Encyklopedia ta jest często nazywana pierwszą nowoczesną (nowożytną) polska encyklopedią (powszechną, wielotomową). Do tytułu pierwszej polskiej encyklopedii pretendują też starsze dzieła, np. Inventores rerumJana Protasowicza z 1608 roku, Encyclopaedia Natvralis Entis Stanisława Stokowskiego z 1637 oraz Nowe Ateny lat 1745–1746[2].
Encyklopedia początkowo planowana była na 15 tomów jednak w trakcie pracy jej objętość powiększyła się do 28 tomów. Została wydana w Warszawie znajdującej się wówczas na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego. Jej treść została ocenzurowana przez carski urząd. Encyklopedia drukowana była w drukarni Orgelbranda w Warszawie w latach 1859–1868. Późniejsze wznowienia pierwszej edycji z lat (1872–1876; 1877–1879; 1883–1884, 1898–1904) miały jeszcze bardziej okrojoną objętościowo formę. W latach 1984–1985 opublikowano reprint pierwotnej wersji[2].
Początkowo zamierzano powołać na redaktora głównego tej encyklopedii Józefa Ignacego Kraszewskiego, którego uznawano wówczas za najwszechstronniejszego znawcę przeszłości polskiej. Ze względu na to, że pisarz stale mieszkał wówczas na Wołyniu i nie mógłby przewodniczyć pracy wspólnej zrezygnowano jednak z tego pomysłu. Przyjęto go tylko na współredaktora do rzeczy polskich redagowanych w tej encyklopedii przez Franciszka Maksymiliana Sobieszczańskiego. Głównym współpracownikiem w dziale historii polskiej został Julian Bartoszewicz. Sekretarzem redakcyi był w pierwszym roku Józef Grajnert, a potem Cezary Biernacki[3][2].
Twórcami zawartości publikacji było wielu przedstawicieli polskiej, dziewiętnastowiecznej inteligencji. W sumie opracowało ją 181 polskich uczonych, którzy na potrzeby wydawnictwa dokonali syntezy ówczesnej wiedzy[2]. Przez czas dziesięcioletni (1858 – 68) komitet redakcyjny odbył ogółem przeszło 500 sesji, a stała płaca jego członków wyniosła 19,100 rubli, honoraria za ich własne artykuły wynosiły 22,528 rubli, zaś za pracę innych autorów wyniosły sumę większą. W pierwszym tomie wydanym w 1859 roku opublikowana została lista autorów, którzy napisali hasła do encyklopedii zawierającą m.in. następujące nazwiska[1]:
Pierwszy zeszyt tego wydawnictwa ukazał się 1 października 1859 r., ostatni tomu 28-go zakończającego dzieło w 1868. Początkowo encyklopedia miała 3000 prenumeratorów, ale po powstaniu styczniowym w 1863 roku liczba ta spadła poniżej tysiąca i prenumerata nie pokrywała już odtąd znacznych kosztów wydawnictwa wobec niskiej ceny dzieła. Samuel Orgelbrand mimo to doprowadził tomy do końca[3][2].
Zawartość
Encyklopedia liczyła w sumie 28 tomów z których każdy miał niemal 1000 stron. Wydano kolejno[4][1]:
T.1 (A-Aos, 999 s.), 1859,
T.2 (Ap-Bąk, 1088 s.), 1860,
T.3 (B-Bol, 982 s.), 1860,
T.4 (Bol-Cec, 984 s.), 1860,
T.5 (C-Cul, 983 s.), 1861,
T.6 (Cul-Den, 983 s.), 1861,
T.7 (Den-Eck, 983 s.), 1861,
T.8 (Eck-Flem, 983 s.), 1861,
T.9 (Flem-Glin, 984 s.), 1862,
T.10 (Glin-Guis, 983 s.), 1862,
T.11 (Gui-Hof, 983 s.), 1863,
T.12 (Hof-Jan, 983 s.), 1863,
T.13 (Jan-Kapil, 983 s.), 1863,
T.14 (Kapil-Kodeń, 983 s.), 1863,
T.15 (Kodesz-Krasiń, 983 s.), 1864,
T.16 (Krasiń-Libelt, 983s.), 1864,
T.17 (Libelt-Marek, 983.), 1864,
T.18 (Maremmy-Mstów, 983 s.), 1864,
T.19 (Msta-Optymaci, 983 s.), 1865,
T.20 (Optymaci-Polk, 983 s.), 1865,
T.21 (Polk-Realne szkoły i nauki, 983 s.), 1865,
T.22 (Realne szkoły i nauki-Saski błękit, 983 s.), 1866,
.jpg)