Stadion (bieg)

Ten artykuł dotyczy obiektu sportowego. Zobacz też: inne znaczenia słowa „Stadion”.
Stadion, strona B amfory panatenajskiej, styl czarnofigurowy, ok. 520 p.n.e., Metropolitan Museum of Art[1]

Stadion (gr. στάδιον) – dyscyplina sportowa uprawiana w starożytnej Grecji, bieg krótki rozgrywany na dystansie jednego stadionu. Jedyna konkurencja igrzysk olimpijskich w latach 776–724 p.n.e.

Opis

Jeden z czterech biegów rozgrywanych w starożytnej Grecji – obok „biegu tam i z powrotem” – diaulos, biegu długodystansowego dolichos i biegu w zbroi – hopliodromos[2]. Nazwa biegu pochodzi od nazwy miary – stadionu, która określała długość biegu[3]. Współczesnym odpowiednikiem stadionu jest bieg sprinterski na 200 m[3]. Bieg cieszył się dużym powodzeniem, tak że podczas igrzysk trzeba było przeprowadzać eliminacje, a każdy zwycięzca eliminacji wchodził do finału[4][5]. Począwszy od XXXVIII igrzysk w 632 p.n.e. oprócz biegu mężczyzn zaczęto przeprowadzać bieg chłopców (w wieku 17–20 lat)[4].

Długość biegu była zależna od lokalizacji stadionu na którym się odbywał – stadion był równy 600 stopom, ale długość stopy była różna w różnych regionach Grecji[6][7]:

Stadion był najbardziej prestiżową ówczesną dyscypliną, a jego zwycięzca miał zaszczyt podkładać ogień pod stos ofiarny, na którym składano w ofierze 100 byków[8]. Stadion był jedną z pięciu dyscyplin tworzących pentatlon (obok skoku w dal, rzutu oszczepem, rzutu dyskiem i zapasów)[8].

Historia

Konkurencja ta była jedyną konkurencją igrzysk olimpijskich w latach 776–724 p.n.e. (podczas pierwszych trzynastu igrzysk[4]) a od ok. 300 p.n.e. imieniem zwycięzcy biegu nazywano cały czteroletni okres do następnych igrzysk nazywany Olimpiadą[4] – stąd znani są prawie wszyscy zwycięzcy stadionu[3]. Zwycięzca mógł nazywać się najszybszym biegaczem w świecie greckim[4]. Pierwszym zwycięzcą w 776 p.n.e. był kucharz Koroibos z Elidy[4].

Pierwsze biegi stadionu w Olimpii odbywały się do ołtarza Zeusa, a zwycięzca zapalał stos ofiarny[9].

Lista zwycięzców

Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji w banku danych igrzysk olimpijskich Fundacji Świata Helleńskiego (gr. Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού, (ΙΜΕ), ang. Foundation of the Hellenic World, (FHW))[10]:

