W połowie lat 30. pojawiła się potrzeba zakupu dolnopłatowego samolotu szkolno-treningowego na potrzeby szkolenia pilotów wojskowych, którzy mieli latać na nowych, szybkich samolotach jednopłatowych[2][3]. Pod koniec 1936 roku Antoni Zagórski z warszawskich zakładów PZL zaprojektował prosty samolot szkolno-sportowy napędzany silnikiem francuskiej filmy Établissements E. Train[1]. W 1937 roku wraz z Jerzym Zbrożkiem udoskonalił projekt. Zmodyfikowana konstrukcja była napędzana mocniejszym silnikiem Avia 3[2] (kopia niemieckiego silnika BMW IIIa) i została nazwana ZZ, od pierwszych liter nazwisk projektantów[1]. Jednak ich macierzysta firma nie była zainteresowana tym projektem i dlatego na początku 1938 roku został on sprzedany Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS)[1].
PWS dalej zmodyfikowała projekt, teraz nazywany PWS-40 Junak, z kilkoma rozwiązaniami skopiowanymi z belgijskiego samolotu sportowego Tipsy S.2 zakupionego w poprzednim roku do testów[2]; dodatkowy wpływ na konstrukcję wywarł de Havilland DH-94 Moth Minor[1]. PWS zamierzała, aby nowy samolot był konkurencją dla cięższych i droższych samolotów szkolnych własnej produkcji, w tym RWD-16 bis i RWD-23[1].
Prototyp został oblatany pod koniec kwietnia 1939 roku i dostarczony do Instytutu Lotnictwa dla dalszych testów[1][3]. Projekt okazał się obiecujący, ale pewne problemy na początkowym etapie projektu trzeba było rozwiązać przed rozpoczęciem seryjnej produkcji. Produkcja seryjna miała ruszyć jesienią 1939 roku zarówno w PWS, jak i w jego filii we Lwowie, Lwowskich Warsztatach Lotniczych. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił jednak dalsze prace zarówno nad drugim prototypem (który był w trakcie budowy do czasu zniszczenia fabryki), jak i nad pierwszą serią produkcyjną[1]. Jedyny ukończony prototyp został przechwycony przez Niemców w stanie nienaruszonym, ale jego dalsze losy pozostają nieznane[1][3]. Według innych źródeł samolot uległ zniszczeniu w czasie kampanii wrześniowej[2].
Konstrukcja
Był to dwumiejscowy dolnopłat o konstrukcji drewnianej, miał skrzydło trapezowe, pokryte sklejką i płótnem[1]. Kadłub pokryty sklejką był wyposażony w dwie otwarte kabiny[1]. Samolot miał podwozie stałe[1].
Warianty
W czasie kampanii wrześniowej PWS pracowała również nad gruntownie zmodernizowaną wersją PWS-40[1]. Wyposażony w znacznie mocniejszy silnik o mocy 236–296 KM, nowy samolot miał mieć mniejszą rozpiętość skrzydeł (9,5 metra), klapy i ruchome podwozie[1]. Projektanci przewidzieli zbudowanie na tej bazie także zaawansowanego trenażera pilotów myśliwskich, uzbrojonego w karabiny maszynowe i napędzanego silnikiem o mocy 444 KM[1].
Przypisy
↑ abcdefghijklmnoPWS-40 „Junak”, 1939. W: Krzysztof Luto: Samoloty w Lotnictwie Polskim. Suwałki: 2010. Brak numerów stron w książce
.svg)
.svg)