Renato Gaúcho, właśc. Renato Portaluppi (ur. 9 września 1962 w Guaporé) – brazylijski piłkarz i trener. Podczas kariery występował na pozycji napastnika.
Przełomowy dla Renato był sezon 1983. W lidze Grêmio odpadł już w trzecim etapie rozgrywek przegrywając walkę o wejście do ćwierćfinału ze São Paulo FC i Sportem Recife. Renato 16 marca 1983 w zremisowanym 1-1 meczu z Botafogo FR strzelił swoją pierwszą bramkę w lidze. W całym sezonie rozegrał 11 spotkań, w których strzelił 4 bramki. Lepiej powodziło się Grêmio w Copa Libertadores 1983. Klub z Porto Alegre wygrał po raz pierwszy w swojej historii te rozgrywki, pokonując w finale urugwajskiCA Peñarol. Renato w drodze do finału strzelił bramki w meczu grupowym z Bloomingiem Santa Cruz i półfinałowym z Estudiantes La Plata. Uczestniczył również w obu spotkaniach finałowych. 11 grudnia 1983 Grêmio wystąpiło w Pucharze Interkontynentalnym z Hamburgerem SV. Spotkanie w zakończyło się zwycięstwem po dogrywce brazylijskiego klubu. Bohaterem meczu został Renato, który strzelił obie bramki dla Grêmio w 37 i 93 min. Renato został uznany Piłkarzem meczu i w nagrodę dostał samochód. Jedynie na szczeblu stanowym Grêmio wypadło słabiej zajmując trzecie miejsce.
W 1984 roku Renato zajął z Grêmio trzecie miejsce w lidze przegrywając w półfinale ligi z CR Vasco da Gama. Renato zakończył sezon z 5 bramkami w 20 meczach. W Copa Libertdores Grêmio dotarło do finału, gdzie uległo argentyńskiemuCA Independiente. W lidze stanowej zajął drugie miejsce. Sezon 1985 był zdecydowanie słabszy od wcześniejszych. Grêmio odpadło już w drugim etapie ligi, zajmując ostatecznie 23. miejsce w lidze. Renato Gaúcho rozegrał tylko 10 spotkań w lidze, w których strzelił 4 bramki. Niepowodzenie w lidze Grêmio powetowało sobie w lidze stanowej, którą wygrało po pięcioletniej przerwie. Był to też początek absolutnej dominacji Grêmio w lidze stanowej, co potwierdziły następne lata. Trochę lepszy od poprzedniego był także sezon 1986. Grêmio zajęło w lidze 16. miejsce, odpadając w 1/8 z Corinthians São Paulo. Także dla Renato był to słaby sezon, gdyż strzelił tylko 2 bramki w 17 meczach. Tak jak rok wcześniej Renato powetował sobie niepowodzenia na szczeblu krajowym mistrzostwem stanu. W 1987 roku Renato opuścił Grêmio i przeniósł się do CR Flamengo. Ogólny bilans jego siedmioletniego pobytu w klubie z Porto Alegre to 47 bramek w 143 meczach.
Lata 1987–1995
We Flamengo Renato zadebiutował w lidze 13 września 1987 w przegranym 0-2 meczu z São Paulo FC[3]. W 1987 roku Flamengo zdobył mistrzostwo Brazylii. Jednak wskutek konfliktu z Brazylijską Federacją Piłkarską - CBF Flamengo zostało pozbawione tego tytułu. Renato Gaúcho tak jak w poprzednim sezonie rozegrał w lidze 19 spotkań, w których strzelił 2 bramki. Na szczeblu stanowym Flamengo zdobyło tytuł wicemistrzowski. Latem 1988 roku Renato Gaúcho zdecydował się na transfer do Europy. Wybór padł na włoskąAS Romę. Sezon spędzony w Romie był dla Renato nieudany. Roma zajęła w Serie A siódme miejsce, a Renato rozegrawszy 23 spotkania nie strzelił w nich żadnej bramki.
