rochelle, Amiens, Saint Denis, Mediolan Museo Teatralle alla Scala, Moskwa, Tallin, Oslo Muzeum Sztuki Stosowanej, Londyn Muzeum Wiktorii i Alberta, Birmingham Forum, Neuchatel Muzeum Etnograficzne, Budapeszt Torteneti Muzeum
1968– Wystawa W Pruszkowskiego - Warszawa, Muzeum Narodowe
1971– w wystawach rocznicowych i tematycznych organizowanych przez Muzeum Teatralne w Warszawie
1983– 70 lat Teatru Polskiego w Warszawie - Warszawa, Teatr Polski^[5]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[5]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[5]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[10]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[11]

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia za twórczość w dziedzinie scenografii teatralnej i filmowej (1955)^[12]
Nagroda II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia w dziedzinie scenografii (1969)^[13]

Upamiętnienie

Od 1997 roku Fundacja im. Leona Schillera oraz Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego przyznają co dwa lata Nagrodę im. Teresy Roszkowskiej dla najlepszych młodych scenografów^[14].

Na domu, w którym mieszkała, znajduje się tablica upamiętniająca Teresę Roszkowską, uważaną za jedną z najbardziej charakterystycznych mieszkanek Saskiej Kępy^[15].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Roszkowska Teresa. W: Słownik artystów plastyków. Artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970. Słownik biograficzny. Maria Serafińska (kierownik redakcji). Warszawa: Okręg Warszawski ZPAP, 1972, s. 478.
↑ ^a ^b ^c ^d Kolorowy ptak. O tragicznych losach niezwykłej malarki - Teresy Roszkowskiej » Niezła sztuka [online], Niezła sztuka, 29 października 2023 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 259. [dostęp 2021-09-22].
↑ ^a ^b ^c Cmentarz Stare Powązki: DOROTHEA ROSZKOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-03-07] .
↑ ^a ^b ^c ^d Teresa Roszkowska - w 85 rocznicę urodzin (23 XI 1904 - 23 XI 1989)
↑ Joanna Stacewicz-Podlipska: Joanna Stacewicz-Podlipska: Ja byłam wolny ptak...O życiu i sztuce Teresy Roszkowskiej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2012, s. 78. ISBN 978-83-63877-21-7.
↑ ^a ^b ^c Teresa Roszkowska w bazie filmpolski.pl
↑ Weszli do domu znanej artystki w środku nocy, nie mieli dla niej litości. Do tej pory są na wolności [online], wawainfo.pl, 17 czerwca 2022 [dostęp 2023-12-05] (pol.).
↑ Serial dokumentalny TVP Listy gończe, odc. 9 Cisza po zbrodni
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].
↑ Teresa Roszkowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-09-22] .
↑ Warszawa. Anna Chadaj laureatką Nagrody im. Teresy Roszkowskiej [online], e-teatr.pl [dostęp 2020-04-13] .
↑ Hanna Faryna-Paszkiewicza: Kilka wspomnień o Teresie Roszkowskiej. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 167–170. ISBN 83-918151-5-3.