Igrzyska Rok Zwycięzca Miejsce
pochodzenia
1. 776 p.n.e. Koroibos z Elidy Elida
2. 772 p.n.e. Antimakos Dyspontium
3. 768 p.n.e. Androklos Mesini
4. 764 p.n.e. Polychares Mesini
5. 760 p.n.e. Aiskines Elida
6. 756 p.n.e. Ojbotas Dyme
7. 752 p.n.e. Daikles Mesini
8. 748 p.n.e. Antikles Mesini
9. 744 p.n.e. Ksenodokos (lub Ksenokles) Mesini
10. 740 p.n.e. Dotades Mesini
11. 736 p.n.e. Leokares Mesini
12. 732 p.n.e. Oksytemis Kleonai
13. 728 p.n.e. Diokles Korynt
14. 724 p.n.e. Dasmon (lub Desmon) Korynt
15. 720 p.n.e. Orsippos Megara
16. 716 p.n.e. Pitagoras Sparta
17. 712 p.n.e. Polos Epidauros
18. 708 p.n.e. Tellis Sikion
19. 704 p.n.e. Menos Megara
20. 700 p.n.e. Ateradas Sparta
21. 696 p.n.e. Pantakles Ateny
22. 692 p.n.e. Pantakles Ateny
23. 688 p.n.e. Ikaros (lub Ikarios) Hyperesia
24. 684 p.n.e. Kleoptolemos Sparta
25. 680 p.n.e. Talpis Sparta
26. 676 p.n.e. Kallistenes Sparta
27. 672 p.n.e. Eurybates (lub Eurybotos lub Eurybos) Ateny
28. 668 p.n.e. Charmis Sparta
29. 664 p.n.e. Chionis Sparta
30. 660 p.n.e. Chionis Sparta
31. 656 p.n.e. Chionis Sparta
32. 652 p.n.e. Kratinos Megara
33. 648 p.n.e. Gylis (lub Gygis) Sparta
34. 644 p.n.e. Stomas Ateny
35. 640 p.n.e. Sfairos Sparta
36. 636 p.n.e. Arytamas Sparta
37. 632 p.n.e. Eurykleidas Sparta
38. 628 p.n.e. Olynteus Sparta
39. 624 p.n.e. Ripsolaos Sparta
40. 620 p.n.e. Olynteus Sparta
41. 616 p.n.e. Kleondas (lub Kleonidas) Teby
42. 612 p.n.e. Lykotas Sparta
43. 608 p.n.e. Kleon Epidauros
44. 604 p.n.e. Gelon Sparta
45. 600 p.n.e. Antikrates Epidauros
46. 596 p.n.e. Krysamaksos Sparta
47. 592 p.n.e. Eurykles Sparta
48. 588 p.n.e. Glaukias (lub Glykon) Kroton
49. 584 p.n.e. Lykinos Kroton
50. 580 p.n.e. Epitelidas Sparta
51. 576 p.n.e. Eratostenes Kroton
52. 572 p.n.e. Agis Elida
53. 568 p.n.e. Hagnon Skopelos
54. 564 p.n.e. Hippostratos Kroton
55. 560 p.n.e. Hippostratos Kroton
56. 556 p.n.e. Faidros Farsalos
57. 552 p.n.e. Ladromos Sparta
58. 548 p.n.e. Diognetos Kroton
59. 544 p.n.e. Arkilokos Korkyra
61. 536 p.n.e. Agatharchos Korkyra
62. 532 p.n.e. Eryksidas Chalkida
63. 528 p.n.e. Parmenides Kamarina
64. 524 p.n.e. Menandros Tessalia
65. 520 p.n.e. Anokos Taras
66. 516 p.n.e. Iskyros Himera
67. 512 p.n.e. Fanas Pellene
68. 508 p.n.e. Iskomakos (lub Isomakos) Kroton
69. 504 p.n.e. Iskomakos (lub Isomakos) Kroton
70. 500 p.n.e. Nikeas Opus
71. 496 p.n.e. Tisikrates Kroton
72. 492 p.n.e. Tisikrates Kroton
73. 488 p.n.e. Astylos Kroton
74. 484 p.n.e. Astylos Kroton
75. 480 p.n.e. Astylos Syrakuzy
76. 476 p.n.e. Skamandros (lub Skamandrios) Mitylena
77. 472 p.n.e. Dandes Argos
78. 468 p.n.e. Parmenides Paestum
79. 464 p.n.e. Ksenofont Korynt
80. 460 p.n.e. Torymbas (lub Toryllas lub Torymnas) Tessalia
81. 456 p.n.e. Polymnastos Kyrene
82. 452 p.n.e. Lykos Larisa
83. 448 p.n.e. Krison Himera
84. 444 p.n.e. Krison Himera
85. 440 p.n.e. Krison Himera
86. 436 p.n.e. Teopompos Tessalia
87. 432 p.n.e. Sofron Ambrakia
88. 428 p.n.e. Symmakos Mesyna
89. 424 p.n.e. Symmakos Mesyna
90. 420 p.n.e. Hyperbios Syrakuzy
91. 416 p.n.e. Eksainetos Akragas
92. 412 p.n.e. Eksainetos Akragas
93. 408 p.n.e. Eubatas (lub Eubatos lub Eubotas) Kyrene
94. 404 p.n.e. Krokinas (lub Krukinas) Larisa
95. 400 p.n.e. Minos Ateny
96. 396 p.n.e. Eupolemos (lub Eupolis) Elida