Renato powrócił w 1989 roku do Flamengo. Ponowny debiut w lidze brazylijskiej nastąpił 7 września 1989 w zremisowanym 0-0 meczu z Clube Atlético Mineiro[4]. Flamengo zakończyło sezon w drugim etapie ligi, co było równoznaczne z zajęciem 9. miejsca w lidze. Również następny sezon dla Flamengo nie był zbytnio udany. Flamengo zajęło w lidze 9. miejsce a Renato strzelił 7 bramek w 16 meczach. Sezon został uratowany zdobyciem przez Flamengo Copa do Brasil po pokonaniu w finale Goiás EC, co dało klubowi z Rio awans do Copa Libertadores 1991. Renato nie uczestniczył już w tych rozgrywkach, gdyż odszedł z Flamengo do lokalnego rywala - Botafogo. W Botafogo zadebiutował 6 lutego 1991 w wygranym 2-0 meczu z Portuguesą São Paulo[5]. W Botafogo Renato spędził dwa sezony. Z Botafogo zajmował 12 i 2. miejsce w lidze (po porażce w finale ligi z Flamengo). Ogółem w barwach Botafogo w lidze Renato rozegrał 37 spotkań, w których strzelił 8 bramek. Drugą część 1992 roku Renato spędził w Cruzeiro EC, z którym zdobył mistrzostwo stanu Minas Gerais – Campeonato Mineiro oraz Supercopa Sudamericana 1992. W tych drugich rozgrywkach Renato z sześcioma bramkami został królem strzelców.
W 1993 roku wrócił do Flamengo, w którym powtórnie zadebiutował 20 maja 1993 w wygranym 4-3 meczu z Grêmio Porto Alegre[6]. Był to połowicznie udany debiut, gdyż Renato najpierw strzelił bramkę, by potem dostać czerwoną kartkę. Renato sezon zakończył 1 bramką w 28 spotkaniach i ósmym miejscem broniącego tytułu Flamengo. W 1994 roku Renato powrócił do Belo Horizonte, lecz nie do Cruzeiro, ale do Atlético Mineiro. W nowym klubie zadebiutował 17 stycznia 1994 w wygranym 1-0 towarzyskim meczu z Valerio. W lidze brazylijskiej w barwach Atlético Mineiro Renato zadebiutował 21 sierpnia 1994 przegranym 1-3 meczu z Paysandu SC Belém[7]. Ostatni raz w barwach Atlético Mineiro Renato wystąpił 27 listopada 1994 w przegranym 1-3 meczu z União São João Araras. Atlético Mineiro zakończyło sezon na czwartym miejscu w lidze i drugim w lidze stanowej. Bilans Renato w klubie z Belo Horizonte to 36 meczów i 10 bramek[8] (13 meczów i 2 bramki w lidze).
Ostatnie lata kariery (1995–1999)
W 1995 roku Renato powrócił do Rio de Janeiro. Został zawodnikiem Fluminense FC. Początek miał świetny w nowych barwach, gdyż Fluminense zdobył mistrzostwo stanu Rio de Janeiro. W lidze zadebiutował 20 sierpnia 1995 w wygranym 1-0 meczu z Criciúmą[9]. Fluminense w lidze grało przeciętnie i zajęło dopiero piętnaste miejsce. Renato rozegrał w lidze 15 meczów i strzelił 4 bramki. Następny sezon miał stracony z powodu kontuzji. W 1997 roku Renato po raz czwarty został zawodnikiem Flamengo. We Flamengo 3 grudnia 1997 w przegranym 1-4 meczu z CR Vasco da Gama Renato po raz ostatni wystąpił w lidze[10]. Ogółem w latach 1981–1997 Renato wystąpił w lidze brazylijskiej 192 meczach, w których strzelił 47 bramek. Bilans jego ostatnie pobytu we Flamengo to 29 spotkań i 7 bramek. Łączny jego bilans we Flamengo to 213 spotkań i 68 bramek.
Karierę Renato Gaúcho zakończył w Bangu AC. W barwach Alvirrubro zadebiutował 5 lutego 1999 w wygranym 4-0 towarzyskim meczu z São Lourenço. Dwa dni później w wygranym 4-0 towarzyskim meczu z Itajubą Renato strzelił swą pierwszą bramkę dla Bangu. W lidze stanowej Rio de Janeiro Renato zadebiutował 6 marca 1999 w przegranym 0-4 meczu z CR Vasco da Gama. Ostatni raz w Bangu jak i w karierze Renato wystąpił 14 marca 1999 w przegranym 0-2 meczu z Flamengo[11]. Jego bilans w Bangu to 2 mecze (7 meczów i 2 bramki łącznie z towarzyskimi potyczkami).
W reprezentacji Brazylii Renato Gaúcho zadebiutował 1 września 1983 w wygranym 5-0 meczu przeciwko reprezentacji Ekwadoru podczas Copa América 1983, na której Brazylia zajęła drugie miejsce. W turnieju Renato wystąpił w sześciu meczach z: Ekwadorem, Argentyną i po dwa razy z Paragwajem i Urugwajem w finale. W 1985 roku uczestniczył w eliminacjach Mistrzostwa Świata 1986. W 1986 roku Renato odpadł w ostatniej fazie selekcji na mundial, nie znajdując uznania w oczach selekcjonera Tele Santany.
