PROFILPELAJAR.COM

Pieniny Właściwe
	; Trzy Korony i Facimiech
Megaregion	Region karpacki
Prowincja	Karpaty Zachodnie
Podprowincja	Centralne Karpaty Zachodnie
Makroregion	Obniżenie Orawsko-Podhalańskie
Mezoregion	Pieniny
Zajmowane ; jednostki ; administracyjne	Słowacja:; – kraj preszowski; Polska:; woj. małopolskie

Pieniny Właściwe lub Pieniny Środkowe (często, choć nieprawidłowo określane są po prostu nazwą Pieniny) – część leżącego na terenie Polski pasma Pienin. Od strony wschodniej sąsiadują z Małymi Pieninami, od strony zachodniej z Pieninami Spiskimi. Pieniny Właściwe ciągną się od Czorsztyna i Niedzicy do przełomu Dunajca między Leśnicą a Krościenkiem. Ich najwyższym szczytem są Trzy Korony, a konkretnie jedna z turni szczytowych – Okrąglica (982 m). Długość pasma wynosi 12 km, szerokość 3,5–4 km, a powierzchnia całkowita 35 km². Większość tego obszaru jest objęta ochroną, wchodzi w skład Pienińskiego Parku Narodowego^[1]^[2].

Topografia

Pieniny Właściwe dzielą się na:

Pieniny Czorsztyńskie – położone w zachodniej części, między przełęczą Drzyślawa a przełęczą Szopka i Wąwozem Szopczańskim;
Masyw Trzech Koron – pomiędzy przełęczą Szopka i Wąwozem Szopczańskim a przełomem Dunajca;
Pieninki – pomiędzy Dunajcem a Pienińskim Potokiem;

Czasami do Pienin Właściwych zalicza się też Grupę Golicy – od doliny Leśnickiego Potoku do doliny Lipnika. Faktycznie jest ona strukturalnie połączona z Masywem Trzech Koron, podobna jest tutaj budowa geologiczna, przyroda i krajobraz. Zazwyczaj bywa jednak przyłączana do Małych Pienin^[1].

Główny grzbiet biegnie od Wdżaru poprzez Majerz i Macelak do przełęczy Szopka, gdzie skręca na północny wschód i przechodzi w grań Pieninek: Bajków Groń, Czerteż i Sokolicę, zaś 2 najwyższe szczyty – Trzy Korony i Nowa Góra znajdują się z boku grani głównej. Łącznie w Pieninach Właściwych wyróżnia się kilkadziesiąt szczytów i ponad sto turni, o wysokości względnej średnio 300–450 m ponad dna dolin^[3]^[1].

Geologia i rzeźba terenu

Zbudowane są głównie z wapieni należących do skał osadowych. Przełęcze między szczytami są na ogół płytkie i łagodne, stoki szczytów są asymetryczne; od północnej strony łagodniejsze, od południowej z reguły urwiste i najeżone skałami i turniami. W większości porośnięte są lasem, ale występują w nich liczne turnie, skałki i zbocza o nagich i bardzo stromo (często pionowo) podciętych ścianach. Szczególnie atrakcyjne pod tym względem są bardzo strome i wysokie (dochodzące do 300 m) urwiska skalne od strony Dunajca. W niektórych miejscach doliny mają charakter wąwozów skalnych^[1].

Przyroda

Przyroda Pienin Właściwych została dokładnie zbadana jeszcze przed II wojną światową, w czasie tworzenia parku narodowego, obserwacje zmian przyrodniczych i badania naukowe prowadzone są przez cały czas. Przyroda jest tutaj najbogatsza w całych Pieninach, a dzięki temu, że tereny te chronione są od dawna, przyroda wróciła niemal do pierwotnego stanu, sprzed eksploatacji przez człowieka. W urwiskach Pienińskiego Potoku zachowały się dość licznie cisy, a masyw Trzech Koron jest najbogatszą ostoją pienińskich roślin. Przyczynami występowania ciekawej i bogatej gatunkowo flory są: wapienne podłoże, specyficzny klimat, zmienny, lokalny mikroklimat, bliskość Tatr, trzeciorzędowe zlodowacenia, duża ilość nagich skał umożliwiających rozwój roślinności muraw naskalnych, ocienione, głębokie wąwozy i ściany skalne oraz liczne śródleśne polany zwane łąkami pienińskimi. Tylko tutaj lub głównie tutaj występują najbardziej typowe rośliny pienińskie: mniszek pieniński, złocień Zawadzkiego, jałowiec sawina^[1].

Turystyka

Pieniny Właściwe są najatrakcyjniejszą pod względem krajobrazu i przyrody częścią Pienin i są licznie odwiedzane przez turystów. Pod względem liczby turystów zajmują w Polsce drugie po Tatrach miejsce. Zawdzięczają to atrakcyjności krajobrazowej i przyrodniczej, dobrze zorganizowanej bazie turystycznej i noclegowej, źródłom wód mineralnych, sanatoriom w Szczawnicy, bogatej historii tych terenów i licznym jej zabytkom (m.in. Zamek Pieniński). Atrakcją na europejską skalę jest spływ tratwami przełomem Dunajca^[2]. Podobne widoki jak ze spływu Dunajcem zapewnia spacer pieszy lub wycieczka rowerowa Drogą Pienińską. Również speleolodzy mają pole do badań i penetracji w licznych tutaj jaskiniach. Teren jest turystycznie łatwy, przepaściste miejsca zabezpieczone zostały barierkami i poręczami. W kilku Pawilonach Pienińskiego Parku Narodowego bezpłatnie zapoznać się można z przyrodą Pienin. Głównymi punktami wypadowymi do zwiedzania Pienin Centralnych są Krościenko, Szczawnica, Czorsztyn i Sromowce Niżne. Władysław Anczyc w 1864 stwierdził: „Kto nie był w Tatrach i Pieninach, ten nie był nigdzie i nic nie widział”^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JózefJ. Nyka JózefJ., Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8 .
↑ ^a ^b KazimierzK. Zarzyckj KazimierzK., RomanR. Marcinek RomanR., SławomirS. Wróbel SławomirS., Pieniński Park Narodowy, Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2003, ISBN 83-7073-288-7 .
↑ Pieniny polskie i słowackie. Mapa turystyczna 1:25 000, Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c., 2008 .