98. 388 p.n.e. Sosippos Ateny
99. 384 p.n.e. Dikon Syrakuzy
100. 380 p.n.e. Dionysodoros Taras
101. 376 p.n.e. Damon Thurioi
102. 372 p.n.e. Damon Thurioi
103. 368 p.n.e. Pytostratos Ateny
104. 364 p.n.e. Fokides Ateny
105. 360 p.n.e. Poros Kyrene
106. 356 p.n.e. Poros Malia
107. 352 p.n.e. Smikrinas Taras
108. 348 p.n.e. Polykles Kyrene
109. 344 p.n.e. Aristolokos Ateny
110. 340 p.n.e. Antikles Ateny
111. 336 p.n.e. Kleomantis Kleitor
112. 332 p.n.e. Grylos Chalkida
113. 328 p.n.e. Kliton Macedonia
114. 324 p.n.e. Mikinas Rodos
115. 320 p.n.e. Damasias Amfipolis
116. 316 p.n.e. Deinostenes Sparta
117. 312 p.n.e. Parmenion Mitylena
118. 308 p.n.e. Apollonides Tegea
119. 304 p.n.e. Andromenes Korynt
120. 300 p.n.e. Pitagoras Magnezja nad Meandrem
121. 296 p.n.e. Pitagoras Magnezja nad Meandrem
122. 292 p.n.e. Antigonos Macedonia
123. 288 p.n.e. Antigonos Macedonia
124. 284 p.n.e. Filomelos Farsalos
125. 280 p.n.e. Ladas Ejo
126. 276 p.n.e. Idaios Kyrene
127. 272 p.n.e. Perigenes Aleksandria
Igrzyska Rok Zwycięzca Miejsce
pochodzenia
128. 268 p.n.e. Seleukos Macedonia
129. 264 p.n.e. Filinos Kos
130. 260 p.n.e. Filinos Kos
131. 256 p.n.e. Ammonios Aleksandria
132. 252 p.n.e. Ksenofanes Amfissa
133. 248 p.n.e. Symilos Neapolis
134. 244 p.n.e. Alkidas Sparta
136. 236 p.n.e. Eraton Etolia
137. 232 p.n.e. Menesteus Bargylia
138. 228 p.n.e. Demetrios Aleksandria
139. 224 p.n.e. Iolaidas Argos
140. 220 p.n.e. Zopyros Syrakuzy
141. 216 p.n.e. Dorotheos Rodos
142. 212 p.n.e. Krates Aleksandria
143. 208 p.n.e. Herklaitos Samos
144. 204 p.n.e. Pyrrias Etolia
144. 204 p.n.e. Herakleides Salamina
146. 196 p.n.e. Mikion Beocja
147. 192 p.n.e. Agemakos Kyzikos
148. 188 p.n.e. Arkesilaos Megalopolis
149. 184 p.n.e. Hippostratos Seleucja nad Tygrysem
150. 180 p.n.e. Onesikritos Salamina
151. 176 p.n.e. Tymilos Aspendos
152. 172 p.n.e. Demokritos Megara
153. 168 p.n.e. Aristandros Antissa
154. 164 p.n.e. Leonidas Rodos
155. 160 p.n.e. Leonidas Rodos
156. 156 p.n.e. Leonidas Rodos
157. 152 p.n.e. Leonidas Rodos
158. 148 p.n.e. Orton Syrakuzy
159. 144 p.n.e. Alkemos Kyzikos
160. 140 p.n.e. Diodoros Sikion
161. 136 p.n.e. Antipatros Epir
162. 132 p.n.e. Damon Delfy
163. 128 p.n.e. Timoteos Tralles
164. 124 p.n.e. Boiotos Sikion
166. 116 p.n.e. Chrysogonos Nikaja
167. 112 p.n.e. Chrysogonos Nikaja
168. 108 p.n.e. Nikomakos Filadelfeia
169. 104 p.n.e. Nikodamos Sparta
170. 100 p.n.e. Simmias Seleucja nad Tygrysem
171. 96 p.n.e. Nikokles Akriaj
172. 92 p.n.e. Eudamos Kos
173. 88 p.n.e. Parmeniskos Korkyra
174. 84 p.n.e. Demostratos Larisa
176. 76 p.n.e. Filonikos Elida
176. 76 p.n.e. Dion Kiparisja
177. 72 p.n.e. Hekatomnos Milet
178. 68 p.n.e. Diokles Hypajpa
179. 64 p.n.e. Andreas Sparta
180. 60 p.n.e. Andromachos Ambrakia
181. 56 p.n.e. Lamachos Taormina
182. 52 p.n.e. Antestion Argos
183. 48 p.n.e. Teodoros Mesini
184. 44 p.n.e. Teodoros Mesini
185. 40 p.n.e. Ariston Thurioi
186. 36 p.n.e. Skamandros Aleksandria
187. 32 p.n.e. Ariston Thurioi
188. 28 p.n.e. Sopatros Argos
189. 24 p.n.e. Asklepiades Sydon
190. 20 p.n.e. Aufidios Patra
191. 16 p.n.e. Diodotos Tyana
192. 12 p.n.e. Diofanes Ejo
193. 8 p.n.e. Artemidoros Tiatyra
194. 4 p.n.e. Demaratos Efez
195. 1 n.e. Demaratos Efez
196. 5 n.e. Pammenes Magnezja nad Meandrem