Do reprezentacji powrócił na moment w 1987 na mecz z RFN. Na dobre powrócił do reprezentacji w 1989 roku na mecz z Resztą Świata, który był pożegnaniem Zico. W tym samym roku znalazł się w kadrze na Copa América 1989. Na turnieju rozgrywanym w Kraju kawy, Brazylia zdobyła po czterdziestoletniej przerwie mistrzowski tytuł. Renato wystąpił na turnieju w pięciu meczach z Peru, Kolumbią, Argentyną oraz dwa razy z Paragwajem. W następnym roku znalazł się kadrze na eliminacjach Mistrzostwa Świata 1990. Podczas turnieju rozgrywanego na włoskich stadionach Renato był rezerwowym i wystąpił w pęciu ostatnich minutach przegranego 0-1 meczu z Argentyną w drugiej rundzie, który eliminował Brazylię z turnieju.
W 1991 roku Renato po raz trzeci uczestniczył w Copa América. Brazylia nie obroniła wywalczonego dwa lata wcześniej tytułu ustępując Argentyną. Na turnieju w Chile wystąpił w sześciu meczach z Boliwią, Urugwajem, Kolumbią, Argentyną, Kolumbią (bramka) i Chile. W następnych Renato rzadko występował w reprezentował. Ostatni w barwach Brazylii wystąpił 16 grudnia 1993 w wygranym 1-0 towarzyskim meczu reprezentacji Meksyku. Ogółem w barwach canarinhos w latach 1983–1993 wystąpił w 41 meczach i strzelił 4 bramki.
Jeszcze przed zakończeniem kariery piłkarskiej Renato Gaúcho został trenerem piłkarskim. Karierę trenerską zaczął jako grający-trener Fluminense Rio de Janeiro w 1996. Po zakończeniu kariery piłkarskiej pierwszym klubem, który prowadził była Madureira Rio de Janeiro. W latach 2002 i 2003 ponownie był trenerem Fluminense FC, z którym zajął czwarte miejsce w lidze brazylijskiej 2002 oraz drugie w lidze stanowej. Od 18 lipca 2005 do 12 kwietnia 2007 Renato Gaúcho był trenerem CR Vasco da Gama. Z Vasco da Gama zajmował kolejno 12 i 6. miejsce w lidze brazylijskiej oraz 9 i 4. miejsce w lidze stanowej Rio de Janeiro.
24 kwietnia 2007 został po raz kolejny trenerem Fluminense FC. Już parę tygodni później świętował swój największy sukces w karierze trenerskiej w postaci zdobycia Pucharu Brazylii 2007. Rok 2007 zakończył czwartym miejscem Fluminense w lidze brazylijskiej przegrywając podium z CR Flamengo gorszym bilansem zwycięstw. Rok 2008 rozpoczął od zajęcia z Fluminense trzeciego miejsca w lidze stanowej. Dzięki zdobyciu Pucharu Brazylii Fluminense mogło po ponad dwudziestoletniej przerwie wystartować w Copa Libertadores. Po wyeliminowaniu Arsenalu Sarandí Buenos Aires i Libertadu Asunción w grupie, Fluminense kolejno eliminując Atlético Nacional w 1/8, São Paulo FC w ćwierćfinale oraz Boca Juniors w półfinale, dotarł do finału, którym spotkał się z ekwadorskimLDU Quito. Fluminense przegrał pierwszy mecz w Quito 2-4. W rewanżu wygrał 3-1, lecz uległ w rzutach karnych 1-3. Fluminense w 2008 roku słabo spisywał się lidze brazylijskiej przez co 10 sierpnia 2008 został zwolniony.
Od 18 września do 7 grudnia 2008 Renato Gaúcho po raz drugi był trenerem CR Vasco da Gama, z którym zajął 18. miejsce w lidze i spadł do drugiej ligi. 20 lipca 2009 po raz szósty został trenerem Fluminense. Fluminense zajmował ostatnie miejsce w lidze. Nie była to udana kadencja, gdyż Fluminense pod kierunkiem Renato wygrało jedno spotkanie, trzy zremisowało i pięć przegrało, co spowodowało, że 30 sierpnia został zwolniony. Jedynym sukcesem w tej kadencji było wyeliminowanie CR Flamengo w I rundzie Copa Sudamericana 2009. Od grudnia 2009 do kwietnia 2010 Gaúcho był trenerem EC Bahia, z której odszedł do Grêmio Porto Alegre.
Miniencyklopedia Piłka Nożna nr 6 i 11-12 2004, Historia meczów reprezentacji Brazylii cz. 4 (1952–1956) i cz. 5 (1957–2004), Oficyna wydawnicza ATUT, Wrocław 2004, ISSN 1644-8189, str. 10-14, 18-20, 98-99.
