Szlak Architektury Drewnianej – drogowy szlak turystyczny powstały we współpracy województw śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego[1]. Współpraca nad tworzeniem szlaku trwała w latach 2001-2003[2]. Kilka lat później, w latach 2008-2009, oznakowany został także Szlak Architektury Drewnianej w województwie świętokrzyskim[3].
Projekt ten to sposób na ocalenie przed zapomnieniem zabytków architektury dawnej wsi, głównie architektury – ale również kultury, sztuki ludowej. Wiele z zabytków, do których można zaliczyć kościoły, cerkwie, przydrożne kapliczki, domy, chałupy i dworki, drewniane zabudowania gospodarskie, karczmy i leśniczówki, pałacyki i skanseny, to obiekty, które zostały wpisane do międzynarodowego spisu zabytków UNESCO. Projekt szlaku jest wspierany przez wojewódzkich konserwatorów zabytków i lokalne samorządy.
Obiekty oznakowano tablicami informacyjnymi stojącymi przed głównym wejściem do obiektów, na których umieszczono krótki rys historyczny obiektu w trzech wersjach językowych (polskiej, angielskiej i niemieckiej) oraz schematyczną mapkę całego szlaku wraz z oznaczeniem usytuowania obiektu na szlaku.
Podobne szlaki (tzn. dotyczące architektury) w Europie: Szlak Romantyczny we Frankonii, Zamki nad Loarą we Francji, Burgenstrasse obejmująca Frankonię i Czechy.
Województwo śląskie
W województwie śląskim szlak ma długość 1060 km i obejmuje 93 obiekty oraz zespoły architektury drewnianej: kościoły, kaplice, dzwonnice, chałupy, karczmy, leśniczówki, pałacyk myśliwski, obiekty gospodarcze (młyn wodny i spichlerze) – w ich naturalnym otoczeniu. Na szlaku znajdują się też dwa skanseny: Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie i Zagroda Wsi Pszczyńskiej w Pszczynie[1]. Za najstarsze obiekty leżące na szlaku uchodzą kościoły Wszystkich Świętych w Sierotach (pow. gliwicki) i Łaziskach (pow. wodzisławski), wzniesione w połowie XV wieku.
Szlak podzielono na kilka tras:
- Trasa Główna ma długość 326 km i biegnie przez całe województwo, wytyczona z myślą o połączeniu szlaku w województwie małopolskim z planowanym szlakiem w województwie opolskim[1]
- Pętla Częstochowska – 180 km
- Pętla Gliwicka – 160 km
- Pętla Rybnicka – 130 km
- Pętla Pszczyńska – 135 km
- Pętla Beskidzka – 120 km
Województwo małopolskie
Szlak ma długość ponad 1500 km[4] i obejmuje 253 zabytkowe obiekty drewniane[5], m.in. kościoły, cerkwie, dzwonnice, dwory, wille i skanseny. Powstał w 2001 roku. Osiem obiektów znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO: kościół pw. św. Michała Archanioła w Binarowej, kościół pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, kościół pw. św. Leonarda w Lipnicy Murowanej, kościół pw. św. Filipa i św. Jakuba w Sękowej, cerkiew greckokatolicka św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych, cerkiew greckokatolicka św. Paraskewy w Kwiatoniu, cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Owczarach i cerkiew pw. św. Jakuba w Powroźniku[6]. W 2008 roku oznakowanie obiektów zostało odświeżone i uzupełnione[2].
Szlak składa się z czterech tras[7][8]:
- Trasa Nowy Sącz i Gorlice
- Trasa Tarnów i okolice
- Trasa Orawa, Podhale, Spisz i Pieniny
- Trasa Kraków i okolice
Województwo podkarpackie
Szlak o długości 1202 km podzielono na 9 tras:
- Trasa nr I krośnieńsko-brzozowska
- Trasa nr II sanocko-dynowska
- Trasa nr III ustrzycko-leska
- Trasa nr IV sanocko-dukielska
- Trasa nr V przemyska
- Trasa nr VI lubaczowska
- Trasa nr VII rzeszowsko-jarosławska
- Trasa nr VIII jasielsko-dębicko-ropczycka
- Trasa nr IX tarnobrzesko-niżańska
Województwo świętokrzyskie
Szlak stworzony z inspiracji istniejącymi trasami w województwach małopolskim, podkarpackim i śląskim[9]. Składa się z 4 tras oraz małej pętli kieleckiej:
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