197. 9 n.e. Asiatikos Halikarnas
198. 13 n.e. Diofenes Prusa
199. 17 n.e. Aiskines Milet
200. 21 n.e. Polemon Petra
201. 25 n.e. Damas (lub Damasias) Kidonja
202. 29 n.e. Hermogenes Pergamon
203. 33 n.e. Apollonios Epidauros
204. 37 n.e. Sarapion Aleksandria
205. 41 n.e. Eubolidas Laodycea
206. 45 n.e. Valerius Mitylena
207. 49 n.e. Atenodoros Ajgion
208. 53 n.e. Atenodoros Ajgion
209. 57 n.e. Kallikles Sydon
210. 61 n.e. Atenodoros Ajgion
211. 65 n.e. Tryfon Filadelfeia
212. 69 n.e. Polites Keramos
213. 73 n.e. Rhodon Kyme
214. 77 n.e. Straton Aleksandria
215. 81 n.e. Hermogenes Ksantos
216. 85 n.e. Apollofanes Tars
217. 89 n.e. Hermogenes Ksantos
218. 93 n.e. Apollonis (lub Heliodoros) Aleksandria
219. 97 n.e. Stefanos Kapadocja
220. 101 n.e. Akilles Aleksandria
221. 105 n.e. Teonas Aleksandria
222. 109 n.e. Kallistos Sydon
223. 113 n.e. Eustolos Sydon
224. 117 n.e. Isarion Aleksandria
225. 121 n.e. Aristeas Milet
226. 125 n.e. Dionysios Sameumys Aleksandria
227. 129 n.e. Dionysios Sameumys Aleksandria
228. 133 n.e. Lukas Aleksandria
229. 137 n.e. Epidaurus Aleksandria
230. 141 n.e. Didymos Klideus Aleksandria
231. 145 n.e. Attikos Sardes
231. 145 n.e. Kranaos (lub Granianos) Sikion
233. 153 n.e. Demetrios Kios
234. 157 n.e. Heras Kios
235. 161 n.e. Mnasibulos Elateja
236. 165 n.e. Aeitales Aleksandria
237. 169 n.e. Eudaimon Aleksandria
238. 173 n.e. Agatopus Egina
239. 177 n.e. Agatopus Egina
240. 181 n.e. Anubin Aleksandria
241. 185 n.e. Heron Aleksandria
242. 189 n.e. Magnos Kyrene
243. 193 n.e. Isidoros Aleksandria
244. 197 n.e. Isidoros Aleksandria
245. 201 n.e. Aleksandros Aleksandria
246. 205 n.e. Epinikos Kyzikos
247. 209 n.e. Satornilos Gortyna
248. 213 n.e. Heliodoros Aleksandria
249. 217 n.e. Heliodoros Aleksandria
250. 221 n.e. Publius Aelius Alkandridas Sparta
251. 225 n.e. Publius Aelius Alkandridas Sparta
252. 229 n.e. Demetrios Salamina
253. 233 n.e. Demetrios Salamina
254. 237 n.e. Demetrios Salamina
262. 269 n.e. Dionysius Aleksandria

Przypisy

  1. ↑ Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 9. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  2. ↑ Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 30. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08].
  3. ↑ a b c Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 31. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  4. ↑ a b c d e f Edward S. Sears: Running Through the Ages. McFarland, 2015, s. 25. ISBN 978-1-4766-2086-2. [dostęp 2016-08-08].
  5. ↑ E. Norman Gardiner: Athletics in the Ancient World. Courier Corporation, 2012, s. 136. ISBN 978-0-486-14745-1. [dostęp 2016-08-08].
  6. ↑ a b c d Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 27. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08].
  7. ↑ Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 33. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  8. ↑ a b Mark Golden: Sport in the Ancient World from A to Z. Routledge, 2004, s. 158. ISBN 978-1-134-53596-5. [dostęp 2016-08-08].
  9. ↑ Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006, s. 95. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
  10. ↑ Foundation of the Hellenic World (FHW): Olympic Games Database. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).