Pępawa (CrepisL.) – rodzaj roślin z rodzinyastrowatych. Obejmuje ponad 200 gatunków[3]. Występują one głównie w Eurazji, poza tym w Ameryce Północnej i Afryce, a jako rośliny introdukowane też na innych kontynentach[3][5]. W Polsce rośnie kilkanaście gatunków, z czego 10 ma status rodzimych[6]. Liczne gatunki są chwastami w uprawach lub uciążliwymi gatunkami inwazyjnymi, niektóre bywają uprawiane jako ozdobne (zwłaszcza pępawa czerwonokwiatowaC. rubra)[7].
Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w Eurazji – tylko w Europie rośnie 70 gatunków[7]. W Ameryce Północnej występują 24 gatunki[5], w Afryce 8[8].
W Polsce rośnie 10 gatunków rodzimych, 6 gatunków obcych przejściowo tylko dziczejących (efemerofitów) i jeden gatunek obcy, już zadomowiony (pępawa złota)[6].
Byliny i rośliny jednoroczne[9], osiągające od kilku do 120 cm wysokości[5]. Rośliny zwykle z korzeniem palowym, rzadziej kłączowe. Łodyga jest jedna lub jest ich więcej – do ponad 20, są nierozgałęzione lub rozgałęzione, nagie lub owłosione, często szorstko[5].
Odziomkowe, zwykle skupione w rozecie przyziemnej, oraz łodygowe. Odziomkowe zwykle ogonkowe. Kształt liści zróżnicowany – od równowąskiego do jajowatego, blaszka całobrzega, ząbkowana, piłkowana, klapowana, często lirowata. Wraz z wysokością liście zwykle coraz to mniejszej wielkości i mniej wcinane[5].
Zebrane w koszyczki, które rzadko wyrastają pojedynczo, częściej zebrane w złożone kwiatostany wiechowate lub w formie podbaldachów[5]. Okrywa walcowata lub dzwonkowata, o średnicy od 4 do 15 mm. Tworzona jest przez listki wyrastające zwykle w dwóch rzędach, przy czym te zewnętrzne są wyraźnie krótsze od wewnętrznych[9], czasem jest tylko jeden rząd listków okrywy[5]. Dno kwiatostanu płaskie lub wypukłe, zwykle nagie, rzadziej z plewinkami i włoskami[9][5]. Kwiaty w koszyczkach są tylko języczkowe, w liczbie od kilkunastu do ponad 100[5], zwykle koloru żółtego lub pomarańczowego, rzadziej białego, różowego lub fioletowego[5].
Niełupki wydłużone, walcowate lub wrzecionowate, często nieco wygięte, z 10–20 żebrami, nagie lub szczecinkowate[5]. Zwykle jednakowe, czasem zróżnicowane i wówczas wewnętrzne z dzióbkiem, a zewnętrzne spłaszczone[9]. Puch kielichowy złożony z włosków nierozgałęzionych, miękkich i białych lub szorstkich, łamliwych i żółtawych lub szarych[10].
Rodzaj z podplemienia Crepidinae, plemieniaCichorieae podrodziny Cichorioideae w obrębie rodziny astrowatych (Asteraceae)[11]. Do blisko spokrewnionych rodzajów, należących do tego samego podplemienia należą m.in. mniszekTaraxacum i łoczygaLapsana[11].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdefghijkCrepis L.. [w:] Flora of North America [on-line]. floranorthamerica.org. [dostęp 2022-06-21].
↑ abcdZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 65-66, ISBN 978-83-62975-45-7.
↑ abcdJ.W.J.W.KadereitJ.W.J.W., CharlesCh.JeffreyCharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 184, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC184984805.
↑Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Tom XIII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 110.
↑ abGenus: Crepis L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA. [dostęp 2020-02-20].
↑Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 62. ISBN 978-83-925110-5-2.
